بحث:افضلیت امام علی در کلام اسلامی

افضلیت امیرالمؤمنین(ع) و دلایل آن

در این باره که برترین فرد امت اسلامی پس از پیامبر(ص) چه کسی است سه دیدگاه معروف و دو دیدگاه شاذ مطرح شده است. مذاهب شیعی و گروهی از معتزله، علی بن ابی طالب(ع) را برترین صحابه پیامبر(ص) دانسته‌اند. عده‌ای از صحابه مانند: زبیر، حذیفه بن یمان، جابر بن عبدالله انصاری، عمار بن یاسر، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، مقداد بن اسود و برخی از تابعین مانند: مجاهد، عطاء و سلمه بن کهیل نیز طرفدار این دیدگاه بودند. اهل‌سنت و گروهی از معتزله به افضلیت ابوبکر اعتقاد داشته‌اند. از صحابه، عمر، عثمان و ابوهریره، و از تابعین، حسن بصری و شعبی طرفدار این نظریه بودند. برخی از معتزله و اشاعره نیز بر این باور بوده‌اند که تعیین برترین فرد در میان صحابه ممکن نیست و باید در این باره توقف کرد. دو دیدگاه شان در این باره، یکی افضلیت عباس عموی پیامبر و دیگری افضلیت عمر است.

تصریح به افضلیت حضرت علی(ع)

روایت‌های پیشین به دلالت التزامی بر افضلیت اهل بیت(ع) دلالت می‌کردند که برخی می‌توانستند در دلالت آنها شک و تردید ایجاد نمایند، لکن خوشبختانه روایات متعددی وارد شده است که به دلالت مطابقی و شفاف بر برتری اهل بیت و امامان دلالت می‌کنند که اینک به برخی اشاره می‌شود:

پیامبر(ص) خطاب به عبدالرحمن بن عوف فرمود: «" إنّكم أصحابي و علي بن أبي طالب أخي و منّي و أنا من علي، فهو باب علمي و وصيّي، و هو و فاطمة و الحسن و الحسين هم خير الأرض عنصراً و شرفاً و كرماً "»

عایشه از پیامبر خاتم|پیامبر(ص) روایت می‌کند که بهترین خلق و بزرگ‌ترین آنان نزد خداوند در قیامت را خوارج خواهد کشت: «" هُمْ‏ شَرُّ الْخَلْقِ‏ وَ الْخَلِيقَةِ، يَقْتُلُهُمُ خَيْرُ الْخَلْقِ وَ الْخَلِيقَةِ وَ أَقْرَبُهُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَسِيلَةً"» . حضرت شخص خود و اهل بیتش را برگزیده الهی بر جمیع مخلوقات توصیف می‌کند: «" إِنَ‏ اللَّهَ‏ تَعَالَى‏ اخْتَارَنِي‏ وَ أَهْلَ‏ بَيْتِي‏ عَنْ‏ جَمِيعِ‏ الْخَلْقِ‏... فَأَنَا وَ أَهْلُ بَيْتِي صَفْوَةُ اللَّهِ وَ خِيَرَتُهُ مِنْ خَلْقِه‏"»

پیامبر خاتم|پیامبر(ص) در میان جمعی از انصار و مهاجر خطاب به حضرت علی(ع) فرمود: "ای علی! اگر احدی عبادت خدا را به کمال انجام دهد، سپس در افضلیت تو و اهل بیتت بر مردم شک و تردید نماید، در آتش خواهد بود"«" يا علي لو أنّ أحدا عبد اللّه حق عبادته ثم يشك فيك و أهل بيتك أنكم افضل الناس كان في النار‏"».

حدیث دیگر معروف به حدیث «" أَكْلِ‏ الطَّيْر"» است که برخی از اهل سنت مانند حاکم نیشابوری در مستدرک و ذهبی در تذکرة الحفاظ به صحت آن تصریح داشتند. انس بن مالک می‌گوید من پرنده‌های بریان شده برای پیامبر(ص) تقدیم کردم، حضرت لقمه‌ای از آن را میل نمود و فرمود: " خدایا! بهترین و دوست‌داشتنی‌ترین خلقت از اولین تا آخرین را به سوی ما برسان"«" أللّهمَّ أئتني بأحبّ خلقك إليك من الأوّلين و الآخرين"» . أنس می‌گوید: ناگاه صدای درب به صدا درآمد و دیدم که علی(ع) است. بعد از ورود حضرت علی(ع)، پیامبر خاتم|پیامبر(ص) برای اجابت دعایش حمد و سپاس خدا را نمود.

روایت صریح و شفاف که بر افضلیت امامان بر همه مردم حتی پیامبران پیشین دلالت می‌کند، روایت امام علی|علی(ع) است که در کتب فریقین آمده است. آن حضرت از پیامبر پرسید که شما افضل هستنید یا جبرئیل؟ پیامبر خاتم|پیامبر(ص) با تصریح به افضلیت پیامبران بر فرشتگان فرمود: «" يَا عَلِيُّ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَضَّلَ أَنْبِيَاءَهُ‏ الْمُرْسَلِينَ‏ عَلَى‏ مَلَائِكَتِهِ‏ الْمُقَرَّبِينَ‏ وَ فَضَّلَنِي عَلَى جَمِيعِ النَّبِيِّينَ وَ الْمُرْسَلِينَ وَ الْفَضْلُ بَعْدِي لَكَ يَا عَلِيُّ وَ لِلْأَئِمَّةِ مِنْ بَعْدِكَ وَ إِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَخُدَّامُنَا وَ خُدَّامُ مُحِبِّينَا "» ..