بحث:انتظار عملی به چه معناست؟ (پرسش)
نویسنده: آقای ظرافتی
پاسخ اجمالی
معنای انتظار عملی
- انتظار عملی؛ یعنی فراهم آوردن زمینه‌های ظهور و مقدمات تحقق آنچه مورد انتظار است[۱]، یعنی مثل کسی که منتظر است مسافرش از راه برسد، باید علاوه بر انتظار قلبی و درونی، خانه را برای پذیرایی از میهمان آماده و مقدمات عملی پذیرایی از میهمان مورد انتظار را فراهم سازد و انتظارش را در صحنۀ عمل مجسم نماید[۲]. انتظار عملی یعنی اینکه منتظر واقعی دارای اوصافی نظیر، یقین، ایمان، معرفت و شناخت، تقوا، ورع و حسن خلق گردد[۳] و در تمامی عرصه‌ها، زندگیِ امام زمان پسند داشته باشد و عصر غیبت را عصر تکلیف بداند و به وظیفۀ خود در امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با ظلم، تلاش در گسترش عدالت و دینداری عمل نماید[۴] که امام سجاد(ع) می‌فرمایند: «معتقدان به مهدی و منتظران ظهور او در عصر غیبت... در پنهان و آشکار مردمان را به دین خدا فراخوانند»[۵].
علائم و آثار انتظار عملی
- انتظار عملی به اعمال و رفتار انسان جهت می‌دهد و باعث می‌شود منتظران از نظر فردی به حیات روحی و روانی و کسب فضائل اخلاقی و تقویت بنیۀ جسمی و روحی بپردازند و خودسازی را سرلوحۀ کار خود قرار دهند و از نظر اجتماعی مراقب حال دیگران بوده، علاوه بر اصلاح خود در اصلاح دیگران نیز کوشا باشند. چراکه نهضت جهانی و تمام برنامۀ عظیم آن، جمعی و همگانی است. بنابراین انتظار یک مصلح جهانی به معنای آماده‌باش کامل فکری و اخلاقی، مادی و معنوی در تمام ابعاد آن برای گسترش عدل و امنیت و اصلاح همه جهان است[۶].
انتظار عملی در روایات
- منتظر حضرت ولی عصر (ع) به گونه ای زندگی می‌کند که هر لحظه ظهور اتفاق بیفتد، در این اردوگاه قرار می‌گیرد و این کار بسیار سختی بوده و خود جهاد است. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «هرکس منتظر ظهور حضرت ولی عصر(ع) باشد و در این حال بمیرد، چون کسی است که در خیمه حضرت و یاور ایشان باشد. سپس لحظه‌ای درنگ کرد و فرمود: "نه، بلکه بسان کسی است که با آن حضرت شمشیر زند و سپس فرمود نه به خدا به حتم مانند کسی است که در رکاب رسول خدا شهید شده باشد»[۷]. در روایتی دیگر مولی علی (ع) می‌فرمایند: «منتظر امر ما بسان کسی است که در راه خدا به خون خود غلتیده باشد»[۸]. همچنین امام صادق (ع) فرمود: «آن کس از شما که این امر "ولایت و قیام" را بشناسد و منتظر آن باشد و اینرا خداخواهانه و نیکوکارانه (نه ریاکارانه) دنبال کند به خدا سوگند مانند کسی است که با شمشیرش همراه قائم خاندان آل محمد(ص) جهاد می‌کند»[۹].
نتیجه گیری
- بنابراین، توجه به تعابیر فوق دربارۀ منتظران، گویای آن است که انتظار تنها "زبانی" نیست، بلکه عملی بوده و منتظران واقعی، آمادگی دائم برای ظهور حضرت و رزم در رکابش را دارند[۱۰] و کمر همت بسته‌اند تا مقدّمات لازم را برای ظهور آماده کنند نه آنان که دست روی دست گذارند و صرفاً در دل، ظهورش را آرزو کنند[۱۱].
پاسخ تفصیلی
معنای انتظار عملی
- انتظار عملی؛ یعنی فراهم آوردن زمینه‌های ظهور و مقدمات تحقق آنچه مورد انتظار است[۱۲]، به عنوان مثال، کسی را که منتظر است تا مسافرش از راه برسد، چنانچه در خانه بنشیند و کاری را که برای پذیرایی از مسافرش لازم است انجام ندهد و تنها در دلش، انتظار قدوم او را بکشد، مقایسه کنید با کسی که علاوه بر انتظار درونی، خانه را برای پذیرایی از میهمان آماده ساخته، غذای مناسب تهیه دیده، وسیلۀ پذیرایی آماده کرده و کارهایی را که برای پذیرایی از میهمان لازم است، انجام داده است. در این مثال، شخص اول، تنها منتظر است به انتظار قلبی و درونی، لکن شخص دوم، علاوه بر انتظار درونی، مقدمات عملی پذیرایی از میهمان مورد انتظار را فراهم ساخته و انتظارش را در صحنۀ عمل مجسم نموده است. انتظار حقیقی، انتظار نوع دوم است. حال اگر فرض شود مسافری که در انتظار اویند، مسافر عادی نیست، بلکه مأموری است که از سوی یک مقام مطاع برای انجام مأموریتی ویژه اعزام شده است و از سوی آن مقام، اهداف مأموریت مسافر مذکور، اجمالاً به اطلاع منتظران رسیده و به آنها دستور داده شده است که به یاری وی بشتابند و او را در اجرای مأموریت مهم و فوق‌العاده‌اش با تمام امکانات کمک کنند. در این صورت، انتظار منتظران به چه صورت خواهد بود؟ جواب روشن است، منتظران باید آنچه برای اجرای مأموریت آن میهمان عزیز لازم است، فراهم کنند و صرف انتظار درونی و دست روی دست گذاشتن، کافی نیست. منتظرانی که فرمانبردار آن مقام مطاعند و در انتظارشان راستین و صادقند، کمر همّت می‌بندند و مقدّمات اجرای مأموریت آن مأمور بزرگوار را فراهم و کلیۀ امکانات و وسائل لازم را آماده می‌کنند[۱۳].
- در مورد سؤال مورد نظر خدای متعال که اطاعتش ذاتاً و اصالتاً بر همۀ آفریدگان واجب است، بنده صالح خود را که ولی عصر (ع) است مأمور کرده تا جهان را پر از عدل و داد کند و حکومت قسط و عدل الهی را در تمام نقاط زمین برپا سازد و مؤمنین را با دستورهای مؤکد، به یاری و نصرت همه جانبه‌اش فراخوانده است. در این صورت و با توجه به مثالی که بیان شد، معنی انتظار و وظیفۀ منتظران، روشن است. انتظار امام زمان (ع) با تهیۀ مقدّمات عملی مأموریتی که امام (ع) برای اقدام به آن ظهور می‌کند، تحقق می‌پذیرد و منتظران حقیقی حضرتش آنانند که کمر همت بندند و مقدّمات لازم را برای مأموریت حضرتش آماده کنند نه آنان که دست روی دست گذارند و صرفاً در اندورن دل، ظهورش را آرزو کنند[۱۴].
- انتظار عملی یعنی اینکه منتظر واقعی دارای اوصافی نظیر، یقین، ایمان، معرفت و شناخت، تقوا، ورع و حسن خلق گردد[۱۵] و در تمامی عرصه‌ها، زندگی امام زمان‌پسند داشته باشد و عصر غیبت را عصر تکلیف بداند و به وظیفۀ خود در امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با ظلم، تلاش در گسترش عدالت و دینداری عمل نماید که امام سجاد(ع) می‌فرمایند: «معتقدان به مهدی و منتظران ظهور او در عصر غیبت... در پنهان و آشکار مردمان را به دین خدا فراخوانند»[۱۶].[۱۷]
علائم و آثار انتظار عملی
- انتظار عملی به اعمال و رفتار انسان جهت می‌دهد. و باعث می‌شود منتظران در بعد فردی و اجتماعی تلاش کنند. از نظر فردی به حیات روحی و روانی و کسب فضائل اخلاقی و تقویت بنیۀ جسمی و روحی بپردازند و به عبارت دیگر خودسازی را سرلوحه کار خود قرار دهند. و از نظر اجتماعی مراقب حال دیگران بوده و علاوه بر اصلاح خود در اصلاح دیگران نیز کوشا باشند. چراکه نهضت جهانی و برنامۀ عظیمی که همۀ برنامه‌های آن مانند امنیت، عدالت و... در حد کمال است یک برنامۀ فردی نیست، بلکه جمعی و همگانی است. از این‌رو برای تحقق چنین انقلابی، مردانی بزرگ، مصمّم، شکست ناپذیر و پاک و دارای بینش عمیق و گرایش‌های متعالی لازم است. بنابراین انتظار یک مصلح جهانی به معنای آماده‌باش کامل فکری و اخلاقی، مادی و معنوی در تمام ابعاد آن برای گسترش عدل و امنیت و اصلاح همۀ جهان است[۱۸].
انتظار عملی در روایات
- منتظر حضرت ولی عصر (ع) به گونه ای زندگی می‌کند که هر لحظه ظهور اتفاق بیفتد، در این اردوگاه قرار می‌گیرد و این کار بسیار سختی بوده و خود جهاد است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «هرکس منتظر ظهور حضرت ولی عصر (ع) باشد و در این حال بمیرد، چون کسی است که در خیمه حضرت و یاور ایشان باشد. سپس لحظه‌ای درنگ کرد و فرمود: "نه، بلکه بسان کسی است که با آن حضرت شمشیر زند و سپس فرمود نه به خدا به حتم مانند کسی است که در رکاب رسول خدا شهید شده باشد»[۱۹].
- انتظار عملی در عصر غیبت، تلاش بیشتر برای دینداری و گسترش دین است و این کار سخت و پررنجی است. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «هر کدام از آنها بر دین خدا پایدارتر از کسی است که در شب تاریک شاخۀ پرتیغ قتاد (مغیلان درختچه‌ای است که شاخه آن تیغ‌های بسیار تیزی دارد) را صاف و تهی از خار کند یا مانند کسی که آتش غضا (درخت گز درختی است که چوب آن محکم و بادوام و آتش آن دیرپا و پرحرارت است) به دست گرفته است»[۲۰].
- در روایتی مولی علی (ع) می‌فرمایند: «منتظر امر ما بسان کسی است که در راه خدا به خون خود غلتیده باشد»[۲۱]. همچنین امام صادق (ع) فرمود: «آن کس از شما که این امر "ولایت و قیام" را بشناسد و منتظر آن باشد و اینرا خداخواهانه و نیکوکارانه (نه ریاکارانه) دنبال کند به خدا سوگند مانند کسی است که با شمشیرش همراه قائم خاندان آل محمد(ص) جهاد می‌کند»[۲۲].
نتیجه گیری
- بنابراین، توجه به تعابیر فوق دربارۀ منتظران، گویای آن است که انتظار تنها "زبانی" نیست، بلکه عملی بوده و منتظران واقعی، آمادگی دائم برای ظهور حضرت و رزم در رکابش را دارند[۲۳] و کمر همت بسته‌اند تا مقدّمات لازم را برای ظهور آماده کنند نه آنان که دست روی دست گذارند و صرفاً در دل، ظهورش را آرزو کنند[۲۴].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟؛ اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۲-۹۴.
- ↑ ر.ک. اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۲-۹۴.
- ↑ ر.ک. غیبت نعمانی، باب۱۰و۱۱؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۴۵؛ بحارالانوار، ج۵۲، باب ۲۲؛ گودرزی، مجتبی، فلسفه امنیت و آموزه انتظار، ص ۳۱۶ -۳۱۷.
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟.
- ↑ «إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ... وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً»؛ کمال الدین، ج۱، ص۳۲۰.
- ↑ ر.ک. گودرزی، مجتبی، فلسفه امنیت و آموزه انتظار، ص ۳۱۶ -۳۱۷.
- ↑ «مَنْ مَاتَ مِنْکُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ لِهَذَا الْأَمْرِ کَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ قَالَ ثُمَّ مَکَثَ هُنَیْئَةً ثُمَّ قَالَ لَا بَلْ کَمَنْ قَارَعَ مَعَهُ بِسَیْفِهِ ثُمَّ قَالَ لَا وَ اللَّهِ إِلَّا کَمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (ص)»؛ المحاسن، ج ۱، ص ۲۷۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۶؛ مکیال المکارم، ج ۲، ص ۲۱.
- ↑ «الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»؛ کمال الدین، ص ۶۴۵، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۳.
- ↑ «الْعَارِفُ مِنْکُمْ هَذَا الْأَمْرَ الْمُنْتَظِرُ لَهُ الْمُحْتَسِبُ فِیهِ الْخَیْرَ کَمَنْ جَاهَدَ وَ اللَّهِ مَعَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ بِسَیْفِهِ...»؛ بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۴۱.
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟.
- ↑ ر.ک. اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۲ ـ ۹۴.
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟؛ اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۲-۹۴.
- ↑ ر.ک. اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۲-۹۴.
- ↑ ر.ک. اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۲-۹۴.
- ↑ ر.ک. غیبت نعمانی، باب۱۰و۱۱؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، باب ۴۵؛ بحارالانوار، ج۵۲، باب ۲۲؛ گودرزی، مجتبی، فلسفه امنیت و آموزه انتظار، ص ۳۱۶ -۳۱۷.
- ↑ «إِنَّ أَهْلَ زَمَانِ غَیْبَتِهِ الْقَائِلِینَ بِإِمَامَتِهِ وَ الْمُنْتَظِرِینَ لِظُهُورِهِ... وَ الدُّعَاةُ إِلَی دِینِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سِرّاً وَ جَهْراً»؛ کمال الدین، ج۱، ص۳۲۰.
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟.
- ↑ ر.ک. گودرزی، مجتبی، فلسفه امنیت و آموزه انتظار، ص ۳۱۶ -۳۱۷.
- ↑ «مَنْ مَاتَ مِنْکُمْ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ لِهَذَا الْأَمْرِ کَمَنْ هُوَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ قَالَ ثُمَّ مَکَثَ هُنَیْئَةً ثُمَّ قَالَ لَا بَلْ کَمَنْ قَارَعَ مَعَهُ بِسَیْفِهِ ثُمَّ قَالَ لَا وَ اللَّهِ إِلَّا کَمَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (ص)»؛ المحاسن، ج ۱، ص ۲۷۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۶؛ مکیال المکارم، ج ۲، ص ۲۱.
- ↑ «... لَأَحَدُهُمْ أَشَدُّ بَقِیَّةً عَلَی دِینِهِ مِنْ خَرْطِ الْقَتَادِ فِی اللَّیْلَةِ الظَّلْمَاءِ أَوْ کَالْقَابِضِ عَلَی جَمْرِ الْغَضَا...»؛ بصائر الدرجات، ص ۸۴، بحارالانوار، ۵۲، ص ۱۲۳.
- ↑ «الْمُنْتَظِرُ لِأَمْرِنَا کَالْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ»؛ کمال الدین، ص ۶۴۵، بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۲۳.
- ↑ «الْعَارِفُ مِنْکُمْ هَذَا الْأَمْرَ الْمُنْتَظِرُ لَهُ الْمُحْتَسِبُ فِیهِ الْخَیْرَ کَمَنْ جَاهَدَ وَ اللَّهِ مَعَ قَائِمِ آلِ مُحَمَّدٍ بِسَیْفِهِ...»؛ بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۱۴۱.
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، انتظار مسئولانه، ص؟؟؟.
- ↑ ر.ک. اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت، ص۹۲ ـ ۹۴.