تفسیر اشاعره: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = تفسیر | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[تفسیر]] [[اشاعره]] [[تفسیری]] است که | [[تفسیر]] [[اشاعره]] [[تفسیری]] است که دانشمندان [[اشعری]] با توجه به مبانی کلامی و [[اعتقادی]] خود نگاشته‌اند. | ||
اشاعره [[پیروان]] [[مکتب کلامی]] [[ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]] هستند که در سال ۲۶۰ق در [[بصره]] متولد شد و در سال ۳۲۴ ق در [[بغداد]] درگذشت. | اشاعره [[پیروان]] [[مکتب کلامی]] [[ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری]] هستند که در سال ۲۶۰ق در [[بصره]] متولد شد و در سال ۳۲۴ ق در [[بغداد]] درگذشت. | ||
اشعری در | اشعری در فروع ([[فقه]]) تابع [[مذهب شافعی]] بود؛ ولی در [[اثبات]] [[عقاید]] خویش، [[ادله]] [[کلامی]] را به کار برد و اصول آن را با عقاید [[اهل‌سنت]] و [[جماعت]] وفق می‌داد. | ||
اشعری برخلاف [[معتزله]] به قِدَم [[قرآن]] [[اعتقاد]] داشت، تفاوت بین ذات و [[صفات خدا]] را پذیرفت و به [[ضرورت]] [[رؤیت خدا]] در [[قیامت]] تأکید می‌ورزید. | اشعری برخلاف [[معتزله]] به قِدَم [[قرآن]] [[اعتقاد]] داشت، تفاوت بین ذات و [[صفات خدا]] را پذیرفت و به [[ضرورت]] [[رؤیت خدا]] در [[قیامت]] تأکید می‌ورزید. | ||
اشاعره در تفسیرهای خود کوشیده‌اند [[آیات قرآنی]] را طبق آرا و نظریات [[فقهی]] و کلامی خود معنا کنند. این تلاش در آیاتی که مسئله رؤیت خدا در قیامت را مطرح می‌کنند، چشمگیرتر است<ref> ابو زهره، | اشاعره در تفسیرهای خود کوشیده‌اند [[آیات قرآنی]] را طبق آرا و نظریات [[فقهی]] و کلامی خود معنا کنند. این تلاش در آیاتی که مسئله رؤیت خدا در قیامت را مطرح می‌کنند، چشمگیرتر است<ref> ابو زهره، محمد، تاریخ مذاهب اسلامی، صفحه (۱۵۱-۱۶۲)؛ شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، الملل والنحل، جلد۱،صفحه (۱۱۳-۱۱۴)؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، صفحه (۵۶-۵۹)؛ مادلونگ، ویلفرد، فرقه‌های اسلامی، صفحه ۱۸۳</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۵۸.</ref> | ||
==[[تفاسیر]] [[اشاعره]]== | == [[تفاسیر]] [[اشاعره]] == | ||
تفاسیری را گویند که اشاعره با توجه به [[مبانی فکری]] و [[عقیدتی]] خود نوشته‌اند، از آن جمله‌اند: | تفاسیری را گویند که اشاعره با توجه به [[مبانی فکری]] و [[عقیدتی]] خود نوشته‌اند، از آن جمله‌اند: | ||
# [[التسهیل لعلوم التنزیل (کتاب)|التسهیل لعلوم التنزیل]] معروف به «[[تفسیر ابن جزی]]» تألیف [[ابو القاسم محمد بن احمد بن جزی الکلبی الغرناطی الأندلسی المالکی]]، [[تفسیری]] کامل در دو جلد و به [[زبان عربی]]؛ | # [[التسهیل لعلوم التنزیل (کتاب)|التسهیل لعلوم التنزیل]] معروف به «[[تفسیر ابن جزی]]» تألیف [[ابو القاسم محمد بن احمد بن جزی الکلبی الغرناطی الأندلسی المالکی]]، [[تفسیری]] کامل در دو جلد و به [[زبان عربی]]؛ | ||
| خط ۲۰: | خط ۱۸: | ||
# [[تفسیر القرآن الحکیم (کتاب)|تفسیر القرآن الحکیم]]، معروف به «[[تفسیر خفاجی]]»، اثر [[محمد عبدالمنعم خفاجی]]، نگاشته‌ای جدید و شامل همه [[آیات قرآن]] و به زبان عربی؛ | # [[تفسیر القرآن الحکیم (کتاب)|تفسیر القرآن الحکیم]]، معروف به «[[تفسیر خفاجی]]»، اثر [[محمد عبدالمنعم خفاجی]]، نگاشته‌ای جدید و شامل همه [[آیات قرآن]] و به زبان عربی؛ | ||
# [[تفسیر القرآن العظیم (کتاب)|تفسیر القرآن العظیم]]، تألیف [[حافظ ابومحمد عبدالرحمان بن ابی‌حاتم رازی]]، تفسیری [[روایی]] و ناتمام؛ | # [[تفسیر القرآن العظیم (کتاب)|تفسیر القرآن العظیم]]، تألیف [[حافظ ابومحمد عبدالرحمان بن ابی‌حاتم رازی]]، تفسیری [[روایی]] و ناتمام؛ | ||
#[[تفسیر ابن کثیر (کتاب)|تفسیر القرآن العظیم]] ([[تفسیر ابن‌کثیر]])، تألیف [[ عمادالدین اسماعیل بن عمرو بن کثیر دمشقی]] معروف به [[ابن کثیر ]]؛ | # [[تفسیر ابن کثیر (کتاب)|تفسیر القرآن العظیم]] ([[تفسیر ابن‌کثیر]])، تألیف [[عمادالدین اسماعیل بن عمرو بن کثیر دمشقی]] معروف به [[ابن کثیر]]؛ | ||
# [[تفسیر المراغی (کتاب)|تفسیر المراغی]]، اثر [[احمد بن مصطفی مراغی]]، تفسیری ده جلدی و به زبان عربی؛ | # [[تفسیر المراغی (کتاب)|تفسیر المراغی]]، اثر [[احمد بن مصطفی مراغی]]، تفسیری ده جلدی و به زبان عربی؛ | ||
# [[التفسیر المظهری (کتاب)|التفسیر المظهری]] به‌قلم [[قاضی]] [[محمد ثناءالله عثمانی مظهری]]؛ | # [[التفسیر المظهری (کتاب)|التفسیر المظهری]] به‌قلم [[قاضی]] [[محمد ثناءالله عثمانی مظهری]]؛ | ||
# [[الجامع لاحکام القرآن (کتاب)|الجامع لاحکام القرآن]] ([[تفسیر قرطبی]])، تألیف [[ابوعبدالله محمد بن احمد بن ابوبکر بن فرح انصاری خزرجی اندلسی]] مشهور به [[محمد بن احمد قرطبی]]؛ تفسیری وسیع و کامل که بیشتر به [[احکام فقهی]] پرداخته است؛ | # [[الجامع لاحکام القرآن (کتاب)|الجامع لاحکام القرآن]] ([[تفسیر قرطبی]])، تألیف [[ابوعبدالله محمد بن احمد بن ابوبکر بن فرح انصاری خزرجی اندلسی]] مشهور به [[محمد بن احمد قرطبی]]؛ تفسیری وسیع و کامل که بیشتر به [[احکام فقهی]] پرداخته است؛ | ||
# [[تفسیر الثعالبی (کتاب)|الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن]] ([[تفسیر ثعالبی]])، تألیف [[عبدالرحمن بن محمد ثعالبى]]؛ که به صورت موجز [[نگارش]] یافته است؛ | # [[تفسیر الثعالبی (کتاب)|الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن]] ([[تفسیر ثعالبی]])، تألیف [[عبدالرحمن بن محمد ثعالبى]]؛ که به صورت موجز [[نگارش]] یافته است؛ | ||
# [[روائع البیان فی تفسیر آیات الأحکام من القرآن (کتاب)|روائع البیان فی تفسیر آیات الأحکام من القرآن]] ([[تفسیر صابونی]])، اثر [[محمد علی صابونی]]، تفسیری برگرفته از همه کتاب‌های فقهی بدون [[گرایش]] به مذهبی خاص، در دو جلد و به زبان عربی<ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم | # [[روائع البیان فی تفسیر آیات الأحکام من القرآن (کتاب)|روائع البیان فی تفسیر آیات الأحکام من القرآن]] ([[تفسیر صابونی]])، اثر [[محمد علی صابونی]]، تفسیری برگرفته از همه کتاب‌های فقهی بدون [[گرایش]] به مذهبی خاص، در دو جلد و به زبان عربی<ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۴۲۳و(۳۵۷-۴۴۲)و۲۹۳</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۶۸۵.</ref> | ||
==[[مفسّران]] [[اشاعره]]== | == [[مفسّران]] [[اشاعره]] == | ||
اسامی برخی از [[دانشمندان]] [[اشعری]] که با توجه به [[مبانی فکری]]، [[کلامی]] و [[فقهی]] خود در زمینه [[تفسیر]] و [[علوم قرآن]] آثاری پدید آورده‌اند، عبارتند از: | اسامی برخی از [[دانشمندان]] [[اشعری]] که با توجه به [[مبانی فکری]]، [[کلامی]] و [[فقهی]] خود در زمینه [[تفسیر]] و [[علوم قرآن]] آثاری پدید آورده‌اند، عبارتند از: | ||
# [[ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری]] صاحب تفسیر [[لطائف الاشارات (کتاب)|لطائف الاشارات]]؛ | # [[ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری]] صاحب تفسیر [[لطائف الاشارات (کتاب)|لطائف الاشارات]]؛ | ||
# [[ابومحمد حسین بن مسعود بن محمد بغوی]]، ملقب به [[محیی‌السنة]] نویسنده [[ | # [[ابومحمد حسین بن مسعود بن محمد بغوی]]، ملقب به [[محیی‌السنة]] نویسنده [[تفسیر بغوی (کتاب)|معالم التنزیل]]؛ | ||
# [[ | # [[محمد بن عمر بن حسن بن حسین تیمی بکری]] مشهور به [[فخرالدین رازی]]، صاحب [[تفسیر فخر رازی (کتاب)|مفاتیح الغیب]] (معروف به [[التفسیر الکبیر]] و [[تفسیر فخر رازی]])؛ | ||
# [[محمد عبده]] صاحب [[تفسیر | # [[محمد عبده]] و [[محمد رشید رضا]] صاحب [[تفسیر القرآن الحکیم (کتاب)|تفسیر المنار]]؛ | ||
# [[برهان‌الدین ابوالحسن ابراهیم بن عمر بقاعی]] صاحب تفسیر [[نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور (کتاب)|نظم الدُّرَر فی تناسب الآیات و السُوَر]]؛ | # [[برهان‌الدین ابوالحسن ابراهیم بن عمر بقاعی]] صاحب تفسیر [[نظم الدرر فی تناسب الآیات و السور (کتاب)|نظم الدُّرَر فی تناسب الآیات و السُوَر]]؛ | ||
# [[محمد بن محمد شریفی]] صاحب تفسیر [[السراج المنیر (کتاب)|السراج المنیر]]؛ | # [[محمد بن محمد شریفی]] صاحب تفسیر [[السراج المنیر (کتاب)|السراج المنیر]]؛ | ||
# [[جلال‌الدین عبدالرحمان بن ابی بکر بن محمد]]، معروف به ملا [[جلال‌الدین سیوطی]] صاحب تفسیر [[الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور (کتاب)|الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور]]؛ | # [[جلال‌الدین سیوطی|جلال‌الدین عبدالرحمان بن ابی بکر بن محمد]]، معروف به ملا [[جلال‌الدین سیوطی]] صاحب تفسیر [[الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور (کتاب)|الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور]]؛ | ||
# [[سلیمان بن عمر عجیلی]] معروف به الجمل صاحب تفسیر [[الفتوحات الإلهیه (کتاب)|الفتوحات الإلهیّه]]؛ | # [[سلیمان بن عمر عجیلی]] معروف به الجمل صاحب تفسیر [[الفتوحات الإلهیه (کتاب)|الفتوحات الإلهیّه]]؛ | ||
# [[محمد بن احمد اسکندرانی]] صاحب تفسیر [[کشف الاسرار النورانیة القرآنیة فیما یتعلق بالأجرام السماویة و الأرضیة و الحیوانات و النباتات و الجواهر المعدنیة (کتاب)|کشف الاسرار النورانیة القرآنیة فیما یتعلّق بالأجرام السماویة و الأرضیة و الحیوانات و النباتات و الجواهر المعدنیة]]<ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۷۱۳ و۶۶۴ و۶۵۰ و۶۴۴ و۶۰۱ و۵۸۱ و(۴۹۶-۴۴۲)و۴۵۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۴۴۸۴.</ref> | # [[محمد بن احمد اسکندرانی]] صاحب تفسیر [[کشف الاسرار النورانیة القرآنیة فیما یتعلق بالأجرام السماویة و الأرضیة و الحیوانات و النباتات و الجواهر المعدنیة (کتاب)|کشف الاسرار النورانیة القرآنیة فیما یتعلّق بالأجرام السماویة و الأرضیة و الحیوانات و النباتات و الجواهر المعدنیة]]<ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۷۱۳ و۶۶۴ و۶۵۰ و۶۴۴ و۶۰۱ و۵۸۱ و(۴۹۶-۴۴۲)و۴۵۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۴۴۸۴.</ref> | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۵: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:تفسیر]] | [[رده:تفسیر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۷ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۶
مقدمه
تفسیر اشاعره تفسیری است که دانشمندان اشعری با توجه به مبانی کلامی و اعتقادی خود نگاشته‌اند.
اشاعره پیروان مکتب کلامی ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری هستند که در سال ۲۶۰ق در بصره متولد شد و در سال ۳۲۴ ق در بغداد درگذشت.
اشعری در فروع (فقه) تابع مذهب شافعی بود؛ ولی در اثبات عقاید خویش، ادله کلامی را به کار برد و اصول آن را با عقاید اهل‌سنت و جماعت وفق می‌داد.
اشعری برخلاف معتزله به قِدَم قرآن اعتقاد داشت، تفاوت بین ذات و صفات خدا را پذیرفت و به ضرورت رؤیت خدا در قیامت تأکید می‌ورزید.
اشاعره در تفسیرهای خود کوشیده‌اند آیات قرآنی را طبق آرا و نظریات فقهی و کلامی خود معنا کنند. این تلاش در آیاتی که مسئله رؤیت خدا در قیامت را مطرح می‌کنند، چشمگیرتر است[۱].[۲]
تفاسیر اشاعره
تفاسیری را گویند که اشاعره با توجه به مبانی فکری و عقیدتی خود نوشته‌اند، از آن جمله‌اند:
- التسهیل لعلوم التنزیل معروف به «تفسیر ابن جزی» تألیف ابو القاسم محمد بن احمد بن جزی الکلبی الغرناطی الأندلسی المالکی، تفسیری کامل در دو جلد و به زبان عربی؛
- التفسیرات الاحمدیة، اثر احمد بن ابی سعید در یک جلد بزرگ و به زبان عربی و از مهم‌ترین کتاب‌های تفسیری - فقهی حنفیه؛
- تفسیر القرآن الحکیم، معروف به «تفسیر خفاجی»، اثر محمد عبدالمنعم خفاجی، نگاشته‌ای جدید و شامل همه آیات قرآن و به زبان عربی؛
- تفسیر القرآن العظیم، تألیف حافظ ابومحمد عبدالرحمان بن ابی‌حاتم رازی، تفسیری روایی و ناتمام؛
- تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن‌کثیر)، تألیف عمادالدین اسماعیل بن عمرو بن کثیر دمشقی معروف به ابن کثیر؛
- تفسیر المراغی، اثر احمد بن مصطفی مراغی، تفسیری ده جلدی و به زبان عربی؛
- التفسیر المظهری به‌قلم قاضی محمد ثناءالله عثمانی مظهری؛
- الجامع لاحکام القرآن (تفسیر قرطبی)، تألیف ابوعبدالله محمد بن احمد بن ابوبکر بن فرح انصاری خزرجی اندلسی مشهور به محمد بن احمد قرطبی؛ تفسیری وسیع و کامل که بیشتر به احکام فقهی پرداخته است؛
- الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن (تفسیر ثعالبی)، تألیف عبدالرحمن بن محمد ثعالبى؛ که به صورت موجز نگارش یافته است؛
- روائع البیان فی تفسیر آیات الأحکام من القرآن (تفسیر صابونی)، اثر محمد علی صابونی، تفسیری برگرفته از همه کتاب‌های فقهی بدون گرایش به مذهبی خاص، در دو جلد و به زبان عربی[۳].[۴]
مفسّران اشاعره
اسامی برخی از دانشمندان اشعری که با توجه به مبانی فکری، کلامی و فقهی خود در زمینه تفسیر و علوم قرآن آثاری پدید آورده‌اند، عبارتند از:
- ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن قشیری صاحب تفسیر لطائف الاشارات؛
- ابومحمد حسین بن مسعود بن محمد بغوی، ملقب به محیی‌السنة نویسنده معالم التنزیل؛
- محمد بن عمر بن حسن بن حسین تیمی بکری مشهور به فخرالدین رازی، صاحب مفاتیح الغیب (معروف به التفسیر الکبیر و تفسیر فخر رازی)؛
- محمد عبده و محمد رشید رضا صاحب تفسیر المنار؛
- برهان‌الدین ابوالحسن ابراهیم بن عمر بقاعی صاحب تفسیر نظم الدُّرَر فی تناسب الآیات و السُوَر؛
- محمد بن محمد شریفی صاحب تفسیر السراج المنیر؛
- جلال‌الدین عبدالرحمان بن ابی بکر بن محمد، معروف به ملا جلال‌الدین سیوطی صاحب تفسیر الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور؛
- سلیمان بن عمر عجیلی معروف به الجمل صاحب تفسیر الفتوحات الإلهیّه؛
- محمد بن احمد اسکندرانی صاحب تفسیر کشف الاسرار النورانیة القرآنیة فیما یتعلّق بالأجرام السماویة و الأرضیة و الحیوانات و النباتات و الجواهر المعدنیة[۵].[۶]
منابع
پانویس
- ↑ ابو زهره، محمد، تاریخ مذاهب اسلامی، صفحه (۱۵۱-۱۶۲)؛ شهرستانی، محمد بن عبد الکریم، الملل والنحل، جلد۱،صفحه (۱۱۳-۱۱۴)؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، صفحه (۵۶-۵۹)؛ مادلونگ، ویلفرد، فرقه‌های اسلامی، صفحه ۱۸۳
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۵۸.
- ↑ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۴۲۳و(۳۵۷-۴۴۲)و۲۹۳
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۶۸۵.
- ↑ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۷۱۳ و۶۶۴ و۶۵۰ و۶۴۴ و۶۰۱ و۵۸۱ و(۴۹۶-۴۴۲)و۴۵۸.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۴۴۸۴.