صیحه آسمانی چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲: خط ۲:
{{جعبه اطلاعات پرسش
{{جعبه اطلاعات پرسش
| موضوع اصلی        = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع اصلی        = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]]
| موضوع فرعی        = صیحه آسمانی چیست؟
| موضوع فرعی        = [[صیحه آسمانی]] چیست؟
| تصویر            = 7626626268.jpg
| تصویر            = 7626626268.jpg
| اندازه تصویر      = 200px
| اندازه تصویر      = 200px
خط ۱۱: خط ۱۱:
| پاسخ‌دهندگان      = [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب]] ؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت]] ؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی]] ؛ [[نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»]]
| پاسخ‌دهندگان      = [[سید جعفر موسوی‌نسب|موسوی‌نسب]] ؛ [[عبدالمجید زهادت|زهادت]] ؛ [[علی اصغر رضوانی|رضوانی]] ؛ [[نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»]]
}}
}}
'''صیحه آسمانی چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.
'''[[صیحه آسمانی]] چیست؟''' یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود.


==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
==عبارت‌های دیگری از این پرسش==
خط ۳۹: خط ۳۹:
::::::برای تشخیص ندای حق و باطل راه‌هایی گفته شده است:
::::::برای تشخیص ندای حق و باطل راه‌هایی گفته شده است:
:::::#روایاتی که تصریح دارد ندای حق از طرف آسمان به گوش می‌رسد و ندای باطل زمینی است، یعنی تفاوت آسمانی و زمینی بودن در نداها وجود دارد و این برای مردم قابل تشخیص است. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: {{عربی|اندازه=155%|«لابد من هذين الصوتين قبل خروج القائم صوت من السماء و هو صوت جبرئيل [باسم هذا الأمر و اسم أبيه] و الصوت الثاني من الأرض و هو صوت إبليس اللعين»}}؛ ناگزیر قبل از خروج [[امام مهدی|قائم]]{{ع}} این دو صدا بر خواهد خاست، صدایی از آسمان و آن آوای جبرائیل است [به نام صاحب این امر و اسم پدرش] و صدای دوم از زمین است که آن صدای ابلیس لعین است.<ref>همان، ص ۲۵۳، ح ۱۳.</ref>.
:::::#روایاتی که تصریح دارد ندای حق از طرف آسمان به گوش می‌رسد و ندای باطل زمینی است، یعنی تفاوت آسمانی و زمینی بودن در نداها وجود دارد و این برای مردم قابل تشخیص است. [[امام باقر]] {{ع}} فرمود: {{عربی|اندازه=155%|«لابد من هذين الصوتين قبل خروج القائم صوت من السماء و هو صوت جبرئيل [باسم هذا الأمر و اسم أبيه] و الصوت الثاني من الأرض و هو صوت إبليس اللعين»}}؛ ناگزیر قبل از خروج [[امام مهدی|قائم]]{{ع}} این دو صدا بر خواهد خاست، صدایی از آسمان و آن آوای جبرائیل است [به نام صاحب این امر و اسم پدرش] و صدای دوم از زمین است که آن صدای ابلیس لعین است.<ref>همان، ص ۲۵۳، ح ۱۳.</ref>.
:::::#رجوع به راویان حدیث (علما) و نیز آگاهی مناسب نسبت به معارف مهدوی [[زاره]] می‌گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{عربی|اندازه=155%|«يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَنَّ فُلاَناً هُوَ اَلْأَمِيرُ وَ يُنَادِي مُنَادٍ أَنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ قُلْتُ فَمَنْ يُقَاتِلُ اَلْمَهْدِيَّ بَعْدَ هَذَا فَقَالَ إِنَّ اَلشَّيْطَانَ يُنَادِي أَنَّ فُلاَناً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ لِرَجُلٍ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ قُلْتُ فَمَنْ يَعْرِفُ اَلصَّادِقَ مِنَ اَلْكَاذِبِ قَالَ يَعْرِفُهُ اَلَّذِينَ كَانُوا يَرْوُونَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ يَكُونُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ وَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ هُمُ اَلْمُحِقُّونَ اَلصَّادِقُونَ»}}؛ ندا کنندهای از آسمان ندا می‌کند که "فقط فلانی امیر است" و آواز دهندهای دیگر ندا می‌کند فقط [[امام علی|علی]]{{ع}} و پیروان او پیروزند. گفتم: پس چه کسی پس از این با [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} می‌جنگد؟ فرمود؟ شیطان آواز می‌دهد "همانا فلانی و پیروانش پیروزند". شعار به نفع مردی از بنی امیّه. عرض کردم: پس چه کسی می‌تواند راست را از دروغ باز شناسد؟ امام فرمودند: آن را می‌شناسد کسانی که احادیث ما را روایت می‌کنند و آن را بیان می‌کنند قبل از آن که واقع شود و می‌دانند که آنان دارای حقّند و صادق می‌باشند<ref>غیبة نعمانی، ص ۲۶۴، ح ۲۸.</ref><ref>[[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۶۶، ۲۶۷.</ref>.
:::::#رجوع به راویان حدیث (علما) و نیز آگاهی مناسب نسبت به معارف مهدوی [[زاره]] می‌گوید: از [[امام صادق]] {{ع}} شنیدم که می‌فرمود: {{عربی|اندازه=150%|"يُنَادِي مُنَادٍ مِنَ اَلسَّمَاءِ أَنَّ فُلاَناً هُوَ اَلْأَمِيرُ وَ يُنَادِي مُنَادٍ أَنَّ عَلِيّاً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ قُلْتُ فَمَنْ يُقَاتِلُ اَلْمَهْدِيَّ بَعْدَ هَذَا فَقَالَ إِنَّ اَلشَّيْطَانَ يُنَادِي أَنَّ فُلاَناً وَ شِيعَتَهُ هُمُ اَلْفَائِزُونَ لِرَجُلٍ مِنْ بَنِي أُمَيَّةَ قُلْتُ فَمَنْ يَعْرِفُ اَلصَّادِقَ مِنَ اَلْكَاذِبِ قَالَ يَعْرِفُهُ اَلَّذِينَ كَانُوا يَرْوُونَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُ يَكُونُ قَبْلَ أَنْ يَكُونَ وَ يَعْلَمُونَ أَنَّهُمْ هُمُ اَلْمُحِقُّونَ اَلصَّادِقُونَ"}}؛ ندا کنندهای از آسمان ندا می‌کند که "فقط فلانی امیر است" و آواز دهندهای دیگر ندا می‌کند فقط [[امام علی|علی]]{{ع}} و پیروان او پیروزند. گفتم: پس چه کسی پس از این با [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} می‌جنگد؟ فرمود؟ شیطان آواز می‌دهد "همانا فلانی و پیروانش پیروزند". شعار به نفع مردی از بنی امیّه. عرض کردم: پس چه کسی می‌تواند راست را از دروغ باز شناسد؟ امام فرمودند: آن را می‌شناسد کسانی که احادیث ما را روایت می‌کنند و آن را بیان می‌کنند قبل از آن که واقع شود و می‌دانند که آنان دارای حقّند و صادق می‌باشند<ref>غیبة نعمانی، ص ۲۶۴، ح ۲۸.</ref><ref>[[معارف و عقاید ۵ ج۲ (کتاب)|معارف و عقاید ۵ ج۲]]، ص۲۶۶، ۲۶۷.</ref>.
{{پایان جمع شدن}}
{{پایان جمع شدن}}


خط ۴۹: خط ۴۹:
::::::#دسته دوم روایاتی است که دلالت بر دو گونه ندا دارد: یکی ندای به حقّ که در ابتدا پدید می‌آید، و دیگری ندای به باطل که بعد از آن است <ref>الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۴.</ref>
::::::#دسته دوم روایاتی است که دلالت بر دو گونه ندا دارد: یکی ندای به حقّ که در ابتدا پدید می‌آید، و دیگری ندای به باطل که بعد از آن است <ref>الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۴.</ref>
::::::#در برخی از روایات نیز اشاره شده که ندا به اسم قائم است <ref>کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.</ref>.
::::::#در برخی از روایات نیز اشاره شده که ندا به اسم قائم است <ref>کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.</ref>.
::::::با نظری به مجموع احادیث «صیحه و فزع و [[ندای آسمانی]]» پی می‌بریم که تمام آنها به یک معنای مشترک اشاره دارند، گر چه با تعبیرهای مختلف آمده‌اند و بر این ادّعا می‌توان شواهدی اقامه نمود:
::::::با نظری به مجموع احادیث «صیحه و فزع و [[ندای آسمانی]]» پی می‌بریم که تمام آنها به یک معنای مشترک اشاره دارند، گر چه با تعبیرهای مختلف آمده‌اند و بر این ادّعا می‌توان شواهدی اقامه نمود:
:::::::الف. صیحه و ندا هر دو به جبرئیل نسبت داده شده است.
:::::::الف. صیحه و ندا هر دو به جبرئیل نسبت داده شده است.
:::::::ب. وقت هر دو در یک زمان یعنی شب جمعه، بیست و سوم ماه رمضان معین شده است.
:::::::ب. وقت هر دو در یک زمان یعنی شب جمعه، بیست و سوم ماه رمضان معین شده است.
 
:::::::ج. آثار این دو یکسان بیان شده است. ::::::«این دو علامت در روایات به عنوان [[نشانه‌های ظهور|علایم ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} معرفی شده است. از [[امام باقر]]{{ع}} در حدیثی نقل شده: {{عربی|اندازه=150%|"وَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ خُرُوجِه‏... صَيْحَةً مِنَ السَّمَاءِ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏"}} <ref>و همانا از علایم خروج مهدی... حدوث صیحه‌ای در ماه رمضان است؛ کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.</ref>
:::::::ج. آثار این دو یکسان بیان شده است. ::::::«این دو علامت در روایات به عنوان [[نشانه‌های ظهور|علایم ظهور]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} معرفی شده است. از [[امام باقر]]{{ع}} در حدیثی نقل شده: {{عربی|اندازه=150%|« وَ إِنَّ مِنْ عَلَامَاتِ خُرُوجِه‏... َ صَيْحَةً مِنَ السَّمَاءِ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏»}} <ref>و همانا از علایم خروج مهدی... حدوث صیحه‌ای در ماه رمضان است؛ کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.</ref>
::::::از [[امام صادق]]{{ع}} در حدیثی نقل شده: {{عربی|اندازه=150%|"... وَ الْفَزْعَةُ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏... هِيَ آيَةٌ تُخْرِجُ الْفَتَاة مِنْ خِدْرِهَا وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَان‏"}}<ref>و فزعی در ماه رمضان حادث خواهد شد که زنان جوان را سراسیمه از پشت پرده‌ها بیرون می‌آورد و انسان خواب را بیدار و بیدار را به فزع وا می‌دارد؛ الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۲.</ref>
 
::::::[[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} در توقیع خود به [[علی بن محمد سمری]] فرمود: «... آگاه باش، هر کس قبل از خروج سفیانی و صیحه، ادعای مشاهده کند او دروغگو و افترا زننده است».<ref>احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۲۹۷.</ref>
::::::از [[امام صادق]]{{ع}} در حدیثی نقل شده: {{عربی|اندازه=150%|«... وَ الْفَزْعَةُ فِي شَهْرِ رَمَضَان‏... هِيَ آيَةٌ تُخْرِجُ الْفَتَاة مِنْ خِدْرِهَا وَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَان‏»}}<ref>و فزعی در ماه رمضان حادث خواهد شد که زنان جوان را سراسیمه از پشت پرده‌ها بیرون می‌آورد و انسان خواب را بیدار و بیدار را به فزع وا می‌دارد؛ الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۲.</ref>
 
::::::[[امام مهدی|امام زمان]]{{ع}} در توقیع خود به [[علی بن محمّد سَمَری]] فرمود: «... آگاه باش، هر کس قبل از خروج سفیانی و صیحه، ادعای مشاهده کند او دروغگو و افترا زننده است».<ref>احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۲۹۷.</ref>
 
::::::در این روایات دو احتمال وجود دارد:
::::::در این روایات دو احتمال وجود دارد:
:::::#اینکه مقصود از صیحه و فزع همان ندایی باشد که از جبرئیل بلند می‌شود و همه را به فزع می‌اندازد.
:::::#اینکه مقصود از صیحه و فزع همان ندایی باشد که از جبرئیل بلند می‌شود و همه را به فزع می‌اندازد.
خط ۷۰: خط ۶۳:
[[پرونده:87666522.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد باقری‌زاده اشعری]]]]
[[پرونده:87666522.jpg|100px|right|بندانگشتی|[[محمد باقری‌زاده اشعری]]]]
::::::آقای '''[[محمد باقری‌زاده اشعری]]'''، در کتاب ''«[[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::آقای '''[[محمد باقری‌زاده اشعری]]'''، در کتاب ''«[[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]»'' در این‌باره گفته است:
::::::«[[ندای آسمانی]]، یکی از نشانه‌های حتمی برای [[ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} است که در احادیث بسیاری، از جمله در این حدیث [[امام صادق]] {{ع}} آمده است: [[قائم]]، قیام نمی‌کند، تا آن که ندا دهنده‌ای از آسمان، ندایی می‌دهد که دخترکان در کنج خانه نیز آن را می‌شنوند و شرق و غرب گیتی نیز آن را می‌شنوند و دربارل این موضوع، آیه "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان برایشان فرود آوریم که در برابرش سر خم کنند"<ref>{{عربی|اندازه=155%|﴿{{متن قرآن|إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ}}﴾}} شعرا، آیه ۴.</ref> نازل شده است<ref>الغیبة، طوسی، ص ۱۷۷، ح ۱۳۴.</ref>.
::::::«[[ندای آسمانی]]، یکی از نشانه‌های حتمی برای [[ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} است که در احادیث بسیاری، از جمله در این حدیث [[امام صادق]] {{ع}} آمده است: [[قائم]]، قیام نمی‌کند، تا آن که ندا دهنده‌ای از آسمان، ندایی می‌دهد که دخترکان در کنج خانه نیز آن را می‌شنوند و شرق و غرب گیتی نیز آن را می‌شنوند و دربارل این موضوع، آیه "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان برایشان فرود آوریم که در برابرش سر خم کنند"<ref>{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ}}﴾}} شعرا، آیه ۴.</ref> نازل شده است<ref>الغیبة، طوسی، ص ۱۷۷، ح ۱۳۴.</ref>.
::::::[[امام باقر]] {{ع}} نیز درباره آیه "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان برایشان فرود می‌آوریم" می‌فرماید: مقصود، ندا از آسمان به نام آن مرد و نام پدرش است<ref>مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۰۶.</ref>.
::::::[[امام باقر]] {{ع}} نیز درباره آیه "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان برایشان فرود می‌آوریم" می‌فرماید: مقصود، ندا از آسمان به نام آن مرد و نام پدرش است<ref>مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۰۶.</ref>.
::::::زمان این ندا در احادیث، گوناگون (ماه رمضان، ماه رجب، ماه محرم و روز عاشورا) گفته شده است. ویژگی این ندا آن است که هر کس در زمین است، آن را به زبان خود می‌شنود. [[امام صادق]] {{ع}} در این باره می‌فرماید: "ندا دهنده‌ای به نام [[قائم]]، ندا می‌دهد... به ندایی عمومی، به گونه‌ای که هر ملتی آن را به زبان خود می‌شنود<ref>کمال الدین، ص ۶۵۰، ح ۸.</ref>.
::::::زمان این ندا در احادیث، گوناگون (ماه رمضان، ماه رجب، ماه محرم و روز عاشورا) گفته شده است. ویژگی این ندا آن است که هر کس در زمین است، آن را به زبان خود می‌شنود. [[امام صادق]] {{ع}} در این باره می‌فرماید: "ندا دهنده‌ای به نام [[قائم]]، ندا می‌دهد... به ندایی عمومی، به گونه‌ای که هر ملتی آن را به زبان خود می‌شنود<ref>کمال الدین، ص ۶۵۰، ح ۸.</ref>.

نسخهٔ ‏۲۴ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۲۶

الگو:پرسش غیرنهایی

صیحه آسمانی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلیمهدویت

صیحه آسمانی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

سید جعفر موسوی‌نسب
حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:
«یکی از ویژگی‌های امام زمان (ع) و خصائص آن حضرت در هنگام ظهور مبارک ایشان ندای آسمانی است به نام مبارک آن حضرت و در این موضوع هم شاهد قرآنی وجود دارد و هم شاهد روائی اما شاهد قرآنی: گوش فراداده هنگامی که منادی از نقطه نزدیکی ندا سر می‌دهد آنروز به حق آن صیحه را می‌شنوند که آن‌روز روز خروج است[۱].
در تفسیر علی بن ابراهیم ذیل آیه مبارکه روایتی از امام صادق نقل شده است که منادی در این آیه ندا می‌کند به اسم قائم و پدر بزرگوارش[۲] امام صادق (ع) بانگ آسمانی را برای ما مجسم می‌کند که این صدا را همه اهل عالم از شرق تا غرب می‌شنوند و صدایی است که هر گوشی را نوازش می‌دهد و به هر گوشی با هر لهجه‌ای که انس دارد و با زبانی که دقیقا آشناست این صدا می‌رسد.
و عظمت این صیحه و صدا بقدری است که امام باقر (ع) می‌فرمایند که هیچ انسان خفته‌ای در خواب نمی‌ماند یعنی همه از خواب بیدار می‌شوند یا یک حالت وحشت و هر انسانی که ایستاده باشد از ترس می‌نشیند و هر انسانی که نشسته باشد بلند می‌شود[۳].
محتوای صیحه آسمانی آنچه در روایات در این موضوع آمده است تعبیرهایی از قبیل صوت، فزعه، ندا، به کار رفته است.
این احتمال هست که هر یک از آنها سه رویداد جدا از هم باشند بدین گونه که ابتدا صدایی عظیم و وحشتناک به گوش می‌رسد و همه اهل عالم را متوجه خود می‌کند که صیحه نامیده می‌شود به دنبال آن صدایی مهیب و هولناک شنیده می‌شود که دل‌های مردم را به وحشت می‌اندازد که فزعه نام دارد آنگاه صدایی از سوی آسمان شنیده می‌شود که مردم را به سوی مهدی فرا می‌خواند که ندا نامیده می‌شود محتوای این پیام آسمانی دعوت به حق و حمایت و بیعت با مهدی است با تعبیرهای "إن الحق لعلي ‏ و شيعته‏ و إن الحق‏ في آل محمد"[۴]»[۵].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. سوره ق، آیه ۴۱ و ۴۲.
  2. نجم الثاقب، باب سوم، فصل دوم.
  3. معجم احادیث الامام مهدى، ج ۳، ص ۲۵۳.
  4. مهدى از ظهور تا پیروزى، ص ۲۷۸.
  5. دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ج۲، ص۵۸، ۵۹.
  6. غیبة نعمانی، ص ۲۸۴، ح ۱۶.
  7. همان، ص ۲۶۴، ح ۲۹
  8. همان، ص ۲۵۳، ح ۱۳.
  9. غیبة نعمانی، ص ۲۶۴، ح ۲۸.
  10. معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۶۶، ۲۶۷.
  11. کمال الدین، ص ۶۴۹.
  12. الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۴.
  13. کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.
  14. و همانا از علایم خروج مهدی... حدوث صیحه‌ای در ماه رمضان است؛ کمال الدین، ص ۳۲۸، ح ۷.
  15. و فزعی در ماه رمضان حادث خواهد شد که زنان جوان را سراسیمه از پشت پرده‌ها بیرون می‌آورد و انسان خواب را بیدار و بیدار را به فزع وا می‌دارد؛ الغیبه، نعمانی، ص ۲۵۲.
  16. احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۲۹۷.
  17. موعودشناسی و پاسخ به شبهات: ص۵۲۹، ۵۳۰.
  18. ﴿﴿إِن نَّشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِم مِّن السَّمَاء آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ شعرا، آیه ۴.
  19. الغیبة، طوسی، ص ۱۷۷، ح ۱۳۴.
  20. مختصر بصائر الدرجات، ص ۲۰۶.
  21. کمال الدین، ص ۶۵۰، ح ۸.
  22. الغیبة، نعمانی، ص ۲۵۳، ح ۱۳.
  23. کمال الدین، ص ۳۷۱، ح ۵.
  24. الاختصاص، ص ۲۰۸.
  25. کنزالعمال، ج ۱۴، ص ۵۸۸، ح ۳۹۶۶۵.
  26. ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامهٔ امام مهدی، ج ۷، ص ۱۷۵–۲۰۱.
  27. باقری‌زاده اشعری، محمد، از امام مهدی بیشتر بدانیم، ص۸۱، ۸۲.
  28. غیبت نعمانی، ص۲۵۴.
  29. موعودنامه، ص۴۶۴.
  30. آفتاب مهر، ج۲، ص ۸۰ - ۸۲.