خورشید گرفتگی

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل مرتبط با مباحث پیرامون امام مهدی(ع) است. "امام مهدی" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام مهدی در قرآن | امام مهدی در حدیث | امام مهدی در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام مهدی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• گرفتگی خورشید و ماه پدیده‌ای است که میان سه جرم آسمانی خورشید، زمین، و ماه رخ می‌‌دهد. یعنی هرگاه در مسیر گردش این سه جرم آسمانی، زمین، ماه، خورشید در یک خط مستقیم قرار گیرند و زمین میان ماه و خورشید قرار گیرد، سایه زمین را روی ماه می‌‌بینیم و این ماه گرفتگی است. همچنین زمانی که ماه میان زمین و خورشید قرار گیرد، بخشی از زمین را در سایه فرو خواهد برد و از آن منطقه خورشید را نخواهیم دید و این خورشید گرفتگی خواهد بود. این پدیده بسیار منظم است و دانشمندان ستاره‌شناس امروزه می‌‌توانند آن را پیش‌بینی کند. در قرآن و روایات از این پدیده به عنوان نشانه‌های الهی یاد شده است. و در زمان وقوع آن خواندن نماز آیات واجب است. نظم و دقتی که در گردش این اجرام آسمانی وجود دارد بیانگر نشانه الهی بودن آنها است، زیرا به اعتقاد ستاره‌شناسان در قدیم و همچنین دانشمندان امروزی، در صورت کوچک‌ترین تغییر در گردش این اجرام و نیروی جاذبه و گرانش موجود میان سیارات و ستارگان، نه می‌‌توان وقوع آنها را پیش‌بینی کرد و نه این نظم و ترتیب در میان آنان حفظ خواهد شد و خلقت در اندک زمانی به هم خواهد پیچید. بنابراین از نظم و ترتیب میان حرکت این سیارات و ستارگان پی به قدرت و علم گرداننده آسمان و زمین می‌‌بریم. بنابر محاسبات ستاره‌شناسان زمانی ماه گرفتگی رخ می‌‌دهد که ماه در روزهای کامل خود باشد، یعنی روزهای نیمه ماه، همچنین همیشه خورشید گرفتگی در اول و آخر ماه روی می‌‌دهد. در روایات متعدد یکی از نشانه‌ها وقوع ظهور را گرفتگی ماه و خورشید دانسته‌اند، اما این واقعه دقیقاً عکس پیش‌بینی ستاره‌شناسان واقع می‌‌شود، یعنی ماه گرفتگی در اول یا آخر ماه و خورشید گرفتگی در نیمه ماه. از این روست که بسیار خارق‌العاده خواهد بود. البته شاید این نشانه‌ها از نظر علم امروزی ناممکن باشد، اما با توجه به خارق‌العاده بودن برهه آخرالزمان و حوادث آن نمی‌توان این پیشامد را انکار کرد. در حدیثی ابوبصیر به امام صادق(ع) عرض می‌‌کند: مردم می‌‌گویند این گونه حوادث خارق‌العاده مثل کندی گردش زمین و طولانی شدن روزها و سال‌ها در زمان ظهور امکان‌پذیر نیست، زیرا با اندکی تغییر در اجرام فلکی، هستی به هم خواهد خورد! امام صادق(ع) فرمود: این سخن افراد زندیق و کافر است و مسلمان هیچ‌گاه چنین اعتقادی نخواهد داشت، زیرا خداوند برای پیامبر ماه را دو نیم کرد و خورشید را برای جناب یوشع بن نون(ع) برگرداند و در قرآن فرموده است که روزهای قیامت بسیار طولانی خواهد بود. بنابراین نشانه‌هایی مثل طولانی شدن روزها، خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی خلاف عادت، و از حرکت افتادن ماه و خورشید، حوادث عجیبی است که اکنون برای علم امروزی بشر قابل توجیه نیست، در آن زمان ممکن است توجیه علمی آن آشکار شود همان گونه که بسیاری از پدیده‌ها و قوانین مسلم فیزیکی امروزی، برای افراد دویست سال پیش امری ثابت نشده و ناممکن و خارق‌العاده بوده است.
• امام باقر(ع) فرمود: پیش از ظهور حضرت قائم(ع) دو نشانه خواهد بود که از زمان حضرت آدم تا امروز، هرگز اتفاق نیفتاده است؛ یکی این است که خورشید در نیمه ماه رمضان و ماه در پایان ماه رمضان خواهد گرفت. شخصی (از روی تعجب) گفت: آیا ماه در پایان ماه رمضان می‌‌گیرد در حالی همیشه ماه در نیمه می‌‌گیرد؟! حضرت پاسخ دادند: من می‌دانم که منظور تو چیست، بلکه این پدیده نشانه (قیام حضرت قائم(ع)) است و از زمان حضرت آدم تاکنون پیش نیامده است. در روایتی دیگر حضرت از خورشید گرفتگی در سیزدهم یا چهاردهم ماه رمضان خبر می‌‌دهد و در روایتی دیگر فرمود ماه در بیست و پنجم ماه رمضان و خورشید در پانزدهم آن خواهد گرفت و این واقعه تمام محاسبات ستاره‌شناسان را باطل خواهد کرد.
• امام صادق(ع) فرمود: هر زمان که ماه در نیمه ماه رجب گرفت و پس از آن مردی قیام نمود، آن هنگام ظهور حضرت قائم(ع) خواهد بود. از دیگر نشانه‌هایی که برای آخرالزمان یاد شده، توقف خورشید و طلوع آن از مغرب است. در روایتی حضرت می‌‌فرماید: یکی از علامت‌های ظهور، توقف خورشید از ظهر تا عصر است و دیگر اینکه خورشید از سوی مغرب طلوع خواد کرد.
• امام باقر(ع) فرمود: خداوند می‌‌فرماید: ﴿إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آيَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِينَ﴾، خداوند با آنان چنین خواهد کرد. راوی پرسید: آنان چه کسانی هستند؟ حضرت فرمود: آنان بنی‌امیه و پیروانشان هستند. راوی پرسید: آن نشانه چیست؟ حضرت فرمود: خورشید بین ظهر و عصر در آسمان متوقف می‌‌شود و در وسط خورشید سر و سینه‌ای نمایان می‌‌شود و خود و پدرانش را معرفی می‌‌کند. این واقعه در زمان سفیانی واقع خواهد شد و در آن هنگام سفیانی و پیروان او از بین خواهند رفت. یکی از نشانه‌های آخرالزمان یا نشانه‌های قبل از قیامت، رجعت امیرالمؤمین(ع) است و با نام دابة الأرض از آن نام برده شده است. این واقعه زمانی رخ خواهد داد که خورشید از سوی مغرب طلوع کند زیرا در حدیثی حضرت فرمود: ظهور نخواهد شد مگر زمانی که خورشید از سوی مغرب طلوع کند. زمانی که خورشید از مغرب طلوع کرد، مردم او را خواهند دید و به او ایمان خواهند آورد، ﴿لَا يَنْفَعُ نَفْسًا إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِنْ قَبْلُ﴾. در روایتی نیز آمده است که مهدی(ع) دوازدهمین نفر از خاندان رسول خدا(ص) است. نهمین نفر از فرزندان حسین بن علی(ع)؛ او همان خورشیدی است که از سوی مغرب طلوع می‌‌کند و در میان رکن و مقام ظاهر شده و زمین را پاک می‌‌کند و میزان عدالت را می‌‌نهد و بر احدی ستم روا نمی‌دارد.
• از این روایت می‌‌توان فهمید که این خورشید همان حضرت مهدی(ع) است زیرا این آیه درباره کسانی است که کافر بوده‌اند ولی زمانی که حضرت ظهور می‌‌کند از ترس ایمان می‌‌آورند و اگر منظور از این خورشید همان خورشید آسمان باشد، ایمان آوردن به او معنایی نخواهد داشت.
• امام صادق(ع) فرمود: زمانی که حضرت مهدی(ع) ظهور نماید مردم از خورشید مستغنی خواهند بود زیرا زمین از نور الهی آن حضرت روشن خواهد است و تاریکی‌ها برطرف می‌‌شود و شب و روز یکسان خواهد بود.

پرسش مستقیم

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

• حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: