حضرت آدم در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
(←مقدمه) |
(←مقدمه) |
||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
[[خداوند]] آدم {{ع}} و فرزندانش را [[جانشینان]] خود در [[زمین]] قرار داد و [[فرشتگان]] را به‌دلیل عهدی که با او بسته بودند، امر کرد تا بر آدم [[سجده]] کنند و او را گرامی بدارند: "[[خداوند]] از [[فرشتگان]] خواست تا [[امانت]] به‌جای آورند و به [[وصیّت]] او وفا کنند و در برابر آدم به [[سجده]] درآیند و [[کرامت]] و [[برتری]] او را به [[جان]] پذیرا شوند؛ و چنین فرمود: بر آدم [[سجده]] برید"<ref>{{متن حدیث|وَ اسْتَأْدَی اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْمَلَائِکَةَ وَدِیعَتَهُ لَدَیْهِمْ وَ عَهْدَ وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِمْ فِی الْإِذْعَانِ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ الْخُنُوعِ لِتَکْرِمَتِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ لَهُمْ {{متن قرآن|اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ}}}}؛ و (یاد کنید) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم فروتنی کنید، همه فروتنی کردند جز ابلیس که سرباز زد و سرکشی کرد و از کافران شد؛ سوره بقره، آیه ۳۴، نهج البلاغه، خطبه ۱.</ref>. | [[خداوند]] آدم {{ع}} و فرزندانش را [[جانشینان]] خود در [[زمین]] قرار داد و [[فرشتگان]] را به‌دلیل عهدی که با او بسته بودند، امر کرد تا بر آدم [[سجده]] کنند و او را گرامی بدارند: "[[خداوند]] از [[فرشتگان]] خواست تا [[امانت]] به‌جای آورند و به [[وصیّت]] او وفا کنند و در برابر آدم به [[سجده]] درآیند و [[کرامت]] و [[برتری]] او را به [[جان]] پذیرا شوند؛ و چنین فرمود: بر آدم [[سجده]] برید"<ref>{{متن حدیث|وَ اسْتَأْدَی اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْمَلَائِکَةَ وَدِیعَتَهُ لَدَیْهِمْ وَ عَهْدَ وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِمْ فِی الْإِذْعَانِ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ الْخُنُوعِ لِتَکْرِمَتِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ لَهُمْ {{متن قرآن|اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ}}}}؛ و (یاد کنید) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم فروتنی کنید، همه فروتنی کردند جز ابلیس که سرباز زد و سرکشی کرد و از کافران شد؛ سوره بقره، آیه ۳۴، نهج البلاغه، خطبه ۱.</ref>. | ||
[[سجده]] [[فرشتگان]] به معنای عبادتِ آدم {{ع}} نبود، زیرا که تنها [[خداوند]] شایسته [[عبادت]] و [[پرستش]] است، بلکه [[خداوند]] بدین‌وسیله بر [[کرامت]] و عظمت [[انسان]] تأکید می‌ورزد. همان‌گونه که در پاسخ سؤال [[فرشتگان]] به چرایی [[آفرینش]] آدم به آنها می‌گوید: من می‌دانم آنچه را شما نمی‌دانید"<ref>سوره بقره، آیه۳۰.</ref><ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴.</ref> | [[سجده]] [[فرشتگان]] به معنای عبادتِ آدم {{ع}} نبود، زیرا که تنها [[خداوند]] شایسته [[عبادت]] و [[پرستش]] است، بلکه [[خداوند]] بدین‌وسیله بر [[کرامت]] و عظمت [[انسان]] تأکید می‌ورزد. همان‌گونه که در پاسخ سؤال [[فرشتگان]] به چرایی [[آفرینش]] آدم به آنها می‌گوید: من می‌دانم آنچه را شما نمی‌دانید"<ref>سوره بقره، آیه۳۰.</ref>.<ref>[[سید حسین دین‌پرور|دین‌پرور، سید حسین]]، [[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص ۴۴.</ref> | ||
== [[دین حضرت آدم]] {{ع}} == | == [[دین حضرت آدم]] {{ع}} == | ||
نسخهٔ ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۰۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث حضرت آدم است. حضرت آدم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حضرت آدم در قرآن - حضرت آدم در علوم قرآنی - حضرت آدم در کلام اسلامی - حضرت آدم در فقه اسلامی - حضرت آدم در نهج البلاغه - حضرت آدم در معارف مهدویت - حضرت آدم در معارف دعا و زیارات - حضرت آدم در معارف و سیره سجادی - حضرت آدم در معارف و سیره رضوی - حضرت آدم در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
حضرت آدم (ع) نخستین انسانی است که پا به جهان آفرینش گذاشت. او نیای همه انسان‌ها و نخستین پیامبر الهی است. نام حضرت آدم (ع) در قرآن کریم ۲۵ مرتبه و در نهج البلاغه هشت مرتبه تکرار شده است: «فَلَمَّا مَهَدَ أَرْضَهُ وَ أَنْفَذَ أَمْرَهُ اخْتَارَ آدَمَ خِیرَةً مِنْ خَلْقِهِ وَ جَعَلَهُ أَوَّلَ جِبِلَّتِهِ»[۱]. درباره کیفیت آفرینش حضرت آدم (ع) نیز می‌فرماید: "آنگاه که خدای سبحان از زمین ناهموار و نرم و از آن‌جا که زمین شیرین بود و شوره‌زار، خاکی برگرفت و به آب بشست تا یک‌دست و خالص شد. پس نمناکش ساخت تا چسبنده شد و از آن پیکری ساخت دارای دارای اندام‌ها و اعضا و مفاصل، و خشکش کرد تا خود را بگرفت چونان سفالینه؛ و تا مدتی معین و زمانی مشخص سختش گردانید. آنگاه از روح خود در آن بدمید. آن پیکر گلین که جان یافته بود، از جای برخاست که انسانی شده بود"[۲].
خداوند متعال خاک آدم (ع) را از مکان‌های مختلف با خصوصیات متفاوت و متضاد برگزید تا طبیعت او طبیعتی معتدل و میانه باشد. سپس از روح خود در آن دمید و او را جان داد. دمیدن روح الهی در ضمیر آدم ویژگی‌هایی را در او به وجود آورد که لازمه رشد و تعالی فرزندان آدم شد. امام (ع) در این باره می‌فرماید: "(وجود) ذهنی که در کارها به جولانش درآورد و اندیشه‌ای که با آن در امور تصرف کند و عضوهایی که مانند ابزارها به کارشان گیرد و نیروی شناختی که میان حق و باطل فرق نهد و طعم‌ها و بوها و رنگ‌ها و چیزها را دریابد. معجونی سرشته از رنگ‌های گوناگون؛ برخی همانند یکدیگر و برخی مخالف و ضد یکدیگر، چون گرمی و سردی، تری و خشکی و اندوه و شادمانی[۳].
خداوند آدم (ع) و فرزندانش را جانشینان خود در زمین قرار داد و فرشتگان را به‌دلیل عهدی که با او بسته بودند، امر کرد تا بر آدم سجده کنند و او را گرامی بدارند: "خداوند از فرشتگان خواست تا امانت به‌جای آورند و به وصیّت او وفا کنند و در برابر آدم به سجده درآیند و کرامت و برتری او را به جان پذیرا شوند؛ و چنین فرمود: بر آدم سجده برید"[۴].
سجده فرشتگان به معنای عبادتِ آدم (ع) نبود، زیرا که تنها خداوند شایسته عبادت و پرستش است، بلکه خداوند بدین‌وسیله بر کرامت و عظمت انسان تأکید می‌ورزد. همان‌گونه که در پاسخ سؤال فرشتگان به چرایی آفرینش آدم به آنها می‌گوید: من می‌دانم آنچه را شما نمی‌دانید"[۵].[۶]
دین حضرت آدم (ع)
سرگذشت آدم (ع)
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ پس آنگاه که زمینش را بگسترد و فرمانش را صادر کرد، آدم را از میان همه آفریدگانش برگزید و او را نخستین انسان در بوستان خلقت مقرّر فرمود؛ نهج البلاغه، خطبه ۹۰.
- ↑ «ثُمَّ جَمَعَ سُبْحَانَهُ مِنْ حَزْنِ الْأَرْضِ وَ سَهْلِهَا وَ عَذْبِهَا وَ سَبَخِهَا تُرْبَةً سَنَّهَا بِالْمَاءِ حَتَّی خَلَصَتْ وَ لَاطَهَا بِالْبِلَّةِ حَتَّی لَزَبَتْ فَجَبَلَ مِنْهَا صُورَةً ذَاتَ أَحْنَاءٍ وَ وُصُولٍ وَ أَعْضَاءٍ وَ فُصُولٍ أَجْمَدَهَا حَتَّی اسْتَمْسَکَتْ وَ أَصْلَدَهَا حَتَّی صَلْصَلَتْ لِوَقْتٍ مَعْدُودٍ وَ أَمَدٍ [أَجَلٍ] مَعْلُومٍ ثُمَّ نَفَخَ فِیهَا مِنْ رُوحِهِ فَتَمَثَّلَتْ إِنْسَاناً»، نهج البلاغه، خطبه ۱.
- ↑ «ذَا أَذْهَانٍ یُجِیلُهَا وَ فِکَرٍ یَتَصَرَّفُ بِهَا وَ جَوَارِحَ یَخْتَدِمُهَا وَ أَدَوَاتٍ یُقَلِّبُهَا وَ مَعْرِفَةٍ یَفْرُقُ بِهَا بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ وَ الْأَذْوَاقِ وَ الْمَشَامِّ وَ الْأَلْوَانِ وَ الْأَجْنَاسِ مَعْجُوناً بِطِینَةِ الْأَلْوَانِ الْمُخْتَلِفَةِ وَ الْأَشْبَاهِ الْمُؤْتَلِفَةِ وَ الْأَضْدَادِ الْمُتَعَادِیَةِ وَ الْأَخْلَاطِ الْمُتَبَایِنَةِ مِنَ الْحَرِّ وَ الْبَرْدِ وَ الْبَلَّةِ وَ الْجُمُودِ وَ الْمَسَاءَةِ وَ السُّرُورِ»، نهج البلاغه، خطبه ۱.
- ↑ «وَ اسْتَأْدَی اللَّهُ سُبْحَانَهُ الْمَلَائِکَةَ وَدِیعَتَهُ لَدَیْهِمْ وَ عَهْدَ وَصِیَّتِهِ إِلَیْهِمْ فِی الْإِذْعَانِ بِالسُّجُودِ لَهُ وَ الْخُنُوعِ لِتَکْرِمَتِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ لَهُمْ ﴿اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ﴾»؛ و (یاد کنید) آنگاه را که به فرشتگان گفتیم: برای آدم فروتنی کنید، همه فروتنی کردند جز ابلیس که سرباز زد و سرکشی کرد و از کافران شد؛ سوره بقره، آیه ۳۴، نهج البلاغه، خطبه ۱.
- ↑ سوره بقره، آیه۳۰.
- ↑ دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۴۴.