مختار ثقفی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۰۱

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مختار ثقفی در حدیث - مختار ثقفی در تاریخ اسلامی - مختار ثقفی در معارف و سیره حسینی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام حسین (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مختار ثقفی از قیام‌کنندگان پس از حادثۀ کربلا برای انتقام خون شهدا و امام حسین(ع).

مقدمه

مختار بن ابی عبیده ثقفی، معروف به کیسان، در اصل از مردم طائف بود و مادرش دومه بنت وهب نام داشت. در سال هجرت به دنیا آمده. پدر او در زمان عمر به مدینه رفت، مختار نیز همراه پدرش به مدینه منتقل گشت. مردی بود خردمند، حاضر جواب، شجاع، بخشنده، تیزهوش، کارشناس فنون رزم و غلبه بر دشمن. در دوران علی(ع) به بنی هاشم پیوسته بود و با حضرت علی در عراق به سر می‌برد، پس از شهادت آن حضرت، ساکن بصره شد. در میان قوم خود، شریف بود. روایاتی در مدح او وارد شده است. مختار از مروّجین و ناشرین فضایل آل محمّد بود و پیوندش با اهل بیت، او را از ادبی سرشار و اخلاقی فاضل برخوردار ساخته بود. در نهان و آشکار هواداری از دودمان پیامبر می‌کرد^[۱].

میثم تمّار در زندان ابن زیاد، به مختار گفته بود که تو آزاد شده و به خونخواهی حسین(ع) خروج خواهی کرد و ابن زیاد را خواهی کشت^[۲]. وی در دورانی که مسلم بن عقیل در کوفه بود، او را به خانۀ خویش برد و با او به نفع امام حسین(ع) بیعت کرد. ابن زیاد، پس از کشتن مسلم، او را تازیانه زد و زندانی کرد و در ایّامی که حادثۀ کربلا اتّفاق افتاد، او و میثم تمّار در زندان بودند. مختار، پس از مرگ یزید در سال ۶۴، به خونخواهی سید الشهدا(ع) قیام کرد و قاتلان امام حسین(ع) را کشت، سپس خود در جنگی با سپاهیان عبدالله بن زبیر در مکّه کشته شد. از امام باقر(ع) روایت است که: «لَا تَسُبُّوا الْمُخْتَارَ فَإِنَّهُ قَتَلَ قَتَلَتَنَا وَ طَلَبَ ثَأْرَنَا...»^[۳]. قبر مختار، در رواق راهرو مرقد حضرت مسلم(ع) در کوفه قرار دارد^[۴]^[۵].

وی نقش بزرگی در حوادث مهم سیاسی و اجتماعی عص خویش ایفا کرد، به طوری که چهره سیاسی ایشان در تعیین حوادث مهم و حرکت‌های سیاسی و موضع‌گیری‌های مشخص از روشن‌ترین چهره‌های تاریخ اسلام است. مختار از نخستین نوزادان مسلمانی بود که در سال اول هجری در مدینه متولد شد. او در مدینه نشو و نما کرد. سیزده ساله بود که به همراه پدر به سرحدّات عراق و ایران رفت و در جنگ قسّ ناطف (جسر) در نزدیکی کوفه شرکت کرد. این جنگ از او جنگجویی شجاع و بی‌پروا ساخت. سال‌های بعد، مختار در کوفه با فراهم آوردن مقدمات قیام بزرگ شیعیان، توانست انتقام سختی از قاتلان سیدالشهدا (ع) گرفته و مایه شادی اهل بیت (ع) شود. او سرانجام در شأنزدهم ماه رمضان سال ۶۷ هجری در ۶۷ سالگی در جنگ با نیروهای مصعب بن زبیر در کوفه به شهادت رسید^[۶]^[۷].

جستارهای وابسته

ابوعبیدة بن مسعود ثقفی (پدر)
سعد بن مسعود ثقفی (عمو)

منابع

پانویس

↑ سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۵؛ مقتل الحسین، مقرّم، ص۱۶۷.
↑ سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۴.
↑ بحار الانوار، ج۴۵، ص۳۴۳.
↑ سوگنامه آل محمد، ص۵۴۴.
↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۴۰.
↑ انساب الاشراف، ج۶، ص۳۷۶.
↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۲.

[1] سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۵؛ مقتل الحسین، مقرّم، ص۱۶۷.

[2] سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۴.

[3] بحار الانوار، ج۴۵، ص۳۴۳.

[4] سوگنامه آل محمد، ص۵۴۴.

[5] محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۴۰.

[6] انساب الاشراف، ج۶، ص۳۷۶.

[7] تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 [[میثم تمّار]] در زندان [[ابن زیاد]]، به مختار گفته بود که تو [[آزاد]] شده و به [[خونخواهی حسین]]{{ع}} [[خروج]] خواهی کرد و [[ابن زیاد]] را خواهی کشت<ref>سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۴.</ref>.
-وی در دورانی که [[مسلم بن عقیل]] در [[کوفه]] بود، او را به خانۀ خویش برد و با او به نفع [[امام حسین]]{{ع}} [[بیعت]] کرد. [[ابن زیاد]]، پس از کشتن [[مسلم]]، او را تازیانه زد و زندانی کرد و در ایّامی که [[حادثۀ کربلا]] اتّفاق افتاد، او و [[میثم تمّار]] در زندان بودند. مختار، پس از [[مرگ]] [[یزید]] در سال ۶۴، به [[خونخواهی سید الشهدا]]{{ع}} [[قیام]] کرد و [[قاتلان امام حسین]]{{ع}} را کشت، سپس خود در [[جنگی]] با [[سپاهیان]] [[عبدالله بن زبیر]] در [[مکّه]] کشته شد. از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] است که: {{متن حدیث|لَا تَسُبُّوا الْمُخْتَارَ فَإِنَّهُ قَتَلَ قَتَلَتَنَا وَ طَلَبَ ثَأْرَنَا...}}<ref>بحار الانوار، ج۴۵، ص۳۴۳.</ref>. [[قبر]] مختار، در رواق راهرو [[مرقد]] [[حضرت]] [[مسلم]]{{ع}} در [[کوفه]] قرار دارد<ref>سوگنامه آل محمد، ص۵۴۴.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۴۰.</ref>.
+وی در دورانی که [[مسلم بن عقیل]] در [[کوفه]] بود، او را به خانۀ خویش برد و با او به نفع [[امام حسین]]{{ع}} [[بیعت]] کرد. [[ابن زیاد]]، پس از کشتن [[مسلم]]، او را تازیانه زد و زندانی کرد و در ایّامی که [[حادثۀ کربلا]] اتّفاق افتاد، او و [[میثم تمّار]] در زندان بودند. مختار، پس از [[مرگ]] [[یزید]] در سال ۶۴، به [[خونخواهی سید الشهدا]]{{ع}} [[قیام]] کرد و [[قاتلان امام حسین]]{{ع}} را کشت، سپس خود در [[جنگی]] با [[سپاهیان]] [[عبدالله بن زبیر]] در [[مکّه]] کشته شد. از [[امام باقر]]{{ع}} [[روایت]] است که: {{متن حدیث|لَا تَسُبُّوا الْمُخْتَارَ فَإِنَّهُ قَتَلَ قَتَلَتَنَا وَ طَلَبَ ثَأْرَنَا...}}<ref>بحار الانوار، ج۴۵، ص۳۴۳.</ref>. [[قبر]] مختار، در رواق راهرو [[مرقد]] [[حضرت مسلم]]{{ع}} در [[کوفه]] قرار دارد<ref>سوگنامه آل محمد، ص۵۴۴.</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۴۴۰.</ref>.
 وی نقش بزرگی در حوادث مهم سیاسی و اجتماعی عص خویش ایفا کرد، به طوری که چهره سیاسی ایشان در تعیین حوادث مهم و حرکت‌های سیاسی و موضع‌گیری‌های مشخص از روشن‌ترین چهره‌های تاریخ [[اسلام]] است. [[مختار]] از نخستین نوزادان مسلمانی بود که در سال اول هجری در [[مدینه]] متولد شد. او در [[مدینه]] نشو و نما کرد. سیزده ساله بود که به همراه پدر به سرحدّات عراق و ایران رفت و در جنگ قسّ ناطف (جسر) در نزدیکی کوفه شرکت کرد. این جنگ از او جنگجویی شجاع و بی‌پروا ساخت. سال‌های بعد، مختار در کوفه با فراهم آوردن مقدمات قیام بزرگ [[شیعیان]]، توانست انتقام سختی از قاتلان سیدالشهدا {{ع}} گرفته و مایه شادی [[اهل بیت]] {{عم}} شود. او سرانجام در [[شأن]]زدهم ماه رمضان سال ۶۷ هجری در ۶۷ سالگی در جنگ با نیروهای مصعب بن زبیر در کوفه به شهادت رسید<ref>انساب الاشراف، ج۶، ص۳۷۶. </ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۲.</ref>.