اهل بیت پیامبر خاتم در فقه سیاسی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اهل بیت پیامبر خاتم است. اهل بیت پیامبر خاتم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اهل بیت در لغت - اهل بیت پیامبر خاتم در قرآن - اهل بیت پیامبر خاتم در حدیث - اهل بیت پیامبر خاتم در نهج البلاغه - اهل بیت پیامبر خاتم در کلام اسلامی - اهل بیت پیامبر خاتم در تاریخ اسلامی - اهل بیت پیامبر خاتم در فقه سیاسی - اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره نبوی - اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره حسینی - اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره رضوی - اهل بیت پیامبر خاتم در معارف دعا و زیارات - اهل بیت پیامبر خاتم در معارف و سیره سجادی - اهل بیت پیامبر خاتم در عرفان اسلامی - اهل بیت پیامبر خاتم در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

اهل البیت: خانواده یا ساکنان خانه که به اعتبار مخاطب یا مضاف‌الیه معین می‌شود.

﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾.

ترکیب ﴿أَهْل الْبَيْتِ﴾ در قرآن کریم دو مرتبه به کار رفته است؛ یک بار درباره اهل بیت رسول خدا(ص)﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ و بار دیگر درباره اهل بیت حضرت ابراهیم(ع)﴿قَالُوا أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَتُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ﴾.

آیه تطهیر در شأن اهل بیت رسول خدا(ص) نازل شده است و بر عصمت و طهارت آنان از گناه و پلیدی دلالت دارد. درباره مصداق اهل بیت در آیه تطهیر میان مفسّران و علمای مذاهب و فرق اسلامی اختلاف است.

برخی مفسران اهل سنت با توجه به آیات قبل از آیه تطهیر، اهل البیت را زنان پیامبر(ص) دانسته‌اند، ولی بسیاری از مفسران اهل سنت و همه مفسران شیعه، مراد از اهل البیت را علی، فاطمه، حسن و حسین(ع) می‌دانند.

برخی مفسران اهل سنت راه جمعی ارائه کرده‌اند: درست‌تر این است که گفته شود، درباره اولاد و ازواج اوست و حسن و حسین و علی هم از آنان هستند؛ زیرا او علی(ع) به سبب معاشرتش با بیت نبی و ملازمت پیامبر(ص) از اهل بیت او بود.

ازواج و خویشاوندان نبی(ص) از جمله آل عباس، آل عقیل، آل جعفر و آل علی نیز از مصادیق اهل بیت نبی(ص) ذکر شده‌اند.

ربط دیگر اهل بیت با قرآن از نظر شیعه این است که شیعیان اهل بیت پیامبر(ص) را ﴿أَهْلَ الذِّكْرِ﴾ ﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ﴾؛ ﴿وَمَا أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ﴾، ﴿أُوْلُواْ الْعِلْمِ﴾؛ ﴿شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلائِكَةُ وَأُوْلُواْ الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ﴾، اولو الامر: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾، مفسران واقعی قرآن، متصلین به وحی، حاملان واقعی قرآن، ربانیون امّت و راسخان در علم و... می‌دانند.

منابع

1. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم