تفسیر التحریر و التنویر (کتاب)
تفسیر التحریر و التنویر کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم میباشد. این کتاب اثر محمد طاهر بن محمد بن محمد طاهر بن عاشور تونسی مشهور به ابن عاشور است و انتشارات مؤسسه التاریخ العربی انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
| تفسیر التحریر و التنویر | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | محمد طاهر بن محمد بن محمد طاهر بن عاشور تونسی مشهور به ابن عاشور |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات مؤسسه التاریخ العربی|انتشارات انتشارات مؤسسه التاریخ العربی]][[رده:انتشارات انتشارات مؤسسه التاریخ العربی]] |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۲۰ق، ۱۳۷۸ش ش |
دربارهٔ کتاب
تفسیر «التحریر و التنویر» به زبان عربی از محمد طاهر بن عاشور است که مؤلف، در اصل آن را به نام «تحریر المعنی السدید و تنویر العقل الجدید من تفسیر الکتاب الحمید» نام‌گذاری کرده و سپس به صورت کوتاه‌تر آن را «التحریر و التنویر من التفسیر» نامیده است.
ابن عاشور از عالمان برجسته مالکی مذهب است که در سال ۱۲۹۶ ق در مغرب عربی (تونس) چشم به جهان گشوده و تحصیلاتش را در دانشگاه زیتونه و الازهر به پایان رساند و در محضر استاد محمد عبده درس آموخت و به مقام اِفتاء رسید و سال‌ها به تدریس فقه و تفسیر پرداخت و سرانجام در سال ۱۳۹۳ ق چشم از جهان فروبست. او از فقیهان بزرگ عصر خود در تونس بود که به عنوان مرجع دینی مالکیان و داعیان اصلاحات اجتماعی شناخته می‌‌شد و مقالات فراوانی از خود بر جای گذاشت که در مجلات معتبر تونس و مصر انتشار یافته است.
او در تألیف این اثر، بیشتر تفاسیر مشهور را مورد بررسی و مطالعه قرار داده که از همه بیشتر تفسیر الکشاف زمخشری، المحرر الوجیز ابن عطیه، مفاتیح الغیب فخر رازی، روح المعانی آلوسی، انوار التنزیل قاضی بیضاوی، تفسیر ابی السعود، تفسیر قرطبی و تفسیر طبری را میتوان نام برد.
از ویژگی‌های بارز این اثر تدبر توأم با عقلانیت، جامع نگری، تفسیر قرآن به قرآن، توجه به نکات بلاغی، تبیین تناسب آیات و اهداف آنها، عنایت به جنبه‌های اجتماعی آیات و عصری بودن آن است. او در آغاز تفسیر به بیان ده مقدمه عالمانه میپردازد و در هر یک از آنها به وضوح، حق مطلب را بیان کرده و خواننده را به اهمیت تفسیر و نقش اساسی آن در تبیین قرآن کریم یادآور می‌شود. این مقدمات عبارتند از:
- مفهوم تفسیر و تاویل
- استمداد از علم تفسیر
- معنای تفسیر صحیح و تفسیر به رأی
- هدف مفسر
- نقش اسباب نزول در تفسیر
- نقش قراءات گوناگون در تفسیر
- تفسیر داستان‌های قرآن
- نام قرآن و آیات و سوره‌ها و ترتیب آنها
- ظرفیت جملات قرآن در داشتن معانی واقعی آن
- درباره اعجاز قرآن. در این اثر از مباحث بی‌فایده و روایات اسرائیلیات شدیداً پرهیز شده و توجه به «عقل» در آن بیش از «نقل» لحاظ شده و از نقل روایات ضعیف و خرافی دوری گزیده است.
عمده امتیاز این تفسیر «عصری بودن»، «عقلانی بودن» و «نثر روان و ادیبانه» آن است. از آنجا که او فقیهی جامع و چیره دست است در تفسیر آیات الاحکام به ابعاد و زوایای فقهی آیات و وجود محتملات و برداشت‌های گوناگون نیز توجه ویژه‌ای نموده و میتوان گفت بحث‌های عالمانه را جایگزین تعصب‌های بی‌اساس نموده است.
این اثر از جهت شیوه عقلانی و روش تفسیر قرآن با قرآن و رعایت اخلاق و ادب نقد، با تفسیر المیزان قابل مقایسه است هر چند که بحث‌های کلامی آن کوتاه و به دور از مباحث فلسفی محض است و مباحث فقهی آن نیز، به مراتب بیشتر است. جنبه‌های اجتماعی و عقلانی بودن این تفسیر، این اثر را از دیگر تقسیرهای اهل سنت که بیشتر گرایش سَلفی و اشعری‌گری دارند ممتاز میدارد و وجود چنین تفاسیری در میان برادران اهل سنت را باید سرآغاز تحولی مثبت ارزیابی نمود و آن را به فال نیک گرفت و در ترجمه آن به زبان‌های گوناگون به‌ویژه به زبان فارسی همت گماشت[۲].[۳]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ کتابخانه مدرسه فقاهت
- ↑ التحریر والتنویر، ابن‌عاشور، بیروت، مؤسسه التاریخ، ۱۴۲۰ق.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر التحریر و التنویر»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ دانشنامه جهان اسلام ج۴، ص:۱۴۵۶