طلحه بن عبیدالله

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

مقدمه

طلحة بن عبیدالله، صحابی پیامبر که در دوران خلافت امام علی (ع) به همراهی زبیر بن عوام، سردمدار نفاقی بزرگ و برپایی نرد جمل شدند. طلحه در میان اهل سنت از جمله عشره مبشره است، اما نقل او در نزد امامیه پذیرفته نیست. امام علی (ع) در شناساندن طلحه و زبیر می‌فرماید: "طلحه و زبیر هر یک امیدوارند که حاکم شوند و چشم به خلافت دوخته‌اند و رفیق خود را به حساب نمی‌آورند"^[۱]. آن دو قبل از شروع جنگ جمل برای ادامه نماز جماعت نزاع کردند که با دخالت عایشه قرار شد یک روز پسر طلحه و روز دیگر پسر زبیر نماز اقامه کند.
امام (ع) در وصف آن دو می‌فرماید: آن دو نه رشته الهی را چنگ زدند و نه با وسیله‌ای به خدا روی آورند. وقتی آیه حجاب در زمان رسول اکرم (ص) نازل شد، طلحه گفت: "فایده‌اش چیست؟ امروز زنان پیامبر (ص) در حجاب باشند، ولی فردا که وی از دنیا رفت ما آن‌ها را نکاح کنیم!" وجود مبارک رسول خدا از او رنجیده‌خاطر شد و به همین مناسبت آیه شریفه "و شما حق ندارید رسول خدا را برنجانید و مطلقاً (نباید) زنانش را پس از (مرگ) او به نکاح خود درآورید" نازل شد.
طلحه در زمان عثمان حاکم بیت المقدس و فلسطین بود، اما پس از عثمان با امام علی (ع) بیت کرد، در حالی که در سر هوای امارت داشت. اما هنگامی که امام به خلافت رسید و در تقسیم بیت المال او را مانند سایر مردمان در نظر گرفت و از امتیازهای خاص برایش صرف‌نظر کرد و توقع او برای سپردن امارت بصره نیز با مخالفت و ممانعت امام (ع) روبه‌رو شد، بیعت خویش را به فراموشی سپرد و به بهانه خون‌خواهی عثمان به همراه زبیر با امام به مخالفت برخاستند و بیعت خویش را شکستند.
امام (ع) در نامه‌ای به طلحه و زبیر می‌نویسد: اگر شما دو نفر (طلحه و زبیر) از روی میل بیعت کردید تا دیر نشده از راهی که پیش گرفته‌اید بازگردید و در پیشگاه خدا توبه کنید و اگر در دل با اکراه بیعت کردید، خود دانید، زیرا این شما بودید که مرا بر حکومت بر خویش راه دادید و اطاعت از من را ظاهر و نافرمانی را پنهان داشتید. به‌جانم سوگند، شما از سایر مهاجرین سزاوارتر به پنهان‌داشتن عقیده و پنهان‌کاری نیستید. اگر در آغاز بیعت کنار می‌رفتید (و بیعت نمی‌کردید) آسان‌تر بود که بیعت کنید و سپس به‌ بهانه سر باز زنید.
طلحه در شرایطی از خون‌خواهی عثمان دم می‌زد که خود از رهبران مخالفان و تحریک مردم علیه عثمان بود. از این رو امام (ع) به رمزگشایی از موضع ناحق آن‌ها برآمد و فرمود: به خدا سوگند، آن‌ها نه منکری در کارهای من سراغ دارند و نه میان من و خودشان راه انصاف پیمودند. آن‌ها حقی را می‌طلبند که خود ترک کرده‌اند و انتقام خونی را می‌خواهند که خود ریخته‌اند. اگر من در ریختن این خون شریکشان بودم، آن‌ها نیز از آن سهمی دارند و اگر خودشان تنها این خون را ریخته‌اند، باید از خود انتقام بگیرند. اولین مرحله عدالت آن است که خود را محکوم کنند. همانا آگاهی و حقیقت‌بینی با من همراه است^[۲].
طلحه در روز قتل عثمان نقاب بر چهره زد تا او را نشناسند و چون درهای منزل عثمان را بستند تا کسی وارد خانه او نشود، او مهاجمان را از خانه یکی از انصار که در همسایگی خانه عثمان قرار داشت، هدایت کرد تا از آن‌جا وارد شوند و خود به‌طرف خانه عثمان تیراندازی می‌کرد. او تا سه روز نگذاشت جنازه عثمان را دفن کنند و نیز مانع دفن او در قبرستان مسلمانان شد. حال که مردم با امام علی (ع) بیعت کردند، شگفت آن‌که در صف خون‌خواهان عثمان قرار گرفت. آن دو علت موجهی نداشتند که با آن بتوانند مردم را علیه امام بشورانند، لذا به عایشه متوسل شدند. در نهایت طلحه در این جنگ مورد اصابت تیر واقع شد و خون‌ریزی شدید موجب مرگ او شد. محققان نوشته‌اند مروان بن حکم که در لشکر جمل همراه با طلحه بود به او تیر زد، زیرا مروان پس از این واقعه در همان روز گفت: "دیگر خون عثمان را از کسی مطالبه نخواهم کرد."
طلحة بن عبیدالله، ابتدا از اصحاب پیامبر و عضو شورای خلافت هنگام مرگ عمر بود، تمایلات ثروت‌اندوزی فراوانی داشت و از عثمان پول‌های بسیاری گرفت و از سرمایه‌داران بزرگ شد.^[۳] در دوران خلافت امیر مؤمنان چون به خواسته‌های ریاست‌طلبانه‌اش نرسید به پیمان‌شکنی برخاست. وی از فتنه‌انگیزان و از سران جنگ جمل بود که در همان جنگ در ۶۴ سالگی کشته شد^[۴]^[۵]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ «كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا يَرْجُو الْأَمْرَ لَهُ وَ يَعْطِفُهُ عَلَيْهِ دُونَ صَاحِبِهِ»؛ نک: نهج البلاغه، خطبه ۱۴۸
↑ «وَ اللَّهِ مَا أَنْكَرُوا عَلَيَّ مُنْكَراً وَ لَا جَعَلُوا بَيْنِي وَ بَيْنَهُمْ نِصْفاً، وَ إِنَّهُمْ لَيَطْلُبُونَ حَقّاً هُمْ تَرَكُوهُ وَ دَماً هُمْ سَفَكُوهُ؛ فَإِنْ كُنْتُ شَرِيكَهُمْ فِيهِ فَإِنَّ لَهُمْ نَصِيبَهُمْ مِنْهُ، وَ إِنْ كَانُوا وَلُوهُ دُونِي، فَمَا الطَّلِبَةُ إِلَّا قِبَلَهُمْ، وَ إِنَّ أَوَّلَ عَدْلِهِمْ لَلْحُكْمُ عَلَى أَنْفُسِهِمْ. إِنَّ مَعِي لَبَصِيرَتِي»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۷
↑ مروج الذهب ج ۲ ص۳۴۲
↑ طبقلات ابن سعد ج۳ص۱۱۹
↑ محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۷۳.

[1] «كُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا يَرْجُو الْأَمْرَ لَهُ وَ يَعْطِفُهُ عَلَيْهِ دُونَ صَاحِبِهِ»؛ نک: نهج البلاغه، خطبه ۱۴۸

[2] «وَ اللَّهِ مَا أَنْكَرُوا عَلَيَّ مُنْكَراً وَ لَا جَعَلُوا بَيْنِي وَ بَيْنَهُمْ نِصْفاً، وَ إِنَّهُمْ لَيَطْلُبُونَ حَقّاً هُمْ تَرَكُوهُ وَ دَماً هُمْ سَفَكُوهُ؛ فَإِنْ كُنْتُ شَرِيكَهُمْ فِيهِ فَإِنَّ لَهُمْ نَصِيبَهُمْ مِنْهُ، وَ إِنْ كَانُوا وَلُوهُ دُونِي، فَمَا الطَّلِبَةُ إِلَّا قِبَلَهُمْ، وَ إِنَّ أَوَّلَ عَدْلِهِمْ لَلْحُكْمُ عَلَى أَنْفُسِهِمْ. إِنَّ مَعِي لَبَصِيرَتِي»؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۷

[3] مروج الذهب ج ۲ ص۳۴۲

[4] طبقلات ابن سعد ج۳ص۱۱۹

[5] محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۷۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]