بحث:رابطه علم غیب با خواب چیست؟ (پرسش)

چیستی خواب و رؤیای صادق

• خواب انواع متعددی دارد و از امور فراحسی محسوب ‌می‌شود که از میان آن خوابی که می‌توان به عنوان واقعیت آن را پذیرفت و به آن ترتیب اثر داد، خوابی است که در لسان روایات به عنوان رؤیای صادق، نامیده شده و بخشی از نبوت است. خواب‌‏هایی که از یک واقعیت جدا از ذهن و محکم گزارش می‏‌دهند و ما را با جهان خارج از خود مربوط می‏‌سازد و از حقایقی دور از محیط ذهن پرده برمی‏دارد و به نوعی از خواب‌‏های الهی است به آن رویای صادق می¬گویند. همچنین خواب‌های صادق، برای انبیا و ائمه اطهار(ع) به عنوان نوعی از الهامات الهی است و خود این، جزء قلمرو دانش امام(ع) است. خواب انبیا و ائمه اطهار(ع) مطابق با واقع است و آنها افزون بر اینکه در بیداری از عنایات خداوند برخوردارند، در خواب و رؤیا نیز از تأییدات الهی بهره‌مندند و از غیب آگاه می‌شوند و مهم‌ترین سرچشمه‌های علوم اهل‌بیت(ع) کتاب خدا، آثار پیامبر(ص) الهام و تحدیث و رؤیای صادق است. برخی می‌‌گویند خواب‌های پیامبران چون در واقع وحی است، همیشه راست است و خواب‌های ائمه(ع) نیز به منزل وحی است هرچند وحی گفته نمی‌شود و لذا جز راست و حقیقت نیست.

امکان آگاهی انسان از طریق خواب به غیب

• برای امکان آگاهی انسان به غیب از طریق خواب گفته شده است: نفس انسان هرگاه کاملاً قوی شود و وافی به جوانب کشمکش باشد و بتواند حس مشترک را از حواس ظاهری خلاص نماید، بعید نیست چنین نفسی بتواند آنچه برایش از ارتباط و اتصال با مبادی غیر مادی در حالت خواب پیش می‌آید، در حالت بیداری نیز برایش پیش آید و از عالم غیر مادی در چنین نفسی چیزهایی وارد شود و بعضی از امور غیبی مربوط به گذشته یا آینده را درک نماید.

ادله نقلی: آیات روایات

• آیات و روایاتی که در آن به ارتباط علم غیب با خواب سخن گفته شده است: آیاتی همچون: ﴿فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ﴾ و نیز امام صادق(ع) فرمودند: «زمانی که بنده‌ای گرفتار مخالفت با خدا باشد و خداوند خواسته باشد به او خبری برساند در هنگام خواب منظره‌ای به او نشان داده می‌شود که او را نسبت به آن معصیت منزجر می‌سازد و خواب‌های راستین جزئی از هفتاد جزء نبوت محسوب می‌شود».

نتیجه گیری

• در نتیجه معصوم(ع) به وسیله خواب های صادق که از موضوعاتی خبر می‌‌دهد که مربوط به آینده و حوادث آن است از غیب مطلع می‌‌شود.

چیستی خواب و رؤیای صادق

• خواب انواع متعددی دارد و از امور فراحسی محسوب ‌می‌شود که از میان آن خوابی که می‌توان به عنوان واقعیت آن را پذیرفت و به آن ترتیب اثر داد، خوابی است که در لسان روایات به عنوان رؤیای صادق نامیده شده و بخشی از نبوت است. خواب‌‏هایی است که از یک واقعیت جدا از اندیشه و ذهن، از واقعیتی محکم و استوار و پابرجا گزارش می‏‌دهد این نوع خواب‌‏های الهی است که ما را با جهان خارج از خود مربوط می‏‌سازد و از حقایقی دور از محیط ذهن و اندیشه پرده بر می‏دارد و به نوعی از خواب‌‏های الهی است به آن رویای صادق می‌‌گویند. این قبیل خواب‏ها به اندازه‏ای زیاد است که هرگز نمی‏توان آن را انکار کرد و قرآن نمونه‏‌های پیچیده‏‌ای در سوره یوسف نقل می‌‏نماید. پیامبر گرامی اسلام(ص) درباره این نوع خوا‌ب‏ها فرموده است: «رؤیای صادق، بخشی از نبوت است».
• همچنین خواب‌های صادق، برای انبیا و ائمه اطهار(ع) به عنوان نوعی از الهامات الهی، شامل امامان نیز می‌شود که خود این جزء قلمرو دانش امام، و همین طور به عنوان منشأ علم آنان تلقی می‌شود. خواب انبیا و ائمه اطهار(ع) مطابق با واقع است و آنها افزون بر اینکه در بیداری از عنایات خداوند برخوردارند، در خواب و رؤیا نیز از تأییدات الهی بهره‌مندند و از غیب آگاه می‌شوند از جمله موارد آن:

1. ابراهیم(ع) در خواب از مأموریت ذبح فرزندش آگاه شد.
2. پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله ) ورود مسلمانان به مسجدالحرام و انجام اعمال عمره را در آینه رؤیا دید. امامان معصوم(ع) نیز بر بسیاری از امور غیبی از این راه آگاه می‌شدند و در حقانیت آن، تردیدی به خود راه نمی‌دادند برای نمونه:
3. امام علی(ع) در خواب از رحلت سلمان فارسی آگاهی یافت. سپس به مدائن رفت و به غسل و کفن او پرداخت. در واقع مهم‌ترین سرچشمه‌های علوم اهل‌بیت(ع) کتاب خدا، آثار پیامبر(ص) الهام و تحدیث و رؤیای صادق است.

• برخی می گویند خواب‌های پیامبران چون در واقع وحی است، همیشه راست است و خواب‌های ائمه(ع) نیز به منزل وحی است هرچند وحی گفته نمی‌شود و لذا جز راست و حقیقت نیست. شیخ مفید می‌گوید: "و أقول إن منامات الرسل و الأنبیاء و الأئمة صادقة لا تکذب و إن الله تعالی عصمهم عن الأحلام و بذلک جاءت الأخبار عنهم‏"

امکان آگاهی انسان از طریق خواب به غیب

• برای امکان آگاهی انسان به غیب از طریق خواب استدلالی¬های وجود دارد از جمله:

1. نفس انسانی به گونه‌ای که در حالت خواب به غیب دسترسی پیدا می‌کند، پس مانعی ندارد که این دسترسی در حالت بیداری نیز روی دهد: این استدلال بیان‌گر این است که اجمالاً امکان با خبر شدن از غیب وجود دارد، به این نحو که اگر شناخت از اخبار غیبی در خواب ممکن باشد، امکان اطلاع از آن در بیداری قطعی خواهد بود. و دلیلی هم که بر اطلاع از غیب در خواب می‌باشد. برای انسان بارها اتفاق افتاده است که خواب‌های خبردهنده از غیب دیده است و در خارج هم واقع شده است. و هم‌چنین از دیگران گزارش‌های یقینی از حاضرین و گذشتگان شنیده است، که در خواب به غیب دسترسی پیدا کرده‌اند. پس وقتی اطلاع از غیب در خواب صحیح باشد، به طور قطع هیچ‌گونه محالی بر اطلاع آن در بیداری نخواهد بود، اگر فرض کنیم هیچ‌گونه تجربه‌ای در خواب نبوَد، حصول این معنی استعبادش از حالت بیداری شدیدتر بود.
2. نفس انسان هرگاه کاملاً قوی شود و وافی به جوانب کشمکش باشد یعنی بتواند جامع اضداد باشد به نحوی که اشتغال آن به تدبیر بدن مانع از اتصال و ارتباط با مبادی غیر مادی نشود، و نیز قوّه متخیله قوی باشد، به نحوی که بتواند حس مشترک را از حواس ظاهری خلاص نماید، بعید نیست چنین نفسی بتواند آن چه برایش از ارتباط و اتصال با مبادی غیر مادی در حالت خواب پیش می‌آید، در حالت بیداری نیز برایش پیش آید و از عالم غیر مادی در چنین نفسی چیزهایی وارد شود و بعضی از امور غیبی مربوط به گذشته یا آینده را درک نماید.

ادله نقلی: آیات روایات

• آیات و روایاتی که در آن به ارتباط علم غیب با خواب سخن گفته شده است:
• الف) آیات:

1. ﴿فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ﴾
2. ﴿إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ﴾
3. ﴿لَقَدْ صَدَقَ اللَّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِالْحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ إِن شَاء اللَّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُوسَكُمْ وَمُقَصِّرِينَ لا تَخَافُونَ﴾

• ب) روایات:

1. امام صادق(ع) فرمودند: «زمانی که بنده‌ای گرفتار مخالفت با خدا باشد و خداوند خواسته باشد به او خبری برساند در هنگام خواب منظره‌ای به او نشان داده می‌شود که او را نسبت به آن معصیت منزجر می‌سازد و خواب‌های راستین جزئی از هفتاد جزء نبوت محسوب می‌شود».
2. حضرت علی(ع) یک روز صبح در مدینه وارد مسجد شد و گفت دیشب پیامبر خدا(ص) را در خواب دیدم که به من فرمودند همانا سلمان رحلت نموده است و پیامبر(ص) وصیت نمود او را غسل نمایم و نماز بر او بخوانم و سپس دفن کنم و اکنون برای این کار به سمت مدائن حرکت می‌کنم. پس عمر گفت از بیت‌المال کفن ایشان را تهیه نما، حضرت(ع) فرمودند: کفن فراهم شده است، نیازی نیست. پس در حالی که مردم او را بدرقه می‌کردند تا بیرون شهر مدینه رسیدند. از آنجا حضرت(ع) جدا شد و مردم مراجعت کردند. هنوز ظهر نشده ایشان بازگشت و فرمودند او را دفن کردم، اما اکثر مردم باور نکردند، تا اینکه بعد از مدتی از شهر مدائن نامه‌ای رسید که در آن نوشته شده بود: همانا سلمان در فلان شب از دنیا رفت و یک نفر از اعراب وارد شد او را غسل داد، کفن کرد، بر او نماز خواند و دفن نمود و رفت؛ با خواندن نامه همه متعجب شدند.»
3. روایتی که امام حسین(ع) نیز از شهادت خود و یارانش در خواب آگاه شد: آن حضرت شبی که فردایش از مدینه به سوی مکه حرکت کرد، برای وداع با جدش رسول خدا(ص) به حرم نبوی رفت و چند رکعت نماز به جای آورد و دعا کرد و گریست و سپس سر بر قبر نهاد و در خواب پیامبر(ص) را دید که از شهادتش خبر داد و فرمودند: ««وَ إِنَّ لَکَ فِی الْجَنَّةِ دَرَجَاتٍ لَا تَنَالُهَا إِلَّا بِالشَّهَادَة»»

نتیجه گیری

• در نتیجه معصوم(ع) به وسیله خواب‌های صادق که از موضوعاتی خبر می‌‌دهد که مربوط به آینده و حوادث آن است از غیب مطلع می‌‌شود.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: