منزل: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۴

مقدمه

جای فرود آمدن و استراحت کردن در طول مسافرت، خان، کاروانسرا، توقّفگاه. در سفر‌های قدیم، هر مرحله و بخشی را که یک فرد یا کاروان در یک روز بصورت پیاده می‌پیمود، "منزل" می‌گفتند. اگر سفر سواره بود، مقداری که به یک مرحله می‌رسیدند و اسب را عوض می‌کردند، منزل به حساب می‌آمد، این فاصله، گاهی سه فرسخ و گاهی پنج فرسخ بود. البتّه دربارۀ فاصلۀ دو منزل، نمی‌توان مسافت دقیقی تعیین کرد، ولی به‌طور متوسّط، فاصلۀ دو منزل چهار فرسخ بوده است^[۱]. بین مکه و کربلا هم منزلگاه‌هایی بوده است که امام حسین (ع) در آنها فرود آمده یا از آنها گذشته و در برخی از آنها شب را به صبح آورده است. منزل‌ها برخی مشهورتر است.

امام حسین (ع) و کاروان وی در همۀ منزل‌های بین راه، بار نمی‌انداخت، بلکه اغلب دو منزل یکی بار می‌افکند. منزل‌های بین مکه و کوفه به ترتیبی که در "مناقب" آمده، چنین است: ذات عرق، حاجز، خزیمیه، ثعلبیه، شقوق، شراف، نینوا، عذیب الهجانات، کربلا^[۲]. ترتیب دیگری در "معجم البلدان" آمده که به این صورت است: صفاح، ذات عرق، حاجز، خزیمیه، زرود، ثعلبیه، شقوق، زباله، شراف، ذو حسم، بیضه، رهیمه، قادسیه، عذیب الهجانات، قصر بنی مقاتل، نینوا، کربلا^[۳]. البته منزلگاه‌های دیگری هم در متون تاریخی یاد شده از قبیل اجاء، قطقطانه، بطن الرّمه و جز اینها، که برای توضیح بیشتر دربارۀ هر یک از منازل یاد شده، به عنوان آن در این فرهنگ مراجعه کنید.

اجمالی از سیر حوادث طول راه در این منزل‌ها از این قرار است: سید الشهدا (ع)، پس از خروج از مکه به سوی عراق، در منزلگاه ذات عرق در برخورد با بشر بن غالب، از اوضاع کوفه باخبر شد، در منزل حاجز و بطن الرّمه، قیس بن مسهر صیداوی را همراه با نامه‌ای به سوی کوفیان فرستاد، در منزل زرود، با زهیر بن قین ملاقات کرد و او را به پیوستن به خویش فرا خواند، در منزل ثعلبیه، از شهادت مسلم و هانی در کوفه آگاه شد. در منزل زباله، با فرستادۀ عمر سعد دیدار کرد، در منزل شراف، با سپاه حرّ برخورد نمود و خطبه خواند، در منزلگاه بیضه، با خطبه‌ای امویان را معرفی کرد و در منزل ذی حسم، در سخنرانی خویش، بی‌وفایی و ناپایداری دنیا را ترسیم نمود. روز اول ماه محرم، در منزلگاه قصر بنی مقاتل فرود آمد و پس از آن در سخنی از شهادت خویش خبر داد و روز دوم محرم وارد سرزمین کربلا شد.

پس از شهادت امام (ع) و انتقال اسرای اهل بیت به کوفه، آنان را از کوفه به شام حرکت دادند، پیمودن این مسیر طولانی روی شتر‌های بی‌محمل و با بدرفتاری مأموران و نیز غل و زنجیر بر گردن امام سجاد (ع) از مصائب اسرای خاندان پیامبر بود. این مسافت نیز منزلگاه‌هایی داشت که اهل بیت (ع) از آنها عبور داده شدند تا به دمشق رسیدند، نام منازل کوفه تا دمشق از این قرار است: تکریت، موصل، حرّان، دعوات، قنّسرین، سیبور، حمص، بعلبک، حماه، حلب، نصیبین، عسقلان، دیر قسّیس و دیر راهب. در یکی از منابع، خط سیر اسرا از کوفه به شام اینچنین آمده است: کنار شطّ فرات، تکریت، وادی نخله، مرشاد، حرّان، نصیبین، موصل، حلب، دیر نصرانی، عسقلان، بعلبک، شام^[۴]. نام منازل میان کوفه تا شام به این صورت نیز نقل شده است: قادسیه، تکریت، موصل، تلعفر، دیر عمروه، صلیا، وادی نخله، ارمینا، لینا، کحیل، جهینه، نصیبین، دعوات، کفرطاب، سیپور، معره النعمان، شیزر، حماه، بعلبک، عسقلان^[۵]. با پخش خبر شهادت امام حسین در کربلا در میان اقوام و طوایف، عکس العمل‌های گوناگون و اعتراض‌آمیزی در مناطق مختلف نقل شده است. به‌ویژه در منزلگاه‌های کوفه تا شام، حتی ساکنان دهکده‌های مسیحی‌نشین گاهی با ورود نیزه‌دارانی که سر‌های شهدا را حمل می‌کردند به آبادی یا قلعۀ خویش مخالفت می‌کردند و راه نمی‌دادند^[۶]^[۷].

منابع

محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا

پانویس

↑ فرهنگ تاریخی ارزش‌ها و سنجش‌ها، ابوالحسن دیانت، ج۱، ص۴۵۶.
↑ مناقب، ابن شهر آشوب، ج۴، ص۹۷.
↑ مقتل الحسین، مقرّم، به نقل از معجم البلدان.
↑ زندگانی ابا عبدالله الحسین، عمادزاده.
↑ وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص۳۶۸ (با توضیحاتی پیرامون هر منزل).
↑ وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص۳۷۴ (با توضیحاتی پیرامون هر منزل).
↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۶۹.

[1] فرهنگ تاریخی ارزش‌ها و سنجش‌ها، ابوالحسن دیانت، ج۱، ص۴۵۶.

[2] مناقب، ابن شهر آشوب، ج۴، ص۹۷.

[3] مقتل الحسین، مقرّم، به نقل از معجم البلدان.

[4] زندگانی ابا عبدالله الحسین، عمادزاده.

[5] وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص۳۶۸ (با توضیحاتی پیرامون هر منزل).

[6] وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص۳۷۴ (با توضیحاتی پیرامون هر منزل).

[7] محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۶۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
 جای فرود آمدن و استراحت کردن در طول [[مسافرت]]، خان، کاروانسرا، توقّفگاه. در سفر‌های قدیم، هر مرحله و بخشی را که یک [[فرد]] یا کاروان در یک روز بصورت پیاده می‌پیمود، "منزل" می‌گفتند. اگر [[سفر]] سواره بود، مقداری که به یک مرحله می‌رسیدند و اسب را عوض می‌کردند، منزل به حساب می‌آمد، این فاصله، گاهی سه فرسخ و گاهی پنج فرسخ بود. البتّه دربارۀ فاصلۀ دو منزل، نمی‌توان مسافت دقیقی [[تعیین]] کرد، ولی به‌طور متوسّط، فاصلۀ دو منزل چهار فرسخ بوده است<ref>فرهنگ تاریخی ارزش‌ها و سنجش‌ها، ابوالحسن دیانت، ج۱، ص۴۵۶.</ref>.
-بین [[مکه]] و [[کربلا]] هم منزلگاه‌هایی بوده است که [[امام حسین]]{{ع}} در آنها فرود آمده یا از آنها گذشته و در برخی از آنها [[شب]] را به صبح آورده است. منزل‌ها برخی مشهورتر است.
+بین [[مکه]] و [[کربلا]] هم منزلگاه‌هایی بوده است که [[امام حسین]] {{ع}} در آنها فرود آمده یا از آنها گذشته و در برخی از آنها [[شب]] را به صبح آورده است. منزل‌ها برخی مشهورتر است.
-[[امام حسین]]{{ع}} و کاروان وی در همۀ منزل‌های بین [[راه]]، بار نمی‌انداخت، بلکه اغلب دو منزل یکی بار می‌افکند. منزل‌های بین [[مکه]] و [[کوفه]] به ترتیبی که در "[[مناقب]]" آمده، چنین است: ذات عرق، [[حاجز]]، خزیمیه، ثعلبیه، شقوق، [[شراف]]، [[نینوا]]، [[عذیب الهجانات]]، [[کربلا]]<ref>مناقب، ابن شهر آشوب، ج۴، ص۹۷.</ref>.
+[[امام حسین]] {{ع}} و کاروان وی در همۀ منزل‌های بین [[راه]]، بار نمی‌انداخت، بلکه اغلب دو منزل یکی بار می‌افکند. منزل‌های بین [[مکه]] و [[کوفه]] به ترتیبی که در "[[مناقب]]" آمده، چنین است: ذات عرق، [[حاجز]]، خزیمیه، ثعلبیه، شقوق، [[شراف]]، [[نینوا]]، [[عذیب الهجانات]]، [[کربلا]]<ref>مناقب، ابن شهر آشوب، ج۴، ص۹۷.</ref>.
 ترتیب دیگری در "معجم البلدان" آمده که به این صورت است: صفاح، ذات عرق، [[حاجز]]، خزیمیه، [[زرود]]، ثعلبیه، شقوق، زباله، [[شراف]]، ذو حسم، [[بیضه]]، رهیمه، [[قادسیه]]، [[عذیب الهجانات]]، [[قصر بنی مقاتل]]، [[نینوا]]، [[کربلا]]<ref>مقتل الحسین، مقرّم، به نقل از معجم البلدان.</ref>. البته منزلگاه‌های دیگری هم در متون [[تاریخی]] یاد شده از قبیل اجاء، قطقطانه، بطن الرّمه و جز اینها، که برای توضیح بیشتر دربارۀ هر یک از منازل یاد شده، به عنوان آن در این [[فرهنگ]] مراجعه کنید.
-اجمالی از [[سیر]] حوادث طول [[راه]] در این منزل‌ها از این قرار است: [[سید الشهدا]]{{ع}}، پس از [[خروج]] از [[مکه]] به سوی [[عراق]]، در منزلگاه ذات عرق در برخورد با [[بشر بن غالب]]، از اوضاع [[کوفه]] باخبر شد، در منزل [[حاجز]] و بطن الرّمه، [[قیس]] بن مسهر صیداوی را همراه با نامه‌ای به سوی [[کوفیان]] فرستاد، در منزل [[زرود]]، با [[زهیر بن قین]] [[ملاقات]] کرد و او را به [[پیوستن]] به خویش فرا خواند، در منزل ثعلبیه، از [[شهادت]] [[مسلم]] و هانی در [[کوفه]] [[آگاه]] شد. در منزل زباله، با فرستادۀ [[عمر سعد]] [[دیدار]] کرد، در منزل [[شراف]]، با [[سپاه حرّ]] برخورد نمود و [[خطبه]] خواند، در منزلگاه [[بیضه]]، با خطبه‌ای [[امویان]] را معرفی کرد و در منزل ذی حسم، در [[سخنرانی]] خویش، [[بی‌وفایی]] و ناپایداری [[دنیا]] را ترسیم نمود. روز اول ماه [[محرم]]، در منزلگاه [[قصر بنی مقاتل]] فرود آمد و پس از آن در سخنی از [[شهادت]] خویش خبر داد و روز دوم [[محرم]] وارد [[سرزمین کربلا]] شد.
+اجمالی از [[سیر]] حوادث طول [[راه]] در این منزل‌ها از این قرار است: [[سید الشهدا]] {{ع}}، پس از [[خروج]] از [[مکه]] به سوی [[عراق]]، در منزلگاه ذات عرق در برخورد با [[بشر بن غالب]]، از اوضاع [[کوفه]] باخبر شد، در منزل [[حاجز]] و بطن الرّمه، [[قیس]] بن مسهر صیداوی را همراه با نامه‌ای به سوی [[کوفیان]] فرستاد، در منزل [[زرود]]، با [[زهیر بن قین]] [[ملاقات]] کرد و او را به [[پیوستن]] به خویش فرا خواند، در منزل ثعلبیه، از [[شهادت]] [[مسلم]] و هانی در [[کوفه]] [[آگاه]] شد. در منزل زباله، با فرستادۀ [[عمر سعد]] [[دیدار]] کرد، در منزل [[شراف]]، با [[سپاه حرّ]] برخورد نمود و [[خطبه]] خواند، در منزلگاه [[بیضه]]، با خطبه‌ای [[امویان]] را معرفی کرد و در منزل ذی حسم، در [[سخنرانی]] خویش، [[بی‌وفایی]] و ناپایداری [[دنیا]] را ترسیم نمود. روز اول ماه [[محرم]]، در منزلگاه [[قصر بنی مقاتل]] فرود آمد و پس از آن در سخنی از [[شهادت]] خویش خبر داد و روز دوم [[محرم]] وارد [[سرزمین کربلا]] شد.
-پس از [[شهادت امام]]{{ع}} و انتقال [[اسرای اهل بیت]] به [[کوفه]]، آنان را از [[کوفه]] به [[شام]] حرکت دادند، پیمودن این مسیر طولانی روی شتر‌های بی‌محمل و با بدرفتاری مأموران و نیز [[غل و زنجیر]] بر گردن [[امام سجاد]]{{ع}} از [[مصائب]] اسرای [[خاندان پیامبر]] بود. این مسافت نیز منزلگاه‌هایی داشت که [[اهل بیت]]{{عم}} از آنها عبور داده شدند تا به [[دمشق]] رسیدند، نام منازل [[کوفه]] تا [[دمشق]] از این قرار است: [[تکریت]]، [[موصل]]، حرّان، دعوات، قنّسرین، سیبور، [[حمص]]، بعلبک، حماه، [[حلب]]، نصیبین، عسقلان، دیر قسّیس و دیر [[راهب]]. در یکی از منابع، خط [[سیر]] [[اسرا]] از [[کوفه]] به [[شام]] اینچنین آمده است: کنار شطّ [[فرات]]، [[تکریت]]، وادی نخله، مرشاد، حرّان، نصیبین، [[موصل]]، [[حلب]]، دیر [[نصرانی]]، عسقلان، بعلبک، [[شام]]<ref>زندگانی ابا عبدالله الحسین، عمادزاده.</ref>. نام منازل میان [[کوفه]] تا [[شام]] به این صورت نیز [[نقل]] شده است: [[قادسیه]]، [[تکریت]]، [[موصل]]، تلعفر، دیر عمروه، صلیا، وادی نخله، ارمینا، لینا، کحیل، [[جهینه]]، نصیبین، دعوات، کفرطاب، سیپور، معره النعمان، شیزر، حماه، بعلبک، عسقلان<ref>وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص۳۶۸ (با توضیحاتی پیرامون هر منزل).</ref>. با پخش خبر [[شهادت امام حسین]] در [[کربلا]] در میان [[اقوام]] و طوایف، عکس العمل‌های گوناگون و اعتراض‌آمیزی در مناطق مختلف [[نقل]] شده است.
+پس از [[شهادت امام]] {{ع}} و انتقال [[اسرای اهل بیت]] به [[کوفه]]، آنان را از [[کوفه]] به [[شام]] حرکت دادند، پیمودن این مسیر طولانی روی شتر‌های بی‌محمل و با بدرفتاری مأموران و نیز [[غل و زنجیر]] بر گردن [[امام سجاد]] {{ع}} از [[مصائب]] اسرای [[خاندان پیامبر]] بود. این مسافت نیز منزلگاه‌هایی داشت که [[اهل بیت]] {{عم}} از آنها عبور داده شدند تا به [[دمشق]] رسیدند، نام منازل [[کوفه]] تا [[دمشق]] از این قرار است: [[تکریت]]، [[موصل]]، حرّان، دعوات، قنّسرین، سیبور، [[حمص]]، بعلبک، حماه، [[حلب]]، نصیبین، عسقلان، دیر قسّیس و دیر [[راهب]]. در یکی از منابع، خط [[سیر]] [[اسرا]] از [[کوفه]] به [[شام]] اینچنین آمده است: کنار شطّ [[فرات]]، [[تکریت]]، وادی نخله، مرشاد، حرّان، نصیبین، [[موصل]]، [[حلب]]، دیر [[نصرانی]]، عسقلان، بعلبک، [[شام]]<ref>زندگانی ابا عبدالله الحسین، عمادزاده.</ref>. نام منازل میان [[کوفه]] تا [[شام]] به این صورت نیز [[نقل]] شده است: [[قادسیه]]، [[تکریت]]، [[موصل]]، تلعفر، دیر عمروه، صلیا، وادی نخله، ارمینا، لینا، کحیل، [[جهینه]]، نصیبین، دعوات، کفرطاب، سیپور، معره النعمان، شیزر، حماه، بعلبک، عسقلان<ref>وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص۳۶۸ (با توضیحاتی پیرامون هر منزل).</ref>. با پخش خبر [[شهادت امام حسین]] در [[کربلا]] در میان [[اقوام]] و طوایف، عکس العمل‌های گوناگون و اعتراض‌آمیزی در مناطق مختلف [[نقل]] شده است.
 به‌ویژه در منزلگاه‌های [[کوفه]] تا [[شام]]، حتی ساکنان دهکده‌های مسیحی‌نشین گاهی با ورود نیزه‌دارانی که سر‌های [[شهدا]] را حمل می‌کردند به آبادی یا قلعۀ خویش [[مخالفت]] می‌کردند و [[راه]] نمی‌دادند<ref>وسیلة الدارین فی انصار الحسین، ص۳۷۴ (با توضیحاتی پیرامون هر منزل).</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۶۹.</ref>.