حدیث علی مع الحق

این مدخل زیرشاخهٔ بحث احادیث امامت است. مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

حدیث علی مع الحق
متن حدیث
««علىّ مع الحقّ و الحقّ مع علىّ و لن يفترقا حتّى يردا علىّ الحوض يوم القيامة»
ترجمه حدیث
علی با حق است و حق با علی و این دو جدا نمی‌شوند تا روز قیامت در کنار حوض کوثر بر من وارد شوند
مشخصات حدیث
نام‌های دیگر	حدیث معیت
صادره از	پیامبر خاتم (ص)
راویان	جابر بن عبدالله انصاری (ع) ابوسعید خدری
محتوای حدیث
دلالت حدیث	دلالت بر افضلیت امام علی (ع) دلالت بر عصمت امام علی (ع) دلالت بر حقانیت امیرالمومنین(ع)
منابع حدیث
اعتبار سند	متواتر
منابع شیعه	من لا یحضره الفقیه کفایة الأثر

مقدمه

امام علی(ع) از نخستین روزهای نزول وحی، در کنار پیامبر بود و آیات قرآن و صدای جبرئیل را می‌شنید و معارف قرآن را از پیامبر می‌آموخت و فکر و جانش، کلام و زندگی‌اش، گفتار و کردارش همه قرآنی بود. تعبیر معیّت دربارۀ علی و حق آمده است: «علیّ مع الحقّ و الحقّ مع علیّ».

حق و علی

حق، معیار سنجش اشخاص، احزاب، اعمال و اقوال است و میزانی است که با عرضه‌کردن هر سخن و هر عمل بر آن، حقانیت یا بطلانش روشن می‌شود. در احادیث متعدّد، امیر المؤمنین(ع) و حق، همراه و با هم و یکی دانسته شده است، این، هم عصمت امام علی(ع) را می‌رساند، هم بر حق بودن او را در همۀ جبهه‌ها و در تعارض با همۀ اشخاص.

پیامبر اکرم(ص) فرمود: "علی با حق است و حق با علی است، هرجا که او باشد، حق هم همانجا و بر محور او می‌گردد". همراهی علی(ع) با حق و این معیّت، روشن‌ترین دلیل بر حقانیّت او و گمراه بودن دشمنان اوست. این حقیقت، هم به صورت خبری نقل شده است، مثل حدیثی که گذشت، هم به صورت دعا و خواسته از درگاه، خدا، مثل این تعبیر: "خدایا هرجا که علی(ع) بود، حق را بر مدار او بگردان". چنین سخنانی دربارۀ عمّار یاسر هم از زبان پیامبر خدا نقل شده است و این معیاری بود که برای افراد مردّد در جبهۀ صفین، طرف حق را نشان می‌داد.

حدیث «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُمَا دَار» وسیله‌ای برای حق‌شناسی و باطل‌شناسی در صحنه‌های فتنه و موارد مشتبه است و دلیلی بر امامت آن حضرت است. این حدیث، علاوه‌ بر منابع شیعی، در کتب اهل سنت هم آمده است. هماهنگی و با هم بودن علی(ع) و قرآن نیز که همین مفاهیم و نتایج را دربر دارد، در احادیث متعدّدی آمده است، از جمله حدیث پیامبر اکرم(ص): «عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَ عَلِيٍّ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْض‏» در حدیث دیگری از قول پیامبر خدا، همراه بودن علی(ع) با حق و با قرآن یکجا بیان شده است: « عَلَيَّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْقُرْآنِ وَ الْحَقِّ وَ الْقُرْآنِ مَعَهُ وَ لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّى يَرِدَا عَلَى الْحَوْضِ». آنچه در فرهنگ عامیانه و زبان مردم رایج است (حق با علی است) با تکیه بر همین پشتوانه‌های حدیثی است.

دلالت حدیث بر عصمت امام علی

در روایات متعدد و معتبر نقل شده که پیامبر اکرم(ص) درباره امیرالمؤمنین(ع) فرموده است: «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِيٍّ يَدُورُ مَعَهُ حَيْثُمَا دَارَ»؛ علی با حق است و حق با علی است و هر جا که علی باشد حق با اوست”.

در برخی از روایات، علی(ع) و قرآن دایر مدار یکدیگر معرفی شده‌اند: «عَلِيٌّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ مَعَهُ» و در روایات دیگری هر دو مطلب بیان شده است.

در خطبه غدیر، آن‌گاه که پیامبر اکرم(ص) ولایت امیرالمؤمنین(ع) را اعلان کرد، در حق او دعا کرد و از خداوند خواست که حق را دایر مدار او قرار دهد: «وَ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَهُ حَيْثُ دَارَ». در صحت حدیث غدیر جای کمترین تردیدی وجود ندارد. این روایات گویای آن است که علی(ع)، عِدل قرآن بوده و میان آنان جدایی نیست. به عبارت دیگر در اینکه پیامبر اکرم(ص) به دستور خداوند متعال، حق را دایر مدار علی قرار داده است، تردیدی وجود ندارد، و مفاد روشن این مطلب آن است که علی، معیار و میزان شناخت حق از باطل است. این ویژگی جز با عصمت به دست نمی‌آید؛ زیرا همه آرا، اقوال و اعمال غیر معصوم، حق نخواهد بود،؛ چراکه ممکن است از روی عمد یا سهو دچار خطا شود.

پرسش‌های وابسته

• حدیث علی مع الحق چگونه بر عصمت امام علی دلالت می‌کند؟ (پرسش)

منابع

1. محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
2. علی‌پور وحید، حسن، مکتب در فرآیند نواندیشی
3. ربانی گلپایگانی، علی، براهین و نصوص امامت