صیحه آسمانی چیست؟ (پرسش)

صیحه آسمانی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلی	مهدویت

صیحه آسمانی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• مقصود از ندای آسمانی در نشانه‌های ظهور چیست؟
• ندای آسمانی در هنگام ظهور امام مهدی چگونه رخ می‌دهد؟

پاسخ نخست

سید جعفر موسوی‌نسب

حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:

«یکی از ویژگی‌های امام زمان (ع) و خصائص آن حضرت در هنگام ظهور مبارک ایشان ندای آسمانی است به نام مبارک آن حضرت و در این موضوع هم شاهد قرآنی وجود دارد و هم شاهد روائی اما شاهد قرآنی: گوش فراداده هنگامی که منادی از نقطه نزدیکی ندا سر می‌دهد آنروز به حق آن صیحه را می‌شنوند که آن‌روز روز خروج است.

در تفسیر علی بن ابراهیم ذیل آیه مبارکه روایتی از امام صادق نقل شده است که منادی در این آیه ندا می‌کند به اسم قائم و پدر بزرگوارش امام صادق (ع) بانگ آسمانی را برای ما مجسم می‌کند که این صدا را همه اهل عالم از شرق تا غرب می‌شنوند و صدایی است که هر گوشی را نوازش می‌دهد و به هر گوشی با هر لهجه‌ای که انس دارد و با زبانی که دقیقا آشناست این صدا می‌رسد.

و عظمت این صیحه و صدا بقدری است که امام باقر (ع) می‌فرمایند که هیچ انسان خفته‌ای در خواب نمی‌ماند یعنی همه از خواب بیدار می‌شوند یا یک حالت وحشت و هر انسانی که ایستاده باشد از ترس می‌نشیند و هر انسانی که نشسته باشد بلند می‌شود.

محتوای صیحه آسمانی آنچه در روایات در این موضوع آمده است تعبیرهایی از قبیل صوت، فزعه، ندا، به کار رفته است.

این احتمال هست که هر یک از آنها سه رویداد جدا از هم باشند بدین گونه که ابتدا صدایی عظیم و وحشتناک به گوش می‌رسد و همه اهل عالم را متوجه خود می‌کند که صیحه نامیده می‌شود به دنبال آن صدایی مهیب و هولناک شنیده می‌شود که دل‌های مردم را به وحشت می‌اندازد که فزعه نام دارد آنگاه صدایی از سوی آسمان شنیده می‌شود که مردم را به سوی مهدی فرا می‌خواند که ندا نامیده می‌شود محتوای این پیام آسمانی دعوت به حق و حمایت و بیعت با مهدی است با تعبیرهای "إن الحق لعلي ‏ و شيعته‏ و إن الحق‏ في آل محمد"».

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. حجت الاسلام والمسلمین زهادت؛

عبدالمجید زهادت حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۲» در این‌باره گفته است: «ندای آسمانی یکی دیگر از نشانه‌های حتمی ظهور که در کنار سفیاین، بیشترین روایات را به خود اختصاص داده صیحه و ندای آسمانی است. منظور از صیحه، صدایی است که در آستانۀ ظهور امام زمان(ع) طنین انداز شده و همۀ مردم آن را می‌شوند. در روایات، غیر از این صیحه، از تعابیر دیگر همچون "نداء"، "صوت" و "فزع" نیز استفاده شده است. در مورد این نشانه باید به چند مطلب اشاره کرد: ۱. وقوع آن به گونه‌ای خواهد بود که همه مردم را متوجه ظهور خواهد کرد. ۲. مضمون ندا معرفی و حقانیت حضرت مهدی(ع) خواهد بود. در حدیث صحیح ابی یعفور می‌گوید: امام صادق (ع) به من فرمود: «أَمْسِكْ بِيَدِكَ هَلاَكَ اَلْفُلاَنِيِّ اِسْمُ رَجُلٍ مِنْ بَنِي اَلْعَبَّاسِ وَ خُرُوجُ اَلسُّفْيَانِيِّ وَ قَتْلُ اَلنَّفْسِ وَ جَيْشُ اَلْخَسْفِ وَ اَلصَّوْتُ قُلْتُ وَ مَا اَلصَّوْتُ أَ هُوَ اَلْمُنَادِي فَقَالَ نَعَمْ وَ بِهِ يُعْرَفُ صَاحِبُ هَذَا اَلْأَمْرِ»؛ هلاک فلانی (مردی از بنی عباس را نام برد) را با دستت نگه دار و خروج سفیانی و کشته شدن نفس (زکیه) و سپاهی که در زمین فرو می‌رود و آواز را. پرسیدم: صوت چیست، آیا همان منادی است؟ فرمود: آری و صاحب این امر به وسیله او شناخته می‌شود.. ۳. با توجه به کینه توزی و دشمنی شیطان نسبت به فرزندان آدم و سعی در گمراه نمودن آنان، از طرف او نیز ندایی به گوش رسیده و باعث سردرگمی مردم می‌شود. زراره می‌گوید: به امام صادق (ع) عرض کردم: «عجبت اصلحك الله و اني لا عجب من القائم كيف يقاتل مع ما يرون من العجائب من خسف البيداء بالجيش و من النداء الذي تكون من السماء؟ فقال: إن الشيطان لا يدعهم حتي ينادي كما نادي برسول الله (ص) يوم العقبة»؛ در شگفتم خداوند [امر] شما را اصلاح کند (یا شما را به سلامت دارد) و من در عجبم از قائم(ع) که چگونه با او جنگ می‌کنند با وجود آنچه از شگفتی‌ها می‌بینند از فرو بردن زمین سپاه را و آن صدا که از آسمان می‌باشد؟ پس حضرت فرمود: همانا شیطان آنا را رها نمی‌کند؟ تا جایی که ندا کند، همچنان که [مربوط] به رسول خدادر روز عقبه ندا کرد.. البته این صدا با ندای دعوت به سوی حضرت متفاوت بوده و اگر انسان به آن دو ندا توجه کرده و با هم مقایسه کند پی به صحّت و درستی ندای حق می‌برد. زیرا اگر امکان تشخیص صدای شیطان نباشد قطعاً با هدف از علامت ندا برای ظهور منافات خواهد داشت و این خود نوعی تقویت جبهه باطل است در حالی که هدف از وجود علامت، توجه دادن مردم به قیام حضرت است. برای تشخیص ندای حق و باطل راه‌هایی گفته شده است: روایاتی که تصریح دارد ندای حق از طرف آسمان به گوش می‌رسد و ندای باطل زمینی است، یعنی تفاوت آسمانی و زمینی بودن در نداها وجود دارد و این برای مردم قابل تشخیص است. امام باقر (ع) فرمود: «لابد من هذين الصوتين قبل خروج القائم صوت من السماء و هو صوت جبرئيل [باسم هذا الأمر و اسم أبيه] و الصوت الثاني من الأرض و هو صوت إبليس اللعين»؛ ناگزیر قبل از خروج قائم(ع) این دو صدا بر خواهد خاست، صدایی از آسمان و آن آوای جبرائیل است [به نام صاحب این امر و اسم پدرش] و صدای دوم از زمین است که آن صدای ابلیس لعین است.. رجوع به راویان حدیث (علما) و نیز آگاهی مناسب نسبت به معارف مهدوی زاره می‌گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که می‌فرمود: «يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَنَّ فُلاَناً هُوَ اَلْأَمِيرُ وَ يُنَادِي مُنَادٍ أَنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ قُلْتُ فَمَنْ يُقَاتِلُ اَلْمَهْدِيَّ بَعْدَ هَذَا فَقَالَ إِنَّ اَلشَّيْطَانَ يُنَادِي أَنَّ فُلاَناً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ لِرَجُلٍ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ قُلْتُ فَمَنْ يَعْرِفُ اَلصَّادِقَ مِنَ اَلْكَاذِبِ قَالَ يَعْرِفُهُ اَلَّذِينَ كَانُوا يَرْوُونَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ يَكُونُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ وَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ هُمُ اَلْمُحِقُّونَ اَلصَّادِقُونَ»؛ ندا کنندهای از آسمان ندا می‌کند که "فقط فلانی امیر است" و آواز دهندهای دیگر ندا می‌کند فقط علی(ع) و پیروان او پیروزند. گفتم: پس چه کسی پس از این با مهدی(ع) می‌جنگد؟ فرمود؟ شیطان آواز می‌دهد "همانا فلانی و پیروانش پیروزند". شعار به نفع مردی از بنی امیّه. عرض کردم: پس چه کسی می‌تواند راست را از دروغ باز شناسد؟ امام فرمودند: آن را می‌شناسد کسانی که احادیث ما را روایت می‌کنند و آن را بیان می‌کنند قبل از آن که واقع شود و می‌دانند که آنان دارای حقّند و صادق می‌باشند.

۲. آقای رضوانی (پژوهشگر حوزه علمیه قم)؛

علی ‎اصغر رضوانی علی ‎اصغر رضوانی در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این باره گفته است: «در این مورد سه دسته روایت وجود دارد: روایاتی که دلالت بر وجود ندا به صورت اجمال دارد، و اینکه این ندا از علایم حتمی ظهور حضرت مهدی(ع)است. دسته دوم روایاتی است که دلالت بر دو گونه ندا دارد: یکی ندای به حقّ که در ابتدا پدید می‌آید، و دیگری ندای به باطل که بعد از آن است در برخی از روایات نیز اشاره شده که ندا به اسم قائم است . با نظری به مجموع احادیث «صیحه و فزع و ندای آسمانی» پی می‌بریم که تمام آنها به یک معنای مشترک اشاره دارند، گر چه با تعبیرهای مختلف آمده‌اند و بر این ادّعا می‌توان شواهدی اقامه نمود: الف. صیحه و ندا هر دو به جبرئیل نسبت داده شده است. ب. وقت هر دو در یک زمان یعنی شب جمعه، بیست و سوم ماه رمضان معین شده است. ج. آثار این دو یکسان بیان شده است. ::::::«این دو علامت در روایات به عنوان علایم ظهور حضرت مهدی(ع) معرفی شده است. از امام باقر(ع) در حدیثی نقل شده: « وَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ خُرُوجِه‏... َ صَيْحَةً مِنَ السَّمَاءِ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏» از امام صادق(ع) در حدیثی نقل شده: «... وَ الْفَزْعَةُ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏... هِيَ آيَةٌ تُخْرِجُ الْفَتَاة مِنْ خِدْرِهَا وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَان‏» امام زمان(ع) در توقیع خود به علی بن محمّد سَمَری فرمود: «... آگاه باش، هر کس قبل از خروج سفیانی و صیحه، ادعای مشاهده کند او دروغگو و افترا زننده است». در این روایات دو احتمال وجود دارد: اینکه مقصود از صیحه و فزع همان ندایی باشد که از جبرئیل بلند می‌شود و همه را به فزع می‌اندازد. احتمال دیگر این است که مقصود از آن دو عذاب دنیوی و جنگ‌های جهانی باشد که به توسط بشر قبل از ظهور حضرت مهدی(ع) تحقق می یابد، مانند انفجارهای اتمی در سرتاسر عالم در یک زمان، به این نحو که اصل این گونه انفجارها در اروپا و آمریکا و روسیه و چین تحقق می‌یابد به نحوی که همه را به جزع و فزع وا می‌دارد، ولی مسلمین از آن در امانند و تنها صدایش به گوش آنان می‌رسد.

۳. آقای باقری‌زاده اشعری؛

محمد باقری‌زاده اشعری آقای محمد باقری‌زاده اشعری، در کتاب «از امام مهدی بیشتر بدانیم» در این‌باره گفته است: «ندای آسمانی، یکی از نشانه‌های حتمی برای ظهور امام مهدی (ع) است که در احادیث بسیاری، از جمله در این حدیث امام صادق (ع) آمده است: قائم، قیام نمی‌کند، تا آن که ندا دهنده‌ای از آسمان، ندایی می‌دهد که دخترکان در کنج خانه نیز آن را می‌شنوند و شرق و غرب گیتی نیز آن را می‌شنوند و دربارل این موضوع، آیه "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان برایشان فرود آوریم که در برابرش سر خم کنند" نازل شده است. امام باقر (ع) نیز درباره آیه "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان برایشان فرود می‌آوریم" می‌فرماید: مقصود، ندا از آسمان به نام آن مرد و نام پدرش است. زمان این ندا در احادیث، گوناگون (ماه رمضان، ماه رجب، ماه محرم و روز عاشورا) گفته شده است. ویژگی این ندا آن است که هر کس در زمین است، آن را به زبان خود می‌شنود. امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید: "ندا دهنده‌ای به نام قائم، ندا می‌دهد... به ندایی عمومی، به گونه‌ای که هر ملتی آن را به زبان خود می‌شنود. از برخی احادیث استفاده می‌شود که این ندا، ندای جبرئیل به منظور معرفی مهدی (ع) به مردم جهان است. از جمله، امام باقر (ع) می‌فرماید: ندای جبرئیل است و نشانه آن نیز این است که نام قائم و نام پدر او را ندا می‌دهد. درباره محتوا ندا، در حدیث امام رضا (ع) آمده است: منادی آسمانی در فراخوان مردم به سوی او، چنان ندایی می‌دهد که همه زمینیان، آن را می‌شنوند. می‌گوید: "هان! حجت خدا نزد خانه خدا ظهور کرده است. پس، از او پیروی کنید، که حق با او و در اوست، و آن، همان سخن خدای جل جلاله است: "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان فرود می‌آوریم که در برابرش گردن خم کنند" پیامبر خدا (ص) نیز در این باره فرموده است: هنگام قیام قائم، منادی آسمانی ندا می‌دهد: "ای مردم! مدت حکومت زورگویان بر شما، به پایان رسید و کار را بهترین فرد امت محمد به عهده گرفت. خود را به مکه برسانید". پس از این ندا، بزرگان از مصر و نیکان از شام و زاهدان عراق –که خلوت‌گزینان شب و شیران روز و دل‌هایشان به سان پاره آهن است-، بیرون می‌آیند و با او میان رکن حجر الاسود و مقام ابراهیم بیعت می‌کنند. درباره بازتاب ندای آسمانی، امام علی (ع) می‌فرماید: هنگامی که منادی آسمانی ندا دهد: "حق در خاندان محمد است"، زمانی است که نام مهدی بر سر زبان مردم می‌افتد و مشتاقش می‌شوند و به چیز دیگری نمی‌اندیشند».

۴. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛

نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «منظور از صیحه آسمانی، ظاهراً صدایی است که در آستانه ظهور حضرت مهدی (ع) از آسمان شنیده شده همه آن را می‌شنوند. در روایات از این نشانه ظهور، با تعابیر مختلفی یاد شده است؛ مانند صیحه، ندا، فزعه و صوت. احتمال دارد هر یک از آن‌ها، نشانه جداگانه ای باشد و شاید هم تعابیر گوناگونی برای یک واقعه است که هر یک از آن‌ها به یک بُعد از آن حادثه اشاره می‌کند؛ یکی به بلند بودن آن صدا و دیگری به وحشتناک بودن آن و... امام باقر(ع) می‌فرماید: نداکننده‌ای از آسمان، نام قائم را صدا می‌زند؛ پس هر کس در شرق و غرب، آن را می‌شنود. از وحشت این صدا، افراد خفته بیدار می‌شوند و فرد ایستاده، می‌نشیند، و کسی که نشسته است، می‌ایستد. رحمت خدا بر کسی که از این صدا عبرت بگیرد و ندای وی را اجابت کند! زیرا صدا، صدای جبرئیل روح الامین است... . با توجه به مجموع روایاتی که در این رابطه وجود دارد، می‌توان چنین نتیجه گرفت: صیحه، از نشانه‌های حتمی‌ ظهور است؛ این صدا از آسمان شنیده می‌شود و به گونه ای است که همه مردمِ رویِ زمین، آن را به زبان خود می‌شنوند؛ محتوای این پیام آسمانی، دعوت به حق و حمایت و بیعت با امام مهدی (ع) است؛ صاحب صدا، جبرئیل است و مردم را به حق دعوت می‌کند. درباره زمان این صیحه نیز دو دسته روایت داریم. برخی وقوع آن را در ماه رجب و بعضی نیز در ماه رمضان بیان کرده‌اند ».

پرسش‌های وابسته

1. چه آثاری در نقل نشانه‌های ظهور است؟
2. چه فرقی بین نشانه‌های ظهور و شرایط ظهور است؟
3. آیا نشانه‌های ظهور با احادیث نفی توقیت منافات دارد؟
4. آیا اعلان نشانه‌های و شرایط ظهور سبب اطلاع دشمنان از اسرار سیاسی است؟
5. آیا نشانه‌های ظهور متعلق بدا واقع می شود؟
6. چه راه صحیحی در بررسی نشانه‌های ظهور پیشنهاد می‌کنید؟
7. آیا روایات نشانه‌های ظهور اشکال سندی و متنی دارد؟
8. مقصود از نفس زکیه که قبل از ظهور کشته خواهد شد کیست؟
9. مسیح دجال کیست؟
10. سفیانی کیست؟ (پرسش)
11. معرکه هرمجدون چیست؟
12. مقصود از مسیحیت صهیونیستی چیست؟
13. مقصود از خسوف و کسوف که از نشانه‌های ظهور است چیست؟
14. مقصود از صیحه و فزع آسمانی در نشانه‌های ظهور چیست؟
15. مقصود از خروج دجال که از نشانه‌های ظهور به حساب آمده چیست؟

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: