اجدع بن مالک همدانی
مقدمه
وی فرزند مالک بن امیه، از تیره وداعی از قبیله همدان[۱] است. نام او را «عبدالرحمان» گفته‌اند[۲]. وی از شجاعان و شاعران یمن در دوران جاهلیت بود که اسلام را درک کرد[۳] ولی رسول خدا(ص) را ندید. از این‌رو ابن حجر[۴] نام او را در بخش سوم کتابش (مخضرمین) قرار داده است. برخی از اشعار او در منابع ادبی آمده است[۵].
اندکی پیش از اسلام، میان قبیله همدان - که رهبر آن اجدع بن مالک (و بنا به نقلی مالک بن خزیم) بود. و مراد شاخه‌ای از مذحج[۶] درگیری رخ داد که به «یوم الردم» یا «یوم الرزم» مشهور شد و همدانیان پیروز شدند. فروة بن مسیک مرادی، از شیوخ مراد نزد رسول خدا(ص) آمد و در اشعاری، عذر شکست قبیله مراد را بیان کرد. حضرت به او فرمود: آیا از حادثه یوم الردم غمگین هستی؟ وی گفت: هر قومی حادثه‌ای ببیند محزون است؛ چنان که قوم من در یوم الردم دید[۷].
اجدع در لغت به معنای گوش بریده و نامی برای شیطان است[۸] به همین دلیل وقتی او و فرزندش «مسروق» با هیئتی بر عمر وارد شدند و خود را معرفی کرد، عمر گفت: از رسول خدا(ص) شنیدم که فرمود: اجدع (یعنی) شیطان، از این رو نامش را به عبدالرحمان تغییر داد[۹]. بعدها نام فرزندش در دیوان مسروقی بن عبدالرحمان آمد[۱۰]. اجدع در زمان خلیفه دوم درگذشت[۱۱].
فرزندان وی «منتشر» و «مسروق» [۱۲] یا مندر نام داشتند[۱۳]. فرزندش مسروق از عمر و دیگران روایت کرده است[۱۴]. او از فقها، مفسران تابعی و زهاد ثمانیه و یکی از پنج تن از اصحاب خاص عبدالله بن مسعود است. در قادسیه از شجاعان بود و از نظر فکری، عثمانی مذهب[۱۵].[۱۶]
منابع
پانویس
- ↑ ابن حزم، ص۳۹۴؛ سمعانی، ج۵، ص۵۸۰.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۱۳۸.
- ↑ سمعانی، ج۵، ص۵۸۰؛ ابن ماکولا، ج۷، ص۳۹۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۳۰.
- ↑ الاصابه، ج۱، ص۳۳۰.
- ↑ زبیدی، ج۳، ص۱۱۸۹ و ج۵، ص۲۸۵، ۴۰۷ و ۴۴۷ و ج۹، ص۲۵۳ و ج۱۰، ص۵، ۱۲۴ و ۳۷۳: بکری، ج۲، ص۶۵۱.
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۱۳۶.
- ↑ ابن هشام، ج۴، ص۱۰۳؛ طبری، ج۲، ص۱۳۴ و ۳۲۶؛ بکری، ج۲، ص۶۴۹؛ ابن اثیر، ج۴، ص۳۴۴؛ ابن سید الناس، ج۲، ص۲۸۹.
- ↑ ابن منظور، ج۸، ص۴۱ و ۴۳؛ زبیدی، ج۵، ص۲۹۵.
- ↑ ابن سعد، ج۶، ص۱۳۸؛ ابن ابی شیبه، ج۶، ص۱۵۹؛ ثقفی، ج۲، ص۹۰۸؛ بغدادی، ج۱۳، ص۲۳۳؛ ابن عساکر، ج۵۷، ص۴۰۱.
- ↑ ثقفی، ج۲، ص۹۰۸؛ ابن حزم، ص۳۹۵.
- ↑ سمعانی، ج۵، ص۵۸۰؛ ابن ماکولا، ج۷، ص۳۹۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۳۰.
- ↑ (چون در کودکی ربوده و سپس پیدا شد)؛ ر.ک: سمعانی، ج۵، ص۶۵۰؛ ذهبی، ج۴، ص۶۴؛ ابن عساکر، ج۵۷، ص۴۰۱.
- ↑ مزی، ج۲۶، ص۴۹۶؛ ابن حجر، الاصابه، ج۶، ص۱۶۷.
- ↑ سیر، ذهبی، ج۴، ص۶۴.
- ↑ شرح حال او را ر.ک: ابن سعد، ج۶، ص۷۶؛ ابن حجر، تهذیب، ج۱۰، ص۱۰۰.
- ↑ مرادی‌نسب، حسین، مقاله «اجدع بن مالک همدانی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۰.