مختار ثقفی
مختار بن ابی عبیده ثقفی، در سال اول هجری در مدینه متولد شد. او مردی خردمند، شجاع، بخشنده و تیزهوش و دوستدار اهل بیت (ع) بود. در زمان حادثه کربلا در زندان بود اما پس از آن در سال ۶۴، به خونخواهی سید الشهدا(ع) قیام کرد و قاتلان امام حسین(ع) را کشت و سرانجام در شانزدهم ماه رمضان سال ۶۷ هجری در ۶۷ سالگی در جنگ با نیروهای مصعب بن زبیر در کوفه به شهادت رسید.
مقدمه
مختار بن ابی عبیده ثقفی، معروف به کیسان، در اصل از مردم طائف بود و مادرش دومة بنت وهب نام داشت. مختار از نخستین نوزادان مسلمانی بود که در سال اول هجری در مدینه متولد شد. پدر او در زمان عمر به مدینه رفت، مختار نیز همراه پدرش به مدینه منتقل گشت. سیزده ساله بود که به همراه پدر به سرحدّات عراق و ایران رفت و در جنگ قسّ ناطف (جسر) در نزدیکی کوفه شرکت کرد. این جنگ از او جنگجویی شجاع و بی‌پروا ساخت.
مردی بود خردمند، حاضر جواب، شجاع، بخشنده، تیزهوش، کارشناس فنون رزم و غلبه بر دشمن. در دوران علی(ع) به بنی هاشم پیوسته بود و با حضرت علی (ع) در عراق به سر می‌برد، پس از شهادت آن حضرت، ساکن بصره شد. در میان قوم خود، شریف بود. روایاتی در مدح او وارد شده است. مختار از مروّجین و ناشرین فضایل آل محمّد بود و پیوندش با اهل بیت (ع)، او را از ادبی سرشار و اخلاقی فاضل برخوردار ساخته بود. در نهان و آشکار هواداری از دودمان پیامبر می‌کرد[۱]. وی نقش بزرگی در حوادث مهم سیاسی و اجتماعی عصر خویش ایفا کرد، به طوری که چهره سیاسی ایشان در تعیین حوادث مهم و حرکت‌های سیاسی و موضع‌گیری‌های مشخص از روشن‌ترین چهره‌های تاریخ اسلام است.
میثم تمّار در زندان ابن زیاد، به مختار گفته بود که تو آزاد شده و به خونخواهی حسین(ع) خروج خواهی کرد و ابن زیاد را خواهی کشت[۲].
وی در دورانی که مسلم بن عقیل در کوفه بود، او را به خانۀ خویش برد و با او به نفع امام حسین(ع) بیعت کرد. ابن زیاد، پس از کشتن مسلم، او را تازیانه زد و زندانی کرد و در ایّامی که حادثۀ کربلا اتّفاق افتاد، او و میثم تمّار در زندان بودند. مختار، پس از مرگ یزید در سال ۶۴، به خونخواهی سید الشهدا(ع) قیام کرد و قاتلان امام حسین(ع) را کشت. او سرانجام در شانزدهم ماه رمضان سال ۶۷ هجری در ۶۷ سالگی در جنگ با نیروهای مصعب بن زبیر در کوفه به شهادت رسید[۳]. از امام باقر(ع) روایت است که: «لَا تَسُبُّوا الْمُخْتَارَ فَإِنَّهُ قَتَلَ قَتَلَتَنَا وَ طَلَبَ ثَأْرَنَا...»[۴]. قبر مختار، در رواق راهرو مرقد حضرت مسلم(ع) در کوفه قرار دارد[۵].[۶]
جستارهای وابسته
- ابوعبیدة بن مسعود ثقفی (پدر)
- سعد بن مسعود ثقفی (عمو)
- خروج مختار
منابع
پانویس
- ↑ سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۵؛ مقتل الحسین، مقرّم، ص۱۶۷.
- ↑ سفینة البحار، ج۱، ص۴۳۴.
- ↑ انساب الاشراف، ج۶، ص۳۷۶.
- ↑ بحار الانوار، ج۴۵، ص۳۴۳.
- ↑ سوگنامه آل محمد، ص۵۴۴.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، ص ۴۴۰؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۶۲.