ابوهریره دوسی

ابوهریره دوسی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابوهریره دوسی در تراجم و رجال - ابوهریره دوسی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

یکی از صحابه و همراهان رسول خدا (ص) ابوهریره دوسی از قبیله اشعری‌ها است که به نقل حدیث فراوان از پیامبر (ص) مشهور می‌باشد. او در نقل حدیث، حتی احادیث ساختگی، به حدّی زیاده‌روی می‌کرد که عمر بن خطاب او را از نقل حدیث ممنوع ساخت و عایشه و عثمان و امیرالمؤمنین (ع) نیز به او اعتراض کردند.

درباره نام ابوهریره و نام پدرش به اندازه‌ای اختلاف است که در نام هیچ یک از صحابه رسول خدا (ص) چنین اختلافی وجود ندارد، زیرا درباره نام وی بیست احتمال ذکر شده است؛ مانند "عبدشمس"، "عبدتیم"، "عبدغنم"، "عبدالعزی"، "عبید"، "سکین"، "عمرو"، "عمیر"، "بربر"، "یزید"، "سعد"، "سعید" و... هم‌چنین درباره نام پدرش پانزده اسم گفته شده است، مانند: "عائذ"، "عامر"، "عمرو"، "عمیر"، "غنم"، "دوقه"، "هانی"، "مل" و... نقل شده اسم ابوهریره در دوران جاهلیت، عبد شمس یا عبد عمرو و کنیه‌اش ابوالاسود بود که در هنگام مسلمان شدن به عبدالرحمن و عبدالله تغییر یافت. البته چون پیامبر (ص) اسامی دوران جاهلیت را تغییر می‌داد، اسم ابوهریره را "عبدالله" و کنیه‌اش را "ابوهریره" نامید.

می‌گویند وقتی پیامبر اکرم (ص) دید که وی بچه گربه‌ای را در آستین کرده، به او فرمود: "یا ابا هریره" (ای پدر بچه گربه) و به این جهت به این کنیه مشهور گردید. عبدالله بن رافع می‌گوید: "به ابوهریره گفتم: چرا به تو ابوهریره می‌گویند؟ او گفت: "من چوپان گوسفندان بودم و بچه گربه‌ای داشتم، شب‌ها آن را بالای درخت می‌گذاشتم و روزها آن را همراه خود می‌بردم؛ پس به این اسم، مشهور شدم"".

نقش ابوهریره در جعل حدیث

از برجسته‌ترین صحابیانی که معاویه برای رسیدن به اهداف سیاسی خویش از او بهره گرفت، صحابی پرحدیث، ابوهریره بود. معاویه از ساده‌لوحی و ضعف شخصیت او استفاده کرد و تا آنجا که هوا و هوس و طمع سیاسی او ایجاب می‌کرد، به دست ابوهریره احادیثی را به رسول خدا (ص) بست. معاویه اموال و مناصب حکومتی را به پای ابوهریره ریخت، چندان که نیاز او به اموال، قدرت و دنیا را برطرف کرد. ابوجعفر اسکافی می‌گوید: اعمش روایت کرده، می‌گوید: هنگامی که در عام الجماعه، ابوهریره با معاویه به عراق آمد، وارد مسجد کوفه شد دید مردم بسیاری به استقبال او آمده‌اند، بر زانوان خویش نشست و چند بار بر سر طاس خود کوبید و گفت: ای عراقیان! آیا می‌پندارید من بر خدا و رسول او دروغ می‌بندم و خود را به آتش دوزخ می‌سوزانم؟ از رسول خدا (ص) شنیدم که می‌فرمود: همانا هر پیامبری را حرمی است و حرم من مدینه مابین عَیر تا ثور است. پس هر که در آن حادثه آفرینی کند، لعنت خدا، فرشتگان و تمام مردم بر او. من خدا را گواه می‌گیرم که علی در آن حادثه آفرینی کرد. چون خبر این سخنان ابوهریره به معاویه رسید، او را پاداش داد و گرامی داشت و حکمرانی مدینه را به وی سپرد.

اگر ابوهریره دین خود را ارزان به معاویه فروخت و در مسجد کوفه نشست تا برای مردم احادیثی را در نکوهش علی (ع) روایت کند تا معاویه را خرسند سازد، لیک زمین از مردانی استوار که حق را آشکار می‌کردند و بر پیشانی ابوهریره می‌کوبیدند، تهی نبود، اگرچه تاریخ اسم و رسم آنان را برای ما بازگو نکرده است. سفیان ثوری روایت می‌کند: «هنگامی که ابوهریره همراه معاویه به کوفه آمد، عصرها در کنار دروازه کنده می‌نشست و مردم گرد او را می‌گرفتند، پس جوانی کوفی آمد و پیش او نشست و گفت: «ای ابوهریره! تو را به خدا سوگند می‌دهم آیا از رسول خدا (ص) شنیدی که به علی بن ابی طالب می‌فرمود: «بار الها! دوست او را دوست و دشمن او را دشمن بدار»؟ ابوهریره گفت: آری. جوان گفت: من خدا را گواه می‌گیرم که تو دشمن علی را دوست گرفتی و دوست او را دشمن! سپس از نزد او برخاست».

منابع

1. جوان هوشیار، جعفر، مقاله «ابوهریره دوسی»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۳