توحید در حمد: تفاوت میان نسخه‌ها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
<div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های '''[[توحید]]''' است</div> | <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از زیرشاخه‌های '''[[توحید]]''' است</div> | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
کسانی که با هدایت الهی، همه موجودات را مخلوق خدا{{متن قرآن|اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ }}<ref> خداوند آفریننده همه چیز است و او بر هر چیزی نگاهبان است؛ سوره زمر، آیه:۶۲.</ref> و همه نعمت‌ها را از او می‌دانند: {{متن قرآن|وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ }}<ref> و هر نعمتی دارید از خداوند است سپس هنگامی که گزندی به شما می‌رسد به (درگاه) او لابه می‌کنید؛ سوره نحل، آیه:۵۳.</ref> و به ربوبیت مطلق خدا که شامل آسمان‌ها، زمین و عالمیان است {{متن قرآن|فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ }}<ref> و سپاس خداوند راست، پروردگار آسمان‌ها و پروردگار زمین، پروردگار جهانیان؛ سوره جاثیه، آیه:۳۶.</ref>اعتراف دارند، به طور فطری او را می‌ستایند و ستایش را که بنابر برخی روایات برترین دعاست<ref>مستدرک الوسائل، ج ۵، ص ۳۶۳.</ref>، ویژه خداوند می‌دانند و کنار ستایش او، غیر را نمی‌ستایند: {{متن قرآن|فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ }}<ref> و سپاس خداوند راست، پروردگار آسمان‌ها و پروردگار زمین، پروردگار جهانیان؛ سوره جاثیه، آیه: ۳۶.</ref> تقدیم {{متن قرآن|فَلِلَّهِ}} در این آیه بر {{متن قرآن|الْحَمْدُ }} بر حصر دلالت دارد<ref>المیزان، ج ۱۸، ص ۱۸۱.</ref> و گویای این است که فقط خدا سزاوار ستایش است، چنان که الف و لام {{متن قرآن|الْحَمْدُ }} در {{متن قرآن|الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ }} از نوع جنس یا استغراق است و بر اینکه جنس حمد یا همه حمدها از آن خداست دلالت می‌کند<ref>المیزان، ج ۱، ص ۲۲.</ref>، بنابراین کسی جز او شایسته ستایش نیست<ref>انوار درخشان، ج ۱، ص ۱۵؛ کشف الحقایق، ج ۱، ص ۱.</ref>. ممکن است از ظاهر برخی دعاها برآید که حمد غیر خدا رواست، ولی حمد خدا بهتر است: {{عربی|" فَرَبِّي أَحْمَدُ شَيْءٍ عِنْدِي وَ أَحَقُ بِحَمْدِي "}}<ref>مصباح المتهجّد، ص ۵۸۲.</ref>؛ لکن با توجه به ادله توحید حمد، باید از ظاهر افعل تفضیل صرف نظر کرد و آن را افعل تعیین دانست، زیرا حمد سایر نیکوکاران در حقیقت ظهور حمد الهی است و خیر آن‌ها مظهر فیض خدا و آیت احسان الهی است<ref> تفسیر موضوعی، ج ۲، ص ۵۴۱؛ ر. ک: اطیب البیان، ج۱، ص ۹۸.</ref>.<ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.</ref> | کسانی که با هدایت الهی، همه موجودات را مخلوق خدا{{متن قرآن|اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ }}<ref> خداوند آفریننده همه چیز است و او بر هر چیزی نگاهبان است؛ سوره زمر، آیه:۶۲.</ref> و همه نعمت‌ها را از او می‌دانند: {{متن قرآن|وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ }}<ref> و هر نعمتی دارید از خداوند است سپس هنگامی که گزندی به شما می‌رسد به (درگاه) او لابه می‌کنید؛ سوره نحل، آیه:۵۳.</ref> و به ربوبیت مطلق خدا که شامل آسمان‌ها، زمین و عالمیان است {{متن قرآن|فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ }}<ref> و سپاس خداوند راست، پروردگار آسمان‌ها و پروردگار زمین، پروردگار جهانیان؛ سوره جاثیه، آیه:۳۶.</ref>اعتراف دارند، به طور فطری او را می‌ستایند و ستایش را که بنابر برخی روایات برترین دعاست<ref>مستدرک الوسائل، ج ۵، ص ۳۶۳.</ref>، ویژه خداوند می‌دانند و کنار ستایش او، غیر را نمی‌ستایند: {{متن قرآن|فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ }}<ref> و سپاس خداوند راست، پروردگار آسمان‌ها و پروردگار زمین، پروردگار جهانیان؛ سوره جاثیه، آیه: ۳۶.</ref> تقدیم {{متن قرآن|فَلِلَّهِ}} در این آیه بر {{متن قرآن|الْحَمْدُ }} بر حصر دلالت دارد<ref>المیزان، ج ۱۸، ص ۱۸۱.</ref> و گویای این است که فقط خدا سزاوار ستایش است، چنان که الف و لام {{متن قرآن|الْحَمْدُ }} در {{متن قرآن|الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ }} از نوع جنس یا استغراق است و بر اینکه جنس حمد یا همه حمدها از آن خداست دلالت می‌کند<ref>المیزان، ج ۱، ص ۲۲.</ref>، بنابراین کسی جز او شایسته ستایش نیست<ref>انوار درخشان، ج ۱، ص ۱۵؛ کشف الحقایق، ج ۱، ص ۱.</ref>. ممکن است از ظاهر برخی دعاها برآید که حمد غیر خدا رواست، ولی حمد خدا بهتر است: {{عربی|" فَرَبِّي أَحْمَدُ شَيْءٍ عِنْدِي وَ أَحَقُ بِحَمْدِي "}}<ref>مصباح المتهجّد، ص ۵۸۲.</ref>؛ لکن با توجه به ادله توحید حمد، باید از ظاهر افعل تفضیل صرف نظر کرد و آن را افعل تعیین دانست، زیرا حمد سایر نیکوکاران در حقیقت ظهور حمد الهی است و خیر آن‌ها مظهر فیض خدا و آیت احسان الهی است<ref> تفسیر موضوعی، ج ۲، ص ۵۴۱؛ ر. ک: اطیب البیان، ج۱، ص ۹۸.</ref>.<ref>[[حسن رمضانی|رمضانی، حسن]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.</ref> | ||
نسخهٔ ۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۱۱
| خداشناسی | |
|---|---|
| توحید | توحید ذاتی • توحید صفاتی • توحید افعالی • توحید عبادی • صفات ذات و صفات فعل |
| فروع | توسل • شفاعت • تبرک • استغاثه |
| عدل الهی | |
| حُسن و قُبح • بداء • امر بین الامرین | |
| نبوت | |
| عصمت پیامبران • خاتمیت • پیامبر اسلام • معجزه • عدم تحریف قرآن | |
| امامت | |
| باورها | عصمت امامان • ولایت تكوینی • علم غیب • خلیفة‌الله • غیبت • مهدویت • انتظار فرج • ظهور • رجعت |
| امامان | امام علی • امام حسن • امام حسین • امام سجاد • امام باقر • امام صادق • امام کاظم • امام رضا • امام جواد • امام هادی • امام عسکری • امام مهدی |
| معاد | |
| برزخ • معاد جسمانی • حشر • صراط • تطایر کتب • میزان | |
| مسائل برجسته | |
| اهل‌بیت • چهارده معصوم • کرامت • تقیه • مرجعیت • ولایت فقیه | |
این مدخل از زیرشاخه‌های توحید است
مقدمه
کسانی که با هدایت الهی، همه موجودات را مخلوق خدا﴿اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ ﴾[۱] و همه نعمت‌ها را از او می‌دانند: ﴿وَمَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴾[۲] و به ربوبیت مطلق خدا که شامل آسمان‌ها، زمین و عالمیان است ﴿فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴾[۳]اعتراف دارند، به طور فطری او را می‌ستایند و ستایش را که بنابر برخی روایات برترین دعاست[۴]، ویژه خداوند می‌دانند و کنار ستایش او، غیر را نمی‌ستایند: ﴿فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴾[۵] تقدیم ﴿فَلِلَّهِ﴾ در این آیه بر ﴿الْحَمْدُ ﴾ بر حصر دلالت دارد[۶] و گویای این است که فقط خدا سزاوار ستایش است، چنان که الف و لام ﴿الْحَمْدُ ﴾ در ﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴾ از نوع جنس یا استغراق است و بر اینکه جنس حمد یا همه حمدها از آن خداست دلالت می‌کند[۷]، بنابراین کسی جز او شایسته ستایش نیست[۸]. ممکن است از ظاهر برخی دعاها برآید که حمد غیر خدا رواست، ولی حمد خدا بهتر است: " فَرَبِّي أَحْمَدُ شَيْءٍ عِنْدِي وَ أَحَقُ بِحَمْدِي "[۹]؛ لکن با توجه به ادله توحید حمد، باید از ظاهر افعل تفضیل صرف نظر کرد و آن را افعل تعیین دانست، زیرا حمد سایر نیکوکاران در حقیقت ظهور حمد الهی است و خیر آن‌ها مظهر فیض خدا و آیت احسان الهی است[۱۰].[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ خداوند آفریننده همه چیز است و او بر هر چیزی نگاهبان است؛ سوره زمر، آیه:۶۲.
- ↑ و هر نعمتی دارید از خداوند است سپس هنگامی که گزندی به شما می‌رسد به (درگاه) او لابه می‌کنید؛ سوره نحل، آیه:۵۳.
- ↑ و سپاس خداوند راست، پروردگار آسمان‌ها و پروردگار زمین، پروردگار جهانیان؛ سوره جاثیه، آیه:۳۶.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج ۵، ص ۳۶۳.
- ↑ و سپاس خداوند راست، پروردگار آسمان‌ها و پروردگار زمین، پروردگار جهانیان؛ سوره جاثیه، آیه: ۳۶.
- ↑ المیزان، ج ۱۸، ص ۱۸۱.
- ↑ المیزان، ج ۱، ص ۲۲.
- ↑ انوار درخشان، ج ۱، ص ۱۵؛ کشف الحقایق، ج ۱، ص ۱.
- ↑ مصباح المتهجّد، ص ۵۸۲.
- ↑ تفسیر موضوعی، ج ۲، ص ۵۴۱؛ ر. ک: اطیب البیان، ج۱، ص ۹۸.
- ↑ رمضانی، حسن، دائرةالمعارف قرآن کریم، ج۹، ص۷۲ - ۱۱۵.