خراسانی کیست؟ (پرسش)

خراسانی کیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی ؛ نشانه‌های ظهور امام مهدی / نشانه‌های غیر حتمی ظهور
مدخل اصلی	خروج خراسانی
مدخل وابسته	؟

خراسانی کیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• آیا قیام خراسانی نشانه ظهور امام مهدی است؟

پاسخ نخست

عبدالمجید زهادت

حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۲» در این‌باره گفته است:

«روایاتی که در منابع اصلی و اولی حدیث شیعه مانند غیبت نعمانی، غیبت طوسی و ارشاد مفید در خصوص این شخص وارد شده، ایشان را یاور خراسانیان و یا رهبر اهالی خراسان و یا فرمانده لشکر خراسان تفسیر کرده است. مجموعه قرائن موجود پیرامون شخصیت او دلالت دارد وی همزمان با خروج سفیانی و یمانی ظاهر می‌شود و نیروهای خود را به سوی عراق اعزام می‌دارد.

از امام صادق (ع) روایت شده است: خروج سفیانی و خراسانی و یمانی در یک سال و یک ماه خواهد بود..

از روایات استفاده می‌شود او رهبری و هدایت حرکت بزرگ از طرف مشرق زمین را به عهده دارد.

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. حجت الاسلام و المسلمین رجالی تهرانی؛

علی رضا رجالی تهرانی حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رجالی تهرانی، در کتاب «یکصد پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است: «یکی از علایم ظهور امام زمان (ع)، خروج پرچم‌های سیاه از سوی خراسان، معروف به قیام ابو مسلم خراسانی است. امیر المؤمنین (ع) فرمود: منتظر فرج باشید از سه چیز. گفته شد: یا امیر المؤمنین! آنها چیست؟ فرمود: ... و پرچم‌های سیاه از خراسان. امام محمد باقر (ع) در حدیثی فرموده است: پرچم‌های سیاهی از خراسان بیرون آمده و در کوفه فرود می‌‏آید، وقتی مهدی (ع) ظاهر گردید، برای بیعت گرفتن به سوی آن می‌‏‏فرستد. این روایت دلالت می‌‏‏کند بر اینکه خروج پرچم‌های سیاه، نزدیک ظهور حضرت خواهد بود. اگر این روایت از نظر سند درست باشد، دلیل بر این خواهد بود که آن پرچم‌ها، پرچم‌های ابو مسلم خراسانی نمی‌‏‏باشند. امّا در رابطه با ظهور یمانی، امام صادق (ع) فرمود: یمانی از علایم و نشانه‌‏های حتمی است. و امام باقر (ع) در ضمن یک حدیث طولانی می‌‏‏فرماید: خروج سفیانی و یمانی و خراسانی در یک سال و یک ماه و یک روز واقع خواهد شد، با نظام و ترتیبی همچون نظام یک رشته که به بند کشیده شده، هریک از پی دیگری ...، در میان پرچم‌ها، راهنماتر از پرچم یمانی نیست، که آن پرچم هدایت است، زیرا دعوت به صاحب شما می‌‏‏کند، و هنگامی که یمانی خروج نماید، خرید و فروش سلاح، برای مردم و هر مسلمانی ممنوع است، و چون یمانی خروج کرد، به سوی او بشتاب، که همانا پرچم او پرچم هدایت است، و هیچ مسلمانی را روا نباشد که با آن پرچم مقابله نماید، پس هرکس چنین کند، از اهل آتش خواهد بود، زیرا او به سوی حق و راه مستقیم فرا می‌‏خواند. بنابراین، باتوجه به روایات معصومین (ع)، حرکت یمانی، سمبلی از یک قیام بر حقّ در مقابل انحراف و گمراهی موجود در دوران غیبت خواهد بود».

۲. حجت الاسلام و المسلمین رمضانیان؛

علی رضا رمضانیان حجت الاسلام و المسلمین علی رضا رمضانیان، در کتاب «شرایط و علائم حتمی ظهور» در این‌باره گفته است: « اندکی پیش از ظهور حضرت مهدی (ع) در میان ایرانیان، شخصی با عنوان سید خراسانی ظاهر شده که رهبری سیاسی مردم را بر عهده می‌گیرد. روایات به روشنی دلالت دارد بر این که سید خراسانی از ذریه امام مجتبی(ع) و یا امام حسین(ع) است و از او به عنوان هاشمی خراسانی یاد شده است و صفات جسمی وی را که دارای صورتی نورانی و خال بر گونه راست و یا دست راست دارد، بیان کرده است. اما روایاتی که در خصوص سید خراسانی در منابع حدیث درجه اول شیعه مانند "غیبت" نعمانی و شیخ طوسی وارد شده است، احتمال دارد ایشان به یاور خراسانیان و یا رهبر اهالی خراسان و یا فرمانده لشکر خراسان تفسیر کرد. زیرا این روایات تعبیر به "خراسانی" تنها نموده نه هاشمی خراسانی. اما مجموعه قرائن موجود، پیرامون شخصیت او دلالت دارد که وی همزمان با خروج سفیانی و یمنی ظاهر می‌شود و نیروهای خود را به سوی عراق اعزام می‌دارد که سپاهیان سفیانی را شکست می‌دهند نسبت به ایشان به خراسانی به این معنا نیست که حتما اهل استان خراسان فعلی باشد. زیرا در صدر اسلام، نسبت دادن به خراسان به مشرق زمین اطلاق می‌شده است که شامل ایران و سایر مناطق اسلامی متصل به آن که جزء شوروی سابق بود، می‌شود. بنابراین شخص خراسانی اهل هر منطقه‌ایی که از این محدوده باشد، نسبت او به خراسانی صحیح است، چنان که از منبع درجه اول حدیثی شیعه استفاده نمی‌شود که او سید حسنی و یا حسینی است، آن‌گونه که در منبع روایی برادران اهل سنت به آن تصریح شده است. سید خراسانی آخرین شخصی است که پیش از ظهور حضرت مهدی (ع) بر ایران حکومت کرده و یا معاصر با آخرین فردی است که فرمانروایی ایران خواهد بود. در برخی روایات، خروج خراسانی، یکی ازنشانه‌های ظهور بیان شده است. اگر چه وی در این روایات به روشنی معرفی نشده است. برخی او را مردی از بنی تمیم دانسته‌اند. بیشتر روایاتی که از وی نام برده‌اند، او را همراه سفیانی یاد کرده‌اند. در برخی روایات، خراسانی و سفیانی، به دو اسب مسابقه تشبیه شده‌اند که خراسانی از مشرق و سفیانی از مغرب به سوی کوفه در حرکتند: رسول اکرم(ص) فرمودند:"تَنْزِلُ الرَّايَاتُ السُّودُ الَّتِي تَخْرُجُ مِنْ خُرَاسَانَ إِلَى الْكُوفَةِ فَإِذَا ظَهَرَ الْمَهْدِيُّ بُعِثَ إِلَيْهِ بِالْبَيْعَةِ". امام صادق (ع) فرمودند: "فَبَيْنَا هُمْ كَذَلِكَ إِذْ أَقْبَلَتْ رَايَاتٌ مِنْ قِبَلِ خُرَاسَانَ تَطْوِي الْمَنَازِلَ طَيّاً حَثِيثاً وَ مَعَهُمْ نَفَرٌ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ ثُمَّ يَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ مَوَالِي أَهْلِ الْكُوفَةِ فِي ضُعَفَاء..." امام باقر(ع) می‌فرمایند: نیروهایی با پرچم‌های سیاه (که از خراسان قیام کرده‌اند) در کوفه فرود می‌آیند و هنگامی که مهدی(ع) در شهر مکه ظهور می‌کند با او بیعت می‌کنند. پیامبر اعظم (ع) فرمودند: پرچم‌های سیاهی از شرق قیام می‌کنند که با مردمی از فرزندان ابو سفیان می‌جنگند و زمینه را برای اطاعت از مهدی(ع) آماده می‌کنند "... ورود الرّايات السّود من خراسان، حتّى تنزل ساحل دجلة" "تَنْزِلُ الرَّايَاتُ السُّودُ الَّتِي تَخْرُجُ مِنْ خُرَاسَانَ إِلَى الْكُوفَةِ، فَإِذَا ظَهَرَ الْمَهْدِيُّ عَلَيْهِ السَّلَامُ بَعَثَ إِلَيْهِ بِالْبَيْعَةِ" از پیامبر اعظم (ص) نقل شده است:"مردمی از مشرق خروج می‌کنند و برای حضرت مهدی (ع) زمینه‌سازی می‌نمایند».

۳. آقای باقری‌زاده اشعری؛

محمد باقری‌زاده اشعری آقای محمد باقری‌زاده اشعری، در کتاب «از امام مهدی بیشتر بدانیم» در این‌باره گفته است: «در زبان عامه و منابع متأخر و آثار جدید، از قیام فردی به نام "سید خراسانی" به عنوان یکی از مهم‌ترین نشانه‌های ظهور نام برده می‌شود. در این باره باید توجه داشت که: عنوان "سید" برای خراسانی درست نیست و در دو یا سه حدیثی که این نشانه را عنوان کرده‌اند، حرفی از سیادت یا علوی بودن او نیست. کتاب‌های متأخر و معاصری که از خراسانی یاد کرده‌اند، این عنوان را از برخی احادیث مربوط به خراسانی یا غیر آن برداشت کرده‌اند، وگرنه در احادیث مربوط به نشانه‌های ظهور، چنین شهرتی وجود ندارد و یک یا دو روایت نقل شده هم برای استناد به آن کافی نیست. بنابراین، در یک جمله می‌توان گفت که "خراسانی"، عنوانی است که متأخران با استفاده از مضمونِ احادیث مربوط به خراسانی و مشرق‌زمین و مردی که همراه اهل خراسان قیام می‌کند، انتزاع کرده‌اند، و گرنه در احادیثی که به آنها ارجاع شده، نامی از خراسانی و حتی مردی از خراسان نیست».

۴. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛

مجتبی تونه‌ای آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: «اندکی پیش از ظهور حضرت، در میان ایرانیان، شخصی با عنوان سید خراسانی ظاهر شده که رهبری سیاسی مردم را به عهده می‌گیرد و شعیب بن صالح نیز رهبری نظامی را و ایرانیان تحت رهبری این دو تن، نقش مهمی را در حرکت ظهور آن حضرت ایفا می‌کنند. سید خراسانی و شعیب جنگ را در مرزهای ایران، ترکیه و عراق هدایت می‌کنند و نیروهای مستقر در شام، خود را به پیش رانده و در همان زمان، از دو جناح عراق و شام، اماده پیشروی بزرگ به سوی فلسطین و قدس می‌شوند. پیرامون شخصیت سید خراسانی، سؤال‌های بسیاری مطرح است. از مهم‌ترین آن‌ها این است که آیا مراد از خراسانی در روایات، فرد معینی است و یا این‌که تعبیر از رهبر ایران است که در زمان ظهور حضرت مهدی (ع) وجود خواهد داشت‌؟ روایات به روشنی دلالت دارد بر این‌که آن شخصیت از ذریه امام مجتبی (ع) و یا امام حسین (ع) است و از او به‌عنوان هاشمی خراسانی یاد شده است و صفات جسمی وی را که دارای صورتی نورانی و خال بر گونه راست و یا دست راست دارد، بیان کرده است. اما روایاتی که در منابع حدیث درجه اوّل شیعه -مانند غیبت نعمانی و طوسی- در خصوص این شخص وارد شده است، احتمال دارد ایشان را به یاور خراسانیان و یا رهبر اهالی خراسان و یا فرمانده لشکر خراسان تفسیر کرد. زیرا این روایات تعبیر به "خراسانی" تنها نموده نه هاشمی خراسانی، اما مجموعه قرائن موجود، پیرامون شخصیت او دلالت دارد که مشخص است وی همزمان با خروج سفیانی و یمنی ظاهر می‌شود و نیروهای خود را به سوی عراق اعزام می‌دارد که سپاهیان سفیانی را شکست می‌دهند. نسبت ایشان به خراسان به این معنا نیست که حتما اهل استان خراسان فعلی باشد، چون در صدر اسلام، نسبت دادن به خراسان به مشرق‌زمین اطلاق می‌شده است که شامل ایران و سایر مناطق اسلامی متّصل به آن‌که امروز تحت اشغال شوروی است، می‌شود. بنابراین شخص خراسانی اهل هرمنطقه‌ای که از این محدوده باشد، نسبت او به خراسان صحیح است، چنان‌که از منابع درجه اول حدیثی شیعه استفاده نمی‌شود که او سید حسنی و یا حسینی است؛آن‌گونه که در منابع روائی برادران اهل سنت به آن تصریح شده است. سید خراسانی، اخرین شخصی است که پیش از ظهور حضرت مهدی (ع) بر ایران حکومت کرده و یا معاصر با آخرین فردی است که فرمانروای ایران خواهد بود».

۵. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛

نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند: «درباره شخصیت خراسانی و فرمانده نظامی‌ او سؤال‌های زیادی مطرح شده است. ظاهر روایات مربوط به خراسانی که از طریق اهل سنت و همچنین در منابع متأخر شیعه وارد شده است. دلالت دارد بر این که آن شخص، از ذریه امام حسن مجتبی(ع) یا امام حسین(ع) است و از او با عنوان "هاشمی‌ خراسانی" یاد شده است. اما بنا بر روایاتی که در منابع اصلی و اولی حدیث شیعه مانند غیبت نعمانی، کتاب غیبت طوسی و الارشاد مفید درباره این شخص وارد شده است، احتمال دارد او را یاور خراسانیان یا رهبر اهالی خراسان یا فرمانده لشکر خراسان تفسیر کرد؛ زیرا این روایات تعبیر به "خراسانی" کرده است. مجموعه قراین موجود درباره شخصیت او دلالت دارد وی همزمان با خروج سفیانی و یمانی ظاهر می‌شود و نیرو‌های خود را به سوی عراق اعزام می‌کند. از امام صادق(ع) روایت شده است: خروج سفیانی و خراسانی و یمانی، در یک سال و یک ماه خواهد بود.. آنچه از روایات مربوط به وی به دست می‌آید، این است که او رهبری و هدایت حرکت بزرگ از طرف مشرق زمین را به عهده دارد».

۶. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛
پژوهشگران مؤسسه آینده روشن پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند: «مسئله دیگری که در برخی روایات از نشانه‌های ظهور خوانده شده، خروج خراسانی است. در همان سالی که سفیانی قیام می‌کند، سید خراسانی از سمت مشرق قیام کرده، به سمت کوفه می‌رود. در روایات این شخص به خوبی معرفی نشده، ولی ظاهراً پرچم‌دار حق است که برای مبارزه با ظلم قیام می‌کند».

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: