رابطه پیامبری با امامت چیست؟ (پرسش)
| رابطه پیامبری با امامت چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جمع پرسش و پاسخ امامت |
| مدخل اصلی | ؟ |
رابطه پیامبری با امامت چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید اصغر ناظم‌زاده در کتاب «تجلی امامت» در این‌باره گفته است:
«پیغمبران بزرگ الهی همچون ابراهیم، موسی، عیسی و پیامبر اسلام علاوه بر مقام نبوت و رسالت عهده‌دار مقام امامت نیز بوده‌اند. که در ذیل، برای هر یک از این سه مقام، توضیحی داده می‌شود:
مقام نبوت: دریافت وحی و ابلاغ آن به دیگران، در حیطه مقام نبوت است و نبی کسی است که وحی بر او نازل می‌شود و آنچه دریافت می‌دارد، به دیگران ابلاغ می‌کند، اما فرشته وحی را نمی‌بیند.
مقام رسالت: تبلیغ و نشر احکام خداوند و تربیت نفوس از طریق تعلیم، در حیطه مقام رسالت است و رسول کسی است که به او وحی می‌شود و فرشته وحی را می‌بیند که از ناحیه پروردگارش رسالت می‌آورد، و در عین حال نبی هم هست[۱].
مقام امامت: رهبری و پیشوایی و سیاست خلق، در حوزه امامت است و امام کسی است که با تشکیل حکومت الهی و به دست آوردن قدرت لازم، سعی می‌کند احکام الهی را جاری کند. در واقع وظیفه امام، اجرای دستورات خداست، در حالی که وظیفه رسول، ابلاغ دستورات خدا می‌باشد؛ به عبارت دیگر، رسول، ارائه طریق می‌کند راه را نشان می‌دهد ولی بشر علاوه بر راهنمایی به رهبری نیاز دارد، یعنی نیازمند است به فرد یا افرادی که قوا و نیروهای وی را بسیج کنند، حرکت دهند و سامان بخشند، که این کار از منصب‌های امامت است و امام است که عهده‌دار این مقام است.
پیغمبران بزرگ، هر سه مقام فوق را دارا بودند؛ یعنی هم نبی بودند، هم فرمان‌های الهی را تبلیغ می‌کردند، هم رسول بودند، و هم از طریق ایجاد حکومت الهی، دستورات خداوند را به مرحله اجرا در می‌آوردند و از طریق باطنی، نفوس خلق را تربیت می‌کردند و نیروهای بالقوه را به فعلیت می‌رساندند، از این‌رو در قرآن کریم از پیامبران تعبیر به «امام» هم شده است: ﴿وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا﴾[۲].
پیامبر اسلام به خاطر جهان‌شمولی و جاودانگی دین اسلام، دارای هر سه مقام به صورت کامل‌تر بودند؛ یعنی حضرت در آن واحد چند کار و پست را از طرف خدا اداره می‌کردند، از طرفی مقام نبوت و رسالت را داشت: ﴿وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا﴾[۳] در این منصب، پیغمبر(ص) فقط واسطه ابلاغ است؛ مثلاً می‌گوید: نماز بخوانید، روزه بگیرید، حج به جا آورید، زکات بدهید و... این نوع ابلاغ، چون و چرا ندارد و در آن جای مشورت نیست و کم و زیاد هم نمی‌شود.
و از طرف دیگر، همان رهبری و پیشوایی و ریاست عامه را عهده‌دار بود، قرآن به صراحت پیغمبر اسلام را رئیس جامعه و مدیر اجتماع وسائس مسلمین معرفی می‌کند و آیه ﴿أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾[۴] ناظر به همین مقام و شأن آن بزرگوار است. خداوند در این مقام به پیغمبر اسلام(ص) این حق را داده که هر طوری صلاح دید دستور دهد و مردم هم باید مطیع باشند، و از همین روست که مشورت می‌کند چنانچه در جنگ‌های بدر و احد با اصحاب مشورت می‌کرد، اما در احکام تبلیغی که وحی است؛ مثل حکم نماز، روزه، حج و... ﴿أَطِيعُوا اللَّهَ﴾ جای مشورت نیست. و این یکی از تفاوت‌های مقام امامت با مقام نبوت و رسالت است.
فرق دیگر این است که پیامبر با شأن امامت می‌تواند در مخاصمات و اختلافات بین مردم حکم کند چون خداوند این مقام را به پیغمبران دارای شأن امامت واگذار کرده است که طبق موازین دینی بین متخاصمین حکم کند و نتیجه قضاوت را هم اجراء نماید. همه اینها از لوازم امامت و رهبری است.
و فرق سومی که امامت با نبوت و رسالت دارد این است که نبوت و رسالت پایان پذیر است و لذا پیغمبر اسلام، آخرین پیامبر است، اما امامت، دائمی و ابدی است و تا روز قیامت پایان ندارد، و از این‌رو پیغمبر اسلام در غدیر خم با فرمان الهی: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ﴾[۵] مقام امامت خود را برای پس از خود به علی بن ابی طالب(ع) تفویض نمود و از علی(ع) به امام حسن و سپس امام حسین(ع) و... تفویض شده و امروز حضرت مهدی(ع) این مقام را تا روز قیامت دارند از همین روست که معقتدیم مقام امامت، همیشه پابرجاست و زمین، هیچ‌گاه خالی از حجت خدا نیست؛ اما نبوت و رسالت پس از رحلت پیامبر اسلام، خاتمه یافت.
از مجموع این بحث، تفاوت بین سه مقام، به‌خوبی روشن شد و نیز معلوم شد که پیغمبر اسلام دارای هر سه مقام بوده است و اگر دشمنان می‌گویند که شیعیان، علی را بالاتر از پیغمبر اسلام(ص) می‌دانند، کذب محض و افتراء است»[۶]
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع امامت
پانویس
- ↑ در روایات اسلامی بین نبی و رسول، اختلاف‌نظر است، طبق بعضی روایات، «نبی» در خواب پیام می‌گیرد «ولی رسول» به او وحی می‌شود و فرشته وحی را می‌بیند. (اصول کافی، ج۱، ص۱۷۶) در بعضی روایات فرق بین رسول و نبی را طور دیگر بیان کرده است که به یک حدیث اشاره می‌کنیم: در بصائر الدرجات از زراره روایت کرده که گفت: از امام صادق(ع) فرق میان «رسول»، «نبی» و «محدث» را پرسیدم، فرمود: رسول کسی است که فرشته را می‌بیند که از ناحیه پروردگارش رسالت می‌آورد و می‌گوید: پروردگارت به تو چنین و چنان دستور داده، و رسول در عین حال نبی هم هست. اما «نبی» فرشته‌ای را که بر او نازل می‌شود نمی‌بیند بلکه فرشته، پیام الهی را به قلبش می‌اندازد و نبی در حال گرفتن پیام، حالتی چون بی‌هوشی به خود می‌گیرد و مطلب را در خواب می‌بیند، عرضه داشتم: پس از کجا می‌فهمد این را که می‌بیند از ناحیه خدا و حق است؟ فرمود: خدای تعالی برایش مشخص می‌کند، به طوری که یقین می‌کند آن چه می‌بیند حق است، ولی فرشته را به عیان نمی‌بیند. و اما «محدث» کسی است که صدایی را می‌شنود ولی شاهدی را بعنی صاحب صدا را نمی‌بیند. (ر.ک: اصول کافی، ج۱، ص۱۳۵؛ ابن فروخ، بصائر الدرجات، ص۳۷۱، حدیث ۱۲).
- ↑ «و آنان را پیشوایانی کردیم که به فرمان ما راهبری می‌کردند» سوره انبیاء، آیه ۷۳.
- ↑ «و آنچه پیامبر به شما می‌دهد بگیرید و از آنچه شما را از آن باز می‌دارد دست بکشید» سوره حشر، آیه ۷.
- ↑ «از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید» سوره نساء، آیه ۵۹.
- ↑ «ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان» سوره مائده، آیه ۶۷.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، تجلی امامت، ص ۳۰.