امامت‌پژوهی (کتاب)

امامت‌پژوهی (بررسی دیدگاه امامیه، معتزله و اشاعره)
زبان	فارسی
نویسندگان	علی قربانی محمداسحاق عارفی احد فرامرز قراملکی عبدالکریم رضایی میرحسین ضیایی محمد قربان‌نیا
زیر نظر	محمود یزدی مطلق
ویراستار	محمدربیع میرزایی
موضوع	امامت، امامت در حدیث، امامت از دیدگاه اهل سنت
مذهب	[[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]]
ناشر	[[:رده:انتشارات انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی|انتشارات انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی]][[رده:انتشارات انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی]]
وابسته به	دانشگاه علوم اسلامی رضوی
محل نشر	مشهد، ایران
سال نشر	۱۳۸۷ ش
شابک	۹۷۸-۹۶۴-۷۶۷۳-۰۲-۰
شماره ملی	۲۴۷۴۰۴۷

امامت‌‌پژوهی: بررسی دیدگاه امامیه، معتزله و اشاعره کتابی است به زبان فارسی که به بررسی مسائل مختلف مربوط به امامت از نگاه دانشمندان مسلمان، به‌ویژه دانشمندان شیعه می‌پردازد. این کتاب به قلم جمعی از نویسندگان و زیر نظر محمود یزدی مطلق نوشته شده و توسط انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی به چاپ رسیده است.

درباره کتاب

کتاب حاضر، پژوهشى است جمعى و با رویکردی مقایسه‌ای میان دیدگاه‏‌هاى دو فرقه‌ی بزرگ کلامى؛ یعنى: اشاعره و معتزله در جهان اسلام. این کتاب - که با نگاهى کارشناسانه به مسائل مختلف مربوط به امامت از نگاه دانشمندان مسلمان، به‌ویژه شیعه به رشته‌ی تحریر در آمده است - بر رویکرد تفسیرى و روایى تأکید دارد. در این نوشتار، مباحث کلامى متکلمان امامیه، معتزله و اشاعره به روشی تطبیقى، مورد تأمل قرار گرفته است. در ادامه‌ی مباحث کتاب، گزارش و نقد مبحث مواجهه‌ی امت با مسأله‌ی امامت و خلافت پس از پیامبر گرامى اسلام، با رویکردی تاریخى ذکر شده است. اما بخش‏ اصلى کتاب درآمدى روش‌شناختى بر امامت‌‌‌‌پژوهى است که طى آن گزارشى اجمالى از پیشینه‌ی امامت‌پژوهى نزد شیعه ارائه و به رویکردهاى متنوع فقهى، تحلیلى-کلامى، عرفانى، تفسیرى-روایى، تاریخى و میان‌رشته‌‏اى در این زمینه اشاره شده است.

فهرست کتاب

• سخن ناشر؛
• مقدمه؛
• درآمد روش‌شناختی بر امامت‌پژوهی:
  • پیشینه‌ی امامت‌پژوهی نزد شیعه (گزارش اجمالی)؛
  • روی‌آوردهای متنوع در امامت‌پژوهی؛
  • اهمیت روش‌شناختی امامت در اندیشه‌ی دینی؛
  • نگاهی به مجموعه‌ی حاضر؛

بخش اول: رویکرد تحلیلی-کلامی

• چیستی و حقیقت امامت:
  • اهمیت بحث از تعریف امامت؛
  • گزارش تاریخی تعاریف امامت؛
  • شرح اللفظ امامت و واژه‌های وابسته؛
  • تعریف امام و امامت؛
  • تفاوت شیعه و سنی در تعریف امامت؛
  • مراتب امامت؛
  • نسبت بین نبوت و امامت؛
• منزلت امامت نزد متکلمان امامیه، معتزله و اشاعره :
  • مقدمه؛
  • دیدگاه اشاعره و معتزله نسبت به منزلت امامت؛
  • اهمیت مقام امام در مکتب امامیه؛
• جایگاه معرفتی امامت در اندیشه‌ی دینی:
  • مقدمه؛
  • تمایز دین و مذهب؛
  • تمایز اصل و فرع؛
  • فرع‌انگاری امامت؛
  • امامت،به مثابه یک اصل دینی؛
  • امامت، به منزله اصل در مذهب؛
• اثبات ضرورت امامت :
  • مقدمه؛
  • اشاعره و ضرورت امامت؛
  • معتزله و ضرورت امامت؛
  • امامیه و ضرورت امامت؛
• اوصاف و ویژگی‌های شخصیتی امام:
  • مقدمه؛
  • اوصاف امام از نظر اشاعره و معتزله؛
  • اوصاف امام از نظر شیعه؛
    • ۱. عصمت؛
    • ۲. افضلیت؛
    • ۳. علم؛
    • ۴. معجزه؛
    • ۵. ایمان؛
    • ۶. شجاعت؛

بخش دوم: رویکرد تفسیری-روایی

• ولایت در آینه وحی:
  • پیشگفتار؛
  • پیشینه‌ی بحث؛
  • طرح مسأله؛
  • اهمیت ولایت؛
  • واژه «ولایت» و ساختار معنایی آن در لغت؛
  • ساختار مفهومی «ولایت» در قرآن؛
    • اهمیت «ولایت» در قرآن؛
    • ولایت امامت؛
    • فرق نبی و امام؛
    • دلایل انفکاک نبوت از امامت؛
    • حقیقت امامت در قرآن؛
    • سبب امامت؛
    • امام کیست؛
    • ولایت و امامت عامه در قرآن؛
    • صفات و ویژگی‌های امام در قرآن؛
    • عصمت در قرآن؛
    • امامت، منصب انتخابی یا انتصاب؛
• امامت خاصه در قرآن:
  • مقدمه؛
  • بررسی معانی کلمات؛
  • دیدگاه‌های مفسران و بررسی ادله‌ی آنان؛
  • نقد و بررسی اشکالات و شبهات بر قول مختار؛

بخش سوم: رویکرد تاریخی

• امامت در دوران خلفا:
  • امامت در دوران خلیفه اول؛
  • امامت در دوران خلیفه دوم؛
  • امامت در دوران خلیفه سوم؛
• دوران زمامداری امام علی (ع):
  • مقدمه؛
  • چگونگی به خلافت رسیدن امام علی (ع)؛
  • وضعیت جامعه‌ی اسلامی در آغاز زمامداری امام علی (ع)؛
  • اقدام‌های امام (ع) در دوران زمامداری؛
  • دلایل عدم تداوم حکومت امام علی (ع)؛
  • پیام وداع.

درباره پدیدآورنده

محمود یزدی مطلق

حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمود یزدی مطلق (متولد ۱۳۱۲ مشهد) - معروف به فاضل - دانش‌آموخته‌ی مقطع دکتری در رشته‌ی فلسفه و حکمت اسلامی از دانشگاه تهران می‌باشد. وی تحصیلات خود را نزد استادانی همچون: ادیب نیشابوری، میرزا احمد مدرس یزدی، هاشمی قزوینی، بدیع‌الزمان فروزان‌فر، دکتر مهدی حائری، شهید مرتضی مطهری و حسین‌علی راشد به اتمام رساند. از جمله فعالیت‌های ایشان عبارت‌اند از: عضو هیئت علمی و استاد دانشکده‌ی الهیات دانشگاه فردوسی مشهد؛ معاون پژوهشی دانشکده‌ی الهیات دانشگاه فردوسی مشهد؛ مدیر گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده‌ی الهیات دانشگاه فردوسی مشهد؛ تدریس کلام، فلسفه‌ی اسلامی و عرفان در دانشگاه‌های مختلف داخلی و خارجی. ایشان در کنار تدریس، به تحقیق، پژوهش، تصحیح، احیای نسخ خطی، هدایت و راهنمایی بیش از ۲۰۰ پایان‌نامه‌ی دکتری و غیره نیز اشتغال داشته است.

همچنین او بیش از ۱۶۰ مقاله و بیش از ۳۰ جلد کتاب تألیف کرده که از آن جمله است: کتاب بررسی و تحقیق در بیان احوال، افکار و آثار معتزله.

پیوند به بیرون

• کتابخانه‌ی ملی
• ویستا
• خانه‌ی کتاب
• شبکه‌ی اینترنتی آفتاب
• دریافت فهرست و مقدمه از وبگاه بای‌بوک
• متن PDF کتاب در کتابخانه‌ی الکترونیکی شیعه
• متن کتاب در کتابخانه دیجیتال نور