عصمت اهل بیت در حدیث: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
به [[اعتقاد]] برخی از [[عالمان]] [[اهل سنت]]، در [[عصمت]] [[اخلاقی]] و عملی [[اهل بیت]] [[حضرت زهرا]] و [[امامان دوازده‌گانه]] [[شیعه]] شکی نیست و جز [[انسان]] [[نادانی]] که منکر [[اسلام]] باشد در آن تردید نمی‌کند، آنچه مورد [[اختلاف]] است، [[عصمت]] علمی آنان است<ref>النبراس، ص۵۳۲۲، حاشیه بحرالعلوم.</ref>، ولی با توجه به اینکه [[حدیث ثقلین]] [[تمسک]] به [[اهل بیت]] در حوزه [[دین]] را مانع از [[ضلالت]] می‌داند، [[عصمت]] علمی آنان نیز به روشنی به دست می‌آید<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[اهل بیت - ربانی گلپایگانی (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۵۳۹-۵۴۹.</ref>. | به [[اعتقاد]] برخی از [[عالمان]] [[اهل سنت]]، در [[عصمت]] [[اخلاقی]] و عملی [[اهل بیت]] [[حضرت زهرا]] و [[امامان دوازده‌گانه]] [[شیعه]] شکی نیست و جز [[انسان]] [[نادانی]] که منکر [[اسلام]] باشد در آن تردید نمی‌کند، آنچه مورد [[اختلاف]] است، [[عصمت]] علمی آنان است<ref>النبراس، ص۵۳۲۲، حاشیه بحرالعلوم.</ref>، ولی با توجه به اینکه [[حدیث ثقلین]] [[تمسک]] به [[اهل بیت]] در حوزه [[دین]] را مانع از [[ضلالت]] می‌داند، [[عصمت]] علمی آنان نیز به روشنی به دست می‌آید<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[اهل بیت - ربانی گلپایگانی (مقاله)|مقاله «اهل بیت»]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی ج۱]] ص ۵۳۹-۵۴۹.</ref>. | ||
در مجموع [[حدیث ثقلین]] از جهاتی بر [[عصمت اهل بیت]] دلالت می‌کند: | |||
[[حدیث ثقلین]] از جهاتی بر [[عصمت اهل بیت]] دلالت می‌کند: | |||
# [[اهل بیت]] قرین و [[همتای قرآن]] می‌باشند، [[قرآن کریم]] [[حق]] [[خالص]] است و [[باطل]] در آن [[راه]] ندارد: {{متن قرآن|لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ}}<ref>«در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است» سوره فصلت، آیه ۴۲.</ref> بنابراین، [[اهل‌بیت]] نیز از هر گونه باطلی در گفتار، [[رفتار]]، [[علم]] و [[اعتقاد]] مصون‌اند. | # [[اهل بیت]] قرین و [[همتای قرآن]] می‌باشند، [[قرآن کریم]] [[حق]] [[خالص]] است و [[باطل]] در آن [[راه]] ندارد: {{متن قرآن|لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ}}<ref>«در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است» سوره فصلت، آیه ۴۲.</ref> بنابراین، [[اهل‌بیت]] نیز از هر گونه باطلی در گفتار، [[رفتار]]، [[علم]] و [[اعتقاد]] مصون‌اند. | ||
# [[قرآن]] و اهل بیت هرگز از هم جدا نمی‌شوند، یکی از وجوه جدایی ناپذیری آن دو این است که در [[هدایت‌گری]] [[بشر]] موافق یکدیگرند، و هیچ گاه قرآن حکمی بر خلاف [[حکم]] اهل بیت ندارد، و هیچ گاه گفتار و رفتار و علم و اعتقاد اهل بیت بر خلاف قرآن نخواهد بود<ref>مرآة العقول، ج۳، ص۲۳۰.</ref>. | # [[قرآن]] و اهل بیت هرگز از هم جدا نمی‌شوند، یکی از وجوه جدایی ناپذیری آن دو این است که در [[هدایت‌گری]] [[بشر]] موافق یکدیگرند، و هیچ گاه قرآن حکمی بر خلاف [[حکم]] اهل بیت ندارد، و هیچ گاه گفتار و رفتار و علم و اعتقاد اهل بیت بر خلاف قرآن نخواهد بود<ref>مرآة العقول، ج۳، ص۲۳۰.</ref>. | ||
نسخهٔ ۶ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۱۵
این مدخل زیرشاخهٔ بحث عصمت است. عصمت اهل بیت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عصمت اهل بیت در حدیث - عصمت اهل بیت در کلام اسلامی - مقام عصمت - پرسش‌های مرتبطعصمت اهل بیت در روایات
بارزترین ویژگی اهل بیت به معنای أخصّ آن، عصمت است. این ویژگی از آیه تطهیر به روشنی به دست می‌آید، زیرا در این آیه از اهل بیت به عنوان کسانی یاد شده است که خداوند اراده کرده است هرگونه پلیدی را از آنان دور سازد.
حدیث ثقلین که از احادیث متواتر است و در سند آن تردیدی وجود ندارد[۱] بر عصمت اهل بیت پیامبر(ص) "به معنای اخصّ آن" دلالت می‌کند، زیرا در این حدیث، اهل بیت به عنوان ثقل اصغر در کنار قرآن که ثقل اکبر است قرار گرفته و دو میراث گران‌بهای پیامبر(ص) به شمار آمده که از یکدیگر جدا نخواهند شد و اگر مسلمانان به آن دو تمسک جویند گمراه نخواهند شد. بدون شک، قرآن کریم کلام خداوند است و هیچ گونه خطا و انحرافی در آن راه ندارد: ﴿لا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ﴾[۲]، بنابراین، اهل بیت پیامبر(ص) نیز که در کنار قرآن قرار گرفته و تمسک به آن مانع گمراه شدن انسان است، هیچ گونه خطا و انحرافی در آن راه نخواهد داشت.
برخی از محققان اهل سنت نیز دلالت حدیث ثقلین را بر طهارت و پیراستگی اهل بیت از آلودگی و خطا پذیرفته‌اند. عبدالرؤوف مناوی گفته است: در این حدیث، پیامبر(ص) امت را توجیه کرده است که در زمینه دین به کتاب و عترت تمسک جویند، با آن دو به نیکویی عمل کنند و حق آنها را بر خود مقدم دارند. این دستور درباره قرآن به این جهت است که معدن علوم دینی و اسرار و حکمت‌های شرعی است و درباره عترت به این جهت است که هرگاه عنصر پاک باشد بر فهم دین کمک می‌کند، و از طرفی، پاکی عنصر به نیکویی اخلاق می‌انجامد، و نیکویی اخلاق به صفای قلب و پیراستگی و طهارت آن منتهی می‌گردد [۳] زرقانی[۴] و سندی[۵] نیز این مطلب را باز گفته‌اند[۶].
به اعتقاد برخی از عالمان اهل سنت، در عصمت اخلاقی و عملی اهل بیت حضرت زهرا و امامان دوازده‌گانه شیعه شکی نیست و جز انسان نادانی که منکر اسلام باشد در آن تردید نمی‌کند، آنچه مورد اختلاف است، عصمت علمی آنان است[۷]، ولی با توجه به اینکه حدیث ثقلین تمسک به اهل بیت در حوزه دین را مانع از ضلالت می‌داند، عصمت علمی آنان نیز به روشنی به دست می‌آید[۸].
در مجموع حدیث ثقلین از جهاتی بر عصمت اهل بیت دلالت می‌کند:
- اهل بیت قرین و همتای قرآن می‌باشند، قرآن کریم حق خالص است و باطل در آن راه ندارد: ﴿لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ﴾[۹] بنابراین، اهل‌بیت نیز از هر گونه باطلی در گفتار، رفتار، علم و اعتقاد مصون‌اند.
- قرآن و اهل بیت هرگز از هم جدا نمی‌شوند، یکی از وجوه جدایی ناپذیری آن دو این است که در هدایت‌گری بشر موافق یکدیگرند، و هیچ گاه قرآن حکمی بر خلاف حکم اهل بیت ندارد، و هیچ گاه گفتار و رفتار و علم و اعتقاد اهل بیت بر خلاف قرآن نخواهد بود[۱۰].
- تمسّک به اهل بیت، همانند تمسّک به قرآن، انسان را از ضلالت می‌رهاند، لازمه این مطلب آن است که در اهل بیت- همانند قرآن- ضلالت راه نداشته باشد و علم و اعتقاد، قول و فعل آنان یکپارچه هدایت باشد. محمد مبین سندی در این باره گفته است: “در حدیث ثقلین با تأکیدی ویژه بیان شده است که اهل بیت، همانند قرآن، بر حق بوده و همان گونه که وحی منزل، از خطا مصون است، آنان نیز همواره از خطا مصون می‌باشند”[۱۱].
با توجه به دلایل عقلی و نقلی بر لزوم عصمت امام[۱۲]، و عدم دلیل بر عصمت غیر اهل بیت، امامت آنان ثابت می‌شود.[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، جلد اوّل.
- ↑ در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است؛ سوره فصلت، آیه۴۲.
- ↑ فیض القدیر فی شرح الجامع الصغیر، ج۳، ص۱۸ـ۱۹.
- ↑ شرح المواهب اللدنیة، ج۸، ص۲.
- ↑ دراسات اللبیب، ص۲۳۳.
- ↑ نفحات الأزهار فی خلاصة عبقات الأنوار، ج۲، ص۲۶۶ـ۲۶۹.
- ↑ النبراس، ص۵۳۲۲، حاشیه بحرالعلوم.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، مقاله «اهل بیت»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱ ص ۵۳۹-۵۴۹.
- ↑ «در حال و آینده آن، باطل راه ندارد، فرو فرستاده (خداوند) فرزانه ستوده‌ای است» سوره فصلت، آیه ۴۲.
- ↑ مرآة العقول، ج۳، ص۲۳۰.
- ↑ دراسات اللبیب، ص۲۳۳.
- ↑ در این باره به کتاب “امامت در بینش اسلامی” فصل‌های ۱۰ و ۱۱ رجوع شود.
- ↑ ربانی گلپایگانی، علی، امامت اهل بیت، ص ۱۶۵.