غلو در لغت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث غلو است. غلو از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: غلو در لغت - غلو در قرآن - غلو در حدیث - غلو در فقه اسلامی - غلو در کلام اسلامی - غلو در تاریخ اسلامی - غلو در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

غلوّ بر وزن فُعول ناقص واوی و مصدر فعل «غَلا یَغلو» به معنای زیاده‌روی، افراط، ارتفاع، بالارفتن و تجاوز از قدر و منزلت هر چیز است، لذا وقتی قیمت کالایی بالا می‌رود به آن غالی (گران) گویند، همچنین هرگاه مایعی بجوشد و در حد خود نگنجد، می‌گویند: غَلَیان کرده است و غَلْوَة هم به معنی غایت است. به مبالغه در هر چیزی مغالات گویند و اسم مصدر غلو، غلاء است و فعل غَلا در باب افعال و مفاعله متعدی می‌شود.

تعریف غلو

در بعضی از کتب لغت، کلمه «غلو» که مصدر فعل «غلی یغلو» است، به معنای مطلق تجاوز از حد آمده است. بدین‌ترتیب هرگونه تجاوز از حد و به هر مقدار را شامل می‌شود. در برخی دیگر از کتب لغت، این کلمه به تجاوز از حد، همراه با افراط، معنا شده است. با توجه به موارد کاربری این کلمه، به‌ویژه در قرآن و روایات، این معنا به نظر صحیح‌تر می‌رسد؛ زیرا در جاهایی از این کلمه استفاده شده است که «تجاوز از حد» در مقیاس بالایی بوده است. از اینجا است که این کلمه از واژه «تعدی» که به معنای مطلق تجاوز از حد است، جدا می‌شود؛ همچنان‌که با لغت «تطرف» که به معنای ناپایداری در امور و تزلزل است، تفاوت پیدا می‌کند.

نکته دیگری که از کاربردهای غلو برمی‌آید، آن است که کلمه غلو از نظر لغت‌شناسی تنها در بعد افراط، یعنی بالا بردن چیزی از حد خود، کاربرد دارد، نه در بعد تفریط که به معنای پایین آوردن از حد خود است. بنابراین سخن زمخشری که غلو را درباره دیدگاه تفریطی یهودیان در حق حضرت عیسی(ع) به کار برده است، به نظر صحیح نمی‌رسد.

پرسش مستقیم

• غلو در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)

منابع

1. سلیمانیان، مصطفی، مقامات امامان
2. صفری فروشانی، نعمت‌الله، مقاله «غلو»، دانشنامه امام علی ج۳