امامت‌پدیا:شیوه‌نامه/نگارش مقالات

این شیوه‌نامه هدف یکدست‌سازی نگارش مقاله‌ها در امامت پدیا را دنبال میکند. یکدست سازی به نگارش، ویرایش و بازبینی آسان‌تر و بهینه‌تر و همچنین آسان‌خوانی مقاله‌ها کمک خواهد کرد.

صورت ظاهری و ساختار یک مقاله اهمیت دارد. مقاله‌های خوب با مطالبی مقدماتی آغاز می‌شوند (سرشناسه) و سپس اطلاعات را در ساختاری روشن ارائه می‌دهند و در انتهای آن‌ها پیوست‌هایی همچون فهرست منابع، پانویس و جستارهای وابسته آورده می‌شود.

ساختار مقاله

بخش آغازین یا سرشناسه

مقدمه با بخشی شروع میشود که به سرشناسه معروف است. شناسه یا بخش آغازین و یا پیش درآمد بخش ابتدایی مدخل است (همان بخشی که بالای فهرست مطالب می‌آید) که مروری کلی از مقاله ارائه می‌دهد و اهمیت و جایگاه موضوع را روشن و مهم‌ترین نکات را ذکر می‌کند. بسیاری از کاربران فقط شناسه را می‌خوانند؛ بنابراین این بخش باید بی‌نیاز از سایر بخش‌ها باشد و نکات اصلی را پوشش دهد. شناسه نباید مخاطب را به لب چشمه ببرد و تشنه باز گرداند؛ یعنی اینکه بگوید اطلاعات مهمی هست که در بخش‌های آتی مقاله خواهد آمد. سبک نوشتن باید آسان‌فهم و به گونه‌ای باشد که خواننده به خواندن بقیهٔ متن ترغیب شود.

بخش آغازین باید چکیده‌وار نکات مهمی را که در مقاله به آنها اشاره شده‌ است ذکر کند. این باید به گونه‌ای باشد که در پایان، بخش آغازین به صورت چکیده‌ای از مقاله روی پای خویش بایستد. اهمیت آسان‌فهمی متن در اینجا بیش از بخش‌های دیگر مقاله‌است. باید توجه داشت که اشتیاق کاربر به خواندن تمام مقاله انگیخته شود. قابل توجه است که مطلبی که در مقاله نیامده است، به هیچ وجه نباید در سرشناسه بیاید. از نوشتن بندهای طولانی مملو از جزئیات نیز بپرهیزید. درازای مناسب بخش آغازین بستگی به درازای کل مقاله دارد. به عنوان یک توصیهٔ کلی بخش آغازین نباید طولانی‌تر از سه تا چهار بند باشد. مسلماً مقاله‌های خیلی دراز پیرامون موضوعات مهم می‌توانند که پیش‌درآمدهای طولانی‌تری هم داشته باشند. همچنین از آدرس‌دهی به منابع در بخش آغازین خودداری شود. از آنجا که شناسه برآیندی از اصل مقاله است، نباید در آن به منابع ارجاع داد و تمامی آدرس‌دهی‌ها باید در سایر بخش‌ها صورت گیرد.

هنگام سرشناسه نویسی برای معرفی مبحث چنین لیستی میتواند به شما کمک کند (در مواردی فقط بعضی از این کارها در سرشناسه انجام میشود):

• زمینه - توضیح مقوله یا رشته‌ای که مفهوم متعلق به آن است.
• صورت‌بندی - اصطلاح در این زمینهٔ خاص اشاره به چه دارد.
• توضیح - معنای ژرف‌تر و پیش‌زمینه
• مقایسه - رابطه‌اش با موضوعاتی دیگر چیست (اگر نیاز است)
• انتقاد - اگر انتقاد برجسته و قابلی از آن شده‌است ذکر کنید.

لازم بذکر است که عنوان اصلی صفحه در خط اول شناسه باید برجسته (bold) باشد.

نمونه یک شناسه ضعیف

• توجه: ۱- این شناسه متعلق به مدخل امامت می باشد. ۲- در بخش بعدی اصلاح این شناسه می آید.

امامت به معنای رهبری و پیشوایی است. امامت، منصب و مقامی که از سوی خداوند به بعضی انسان‌های پاک و دانا و شایسته داده می‌شود که مردم را به راه خدا هدایت کنند. در اسلام، برای تداوم مسؤولیت پیامبر خدا(ص) در بُعد حکومتی و دینی، امامت و وصایت قرار داده شده تا مردم پس از پیامبر، از امام تبعیّت کنند و رسول خدا(ص) و امامان پس از خویش را با نام و مشخصات تعیین کرده است. امامت یکی از اصول اعتقادی شیعه است و از سوی خدا و پیامبر(ص) است نه به انتخاب مردم. علم و عصمت از جمله شرایط آن است و امام، حق ولایت بر مردم دارد و حجت الهی بر همگان است. پذیرش امامتِ امامانِ معصوم واجب است و نشانه اطاعت از خدا و پیامبر است و هر کس بدون عقیده و ایمان به امامت امامِ معصوم بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است. امام رضا(ع) می‌‌فرماید: «إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ» امامت، جانشینی خدا و جانشینی پیامبر است. روشن است کسی که به جای خدا و رسول بر مردم حکومت می‌کند، باید پاک و عادل و شبیه پیامبر در کمالات و فضایل باشد. به پیروان این عقیده، امامیه و شیعه گفته می‌شود.

• دلایل ضعف:

۱- شروع نامناسب ۲- منبع داده شده است. ۳- زیاده گویی در شناسه: مثلا آوردن این حدیث: امام رضا(ع) می‌‌فرماید: «إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ» امامت، جانشینی خدا و جانشینی پیامبر است. ۴-

نمونه یک شناسه قوی

• از آنجا که سرشناسه آیینه ای از مدخل است، سرشناسه زیر طبق نسخه ۲۴ تیر ماه ۹۹ نوشته شده است، و باید در نظر داشت که پس از کامل شدن مدخل شناسه کامل تر خواهد شد.

امامت به معنای رهبری و پیشوایی، مقامی الهی است که به بعضی انسان های شایسته داده میشود تا مردم را به راه خدا هدایت کنند. این آموزه از اصول اعتقادی شیعه ...

عنوان‌بندی

عنوان‌ها به قابل‌فهم‌ساختن مقاله‌ها و نیز ایجاد فهرست مندرجات کمک می‌کنند. از آنجا که عنوان‌ها شامل سلسله مراتب می‌شوند، هنگام عنوان‌بندی باید با ==عنوان== آغاز کنید و بعد ===زیرعنوان=== و بعد زیر زیرعنوان ====زیر زیر عنوان==== الی آخر. نمونه:

==۱== (عنوان اصلی)
===الف=== (زیرعنوان)
==۲==(عنوان اصلی)
===الف=== (زیر عنوان)
====ب==== (زیر زیرعنوان)
====ج==== (زیر زیرعنوان)

تا حد امکان از آوردن عنوان ها (در متن مقاله) به صورت سوال پرهیز کنید، مثلا عنوانی مثل دلایل عصمت امامان کدامند؟' را تبدیل کنید به اثبات عصمت امامان یا دلایل عصمت امامان. عنوان‌ها باید کوتاه و قابل فهم باشند. همچنین نیاز نیست عنوان مقاله در همه عنوان ها تکرار شود مثلا در صفحه امام حسن مجتبی ننویسیم: زندگینامه امام حسن مجتبی، شهادت امام حسن مجتبی، امام حسن مجتبی در دوران خلافت، تولد امام حسن مجتبی بلکه مینویسیم: زندگینامه، شهادت، در دوران خلافت، تولد.

مخاطب شناسی

خوانندگان امامت‌پدیا پیش‌زمینه‌ها، تحصیلات و جهانبینی‌های گوناگونی دارند. سعی کنید مقاله‌تان را تا آنجا که می‌توانید همه‌فهم کنید. خواننده ممکن است به قصد یادگیری مقاله را می‌خواند، بنابراین کاملاً محتمل است که هیچ چیز پیرامون آن موضوع نداند. مقاله باید برای چنین خواننده‌ای هم مفید باشد. هرگاه می‌توانید از به کاربردن اصطلاحات تخصصی پرهیز کنید. البته فراموش نکنید که خواننده را در نظر بگیرید. به فرض مقاله‌ای با عنوان «علم احاطی معصوم» احتمالاً توسط خواننده‌ای با پیش‌زمینه کلامی و آشنا با مسئله علم معصوم خوانده می‌شود، بنابراین استفاده از اصطلاحات تخصصی مشکل‌زا نیست. اما مثلاً مقاله‌ای با عنوان «علم معصوم» احتمالاً توسط یک شخص عادی که بدنبال اطلاعاتی کلی راجع به این موضوع است،خوانده می‌شود. بنابراین باید به زبانی ساده نوشته شود و پیوندهایی نیز به مقاله‌های تخصصی‌تر آورده شود. به علاوه باید از آوردن اصطلاحات تخصصی تا جای ممکن پرهیز کرد. اگر هم اصطلاحی تخصصی آورده می‌شود در همان مقاله در بخش پانویس و یا در مواردی در پرانتز به اختصار توضیح داده شود.

مخاطب دانشنامه امامت‌پدیا هم عامه مردم و هم متخصصین امر امامت و ولایت هستند. با این وجود، باید در نظر داشت که مطالب تخصصی تا حد ممکن در صفحات تخصصی آورده شوند. عناوین این دانشنامه در عین حال که به صورت عمومی و برای استفاده عامه مردم نگاشته شده اند، به صورت تخصصی و از منظرهای مختلف نیز بررسی میشوند. به عنوان نمونه مدخل امامت به صورت تخصصی در قرآن، علم کلام، نهج البلاغه، فلسفه و عرفان اسلامی، حدیث و... نیز بررسی میشود: امامت در حدیث، امامت در کلام اسلامی، امامت در قرآن. به عبارت دیگر، تعداد زیادی از مداخل امامت‌پدیا به دو بخش خرد و کلان تقسیم شده‌اند، چراکه از اهداف این دانشنامه این است که هر دو گروه خوانندگان عمومی و متخصص بتوانند از این دانشنامه بهره‌مند شوند. خوانندگان مختلف نیازهای مختلفی دارند:

• بعضی خوانندگان تنها نیاز به یک خلاصهٔ کوتاه دارند. برای این خوانندگان بخش آغازین یا سرشناسه مفید است. در نظر داشته باشیم که بسیاری از مخاطبان این بخش را میخوانند و اگر نیاز بیشتری داشتند به سایر بخشهای صفحه مراجعه میکنند لذا باید به این بخش اهمیت ویژه ای داده شود.
• عدهٔ دیگری احتیاج به حجم متوسطی از اطلاعات دارند تا به طور کلی درباره آن عنوان بدانند. (صفحات عمومی)
• برخی نیز اطلاعاتی جامع و مفصل و تخصصی می‌خواهند. برای این موارد امامت پدیا صفحات جداگانه ای در نظر گرفته است که آن عنوان را از منظرهای مختلف بررسی میکند. این صفحات جداگانه با برچسبی که در بالای صفحه عمومی و تمام صفحات جداگانه اش (صفحات تخصصی) می‌آید نشان داده می‌شوند. به عنوان نمونه مدخل نبوت و ولایت را ببینید.

ما باید تمام این گروه‌ها را بهره‌مند کنیم.

بدیهیات را ذکر کنید

واقعیاتی را که به نظرتان بدیهی می‌آید را ذکر کنید چرا که لزوماً برای خواننده بدیهی نیست. آوردن این بدیهیات باید در همان یکی دو جملهٔ آغازین باشد و در ادامه مقاله این توضیحات تکرار نشود. مثلاً این جمله را در نظر بگیرید:

در سال ششم هجری پیامبر نامه‌ای براى اصحم نجاشی نوشت و او را به آئیین پاک خود دعوت نمود.

هیچ اشاره‌ای به این موضوع نیست که این اصحم نجاشی کیست. فردی عادی است؟پادشاه است؟ عالم دینی است؟ و غیره... به جای جملهٔ فوق می‌توان چنین گفت:

در سال ششم هجری پیامبر نامه‌ای براى اصحم نجاشی پادشاه حبشه نوشت و او را به آئیین پاک خود دعوت نمود.

نگارش پاسخ‌های جامع و تفصیلی

بخشی از امامت‌پدیا صفحاتی هستند که شامل پرسش و پاسخ می شوند. این صفحات شامل یک بخش آغازین (سرشناسه) است که توضیح مختصری از سوال می دهد. بخش بعدی را پاسخ جامع شکل می دهد. منظور از پاسخ جامع، پاسخی کلی و چکیده از تمام پاسخ هایی هست که محققین (که نقل قول مستقیم این پاسخ دهندگان در بخش پایانی همین صفحات آمده است) به این پرسش داده اند.

به جز پاسخ جامع، یک پاسخ جامع تفصیلی نیز نگاشته میشود که در فعلا در صفحه بحث هر صفحه پرسش بارگزاری میشود.

پاسخ جامع

پاسخ جامع در این دانشنامه، پاسخی است که دربرگیرنده و جمع بین تمام پاسخ‌هایی است که برای آن پرسش در آن صفحه به صورت نقل قول مستقیم (تحت عنوان: پاسخ های دیگر) آمده است. برای نوشتن پاسخ جامع ابتدا نویسنده باید تمام پاسخ ها در بخش پاسخ های دیگر را مطالعه کند تا محور بحث را پیدا کند. پس از مطالعه وقتی محور بحث و اسکلت آن ترسیم شد، شروع به نوشتن میکنیم. برای نوشتن باید نکاتی را مد نظر داشته باشیم:

• نوع ورود و خروج به پاسخ به گونه ای باشد که به صورت کامل سوال را پوشش دهد و پاسخی کامل باشد. اگر نویسنده به این نتیجه رسید که پاسخ های موجود برای پاسخ دهی به این پرسش ناکافی هستند اطلاع دهد تا تحقیق و تفحص بیشتر صورت پذیرد.
• زیاده گویی ممنوع: از زیاده گویی، تطویل و همان گویی پرهیز شود.
• نظرات مشهور: در پاسخ جامع، از پرداختن به نظرات شاذ پرهیز شود.
• کپی کاری ممنوع: تا حد ممکن از کپی کاری صرف پرهیز کنید و برداشتتان از پاسخ اندیشمندان را با بیان خود بنویسید و بعد به آن منبع ارجاع دهید. به عبارتی دیگر متن ها در بخش پاسخ های دیگر را بازنویسی کنید. در این بازنویسی گاهی اوقات متنی ده خطی به دو خط تبدیل میشود.
• همیشه بدنبال ارتقای دانشنامه باشید: اگر به هنگام مطالعه پاسخ های اندیشمندان در بخش پاسخ های دیگر به این نتیجه رسیدید که پاسخی ایرادی دارید از قبیل اینکه پاسخ مربوط به این پرسش نباشد و یا ایراد محتوایی حتما اطلاع دهید تا مورد دقت بیشتر قرار گیرد.
• استفاده از تمام پاسخ ها: سعی کنید از تمام پاسخ ها در بخش پاسخ های دیگر استفاده کنید.

روش های قبلی

اولین روش

*نحوه نوشتن پاسخ اجمالی

1. مطالعه و نگاه دقیق به تمام منابع مبنی بر پیدا کردن متن محوری برای شروع پاسخ.
2. اضافه کردن متن های دیگر به مناسبت در داخل متن اولیه و یا به صورت پاراگراف های بعدی.
3. آدرس تمام مطالب باید وجود داشته باشد و لو به اندازه یک کلمه (آدرس منابع اصلی و جدید)
4. متن پاسخ متشکل از مقدمه، مدعا، ادلۀ عقلی و نقلی (در صورت نیاز)، نقد آنها(در صورت لزوم)، جواب آن و نتیجه گیری و ...
5. اگر در موضوعینظرات مختلف بود و در میان دو طرف، نظر مشهور بیان می شود و از پرداختن به نظر شاذ پرهیز می شود.
6. نحوه نوشتن پاورقی: ر.ک: طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج2، ص50.
7. تمام نکات خاص و آیات و وروایات به نحوی باید در پاسخ نمایش داده شود و لو به دادن آدرس.
8. پرهیز از طولانی شدن متن در پاسخ اجمالی.
9. مشخص کردم پاسخ هایی که کپی از سایر متن ها هستند و لو در حد یک پاراگراف و نیز منابع ضعیف و نامربوط.
10. استفاده از تمام منابع مگر در سه صورتی که ذکر شد.
11. مطالب بدون آدرس مانند آیه و روایت و... مشخص شود یا مقالات بدون آدرس.

*نحوه نوشتن پاسخ تفصیلی

1. براساس پاسخ اجمالی و آدرس هایی که وجود دارد تمام متن ها در پاسخ تفصیلی استفاده می شود، مشترکات حذف و مابقی باید به گونه ای زیبا به هم ربط داده می شود.
2. هر پاراگرافی باید عنوان داشته باشد.

روش بعدی

• نکاتی نسبت به نوشتن یک صفحه (مدخل یا سؤال):

1. اسکلت بندی: قبل از نوشتن، بدانیم چه می خواهیم بنویسیم: برای اینکار اسکلت بندی بحث را انجام دهیم یعنی بدانیم چه چیزهایی را باید داشته باشیم و یک بخش را به خود اختصاص می دهد و چه چیزهایی نیازمند بخش مستقل نیست و می توان درون یکی از بخش ها به آن اشاره کرد. مثال: من می خواهم صفحه معاد را بنویسم، به چه چیزهایی نیاز دارم (بدون چینش ترتیبی)؟ 1. چیستی معاد؟ ۲. اثبات معاد ۳. نظرات علما نسبت به معاد ۴. معاد در قرآن ۵. اهمیت معاد. حالا به ترتیب:
   1. مفهوم شناسی معاد (عنوان صحیح تر برای چیستی معاد)
   2. اثبات معاد
   3. معاد در قرآن
   4. اهمیت معاد
   5. نظرات نسبت به معاد
2. تقسیم متن ها: خب الان می دونم باید در منابعی که در اختیار من گذاشته اند، دنبال این موارد بگردم، منابع رو سریع یک دور می خونم و هر مطلبی که به این عناوین مربوط میشه رو در جایی مثلا یک فایل ورد جایگزین می کنم. در این مرحله اگر برای بخشی منبع کم داشتم به آقای بهمنی اطلاع میدم تا به دوستان اطلاع بدهند تا منبع اضافه شود.
3. بازنویسی متون: حالا نوبت می رسه به اصل کار یعنی نوشتن پاسخ. کپی پیست کردن اون منابع در صفحه کاری به غایت اشتباه است مگر در بعضی موارد. پس اصل بر این است که کپی پیست ممنوع! حالا باید منابعی رو که در اختیار من گذاشته اند را بخوانم و بازنویسی کنم. به عبارتی خلاصه کرده و با زبان خودم بنویسم، به این کار میگن پارافرایز کردن. از باب تأکید عرض می‌شود بازنویسی متن یعنی حفظ محتوای اصلی و کلید واژه بحث، با تغییر در عبارات موجود؛ محتوا را حفظ، کلید واژه‌های اصلی و محوری را حفظ، اما عبارت را با توجه به سوال یا مدخل تغییر می‌دهیم.
4. نوشتن سرشناسه در مدخل ها: تمام صفحات ما، چه مدخل و چه پرسش، بخشی رو دارند که بهش می گیم سرشناسه. این بخش از مهم ترین بخش های هر صفحه است، اگر نگیم مهم ترین بخش! سرشناسه آیینه و چکیده ای (شاید بهتر است بگوییم چکیدۀ چکیده) از مطالب آن صفحه است. نباید هیچ مطلبی که در متن اصلی صفحه نیومده در سرشناسه بیاد. نباید هیچ پانویسی بخوره. عنوان اصلی صفحه در خط اول باید برجسته (bold) بشه.
5. مطالعۀ نهایی صفحه نوشته شده برای رفع ایرادات محتوایی و ویرایشی: حتما بعد از نهایی شدن صفحه ای که نوشته اید، اون رو یکی دو بار بخونید، خصوصا اینکه بذارید مدتی بگذره و بعد مرور کنید (این کار کمک می کنه راحت‌تر متن رو تحلیل و نقد کنید). به هنگام مرور هم نگاهتون به ایرادات محتوایی باشه و هم نکات ویرایشی رو مد نظر داشته باشید.
6. هر سوال یا مدخل درباره یک محور اصلی هست: در پاسخ و توضیح ما باید به اندازه‌ای پاسخ بدهیم که مخاطب را قانع کند و از طرفی خسته هم نکند؛ یعنی مطلب مفید و مختصر باشه.
7. برای عنوان‌بندی های هر پاراگراف به این نکات توجه کنید:
   1. عنوان باید کوتاه و قابل فهم باشد، به‌طوری که تا مخاطب آنرا خواند بداند این پارگراف درباره چه چیز می‌خواهد توضیح دهد. عنوان پنجره‌ای است که ما را با متن زیر خودش آشنا می‌کند، لذا باید واضح، کوتاه و سریعا قابل فهم باشد.
   2. عنوان‌ها به‌صورت جمله نباشد؛ برای مثال: «انتظار شرط قبولی اعمالی است» بشود «انتظار، شرط قبولی اعمال»
   3. پاراگراف زیر هر عنوان باید نزدیک‌ترین ارتباط با عنوان داشته باشد.

نکات نگارشی و ویرایشی آقای ساقی در کلاس

• نگارش یعنی درست نویسی؛ ساده نویسی و زیبانویسی
• ویرایش یعنی دستورخط؛ فصل و وصل و نشانه گذاری
• چند توصیه:

1. اول فهم مطلب بعد نگارش
2. نوشتن به ساده ترین شکل ممکن
3. یکنواخت نویسی
4. مرور نوشته
5. مطالعه بسیار
6. نهراسیدن از نفهمیدن معنای نظم و نثر
7. دیدن ویرایش های انجام شده
8. به دست آوردن بهترین زمان برای نگارش و ویرایش

• پایه های نویسندگی:

1. ذوق
2. تجربه (مطالعه و نوشتن زیاد)
3. مطالعات علمی و فراگیر
4. تخصص
5. مخاطب شناسی. برای مخاطب داری: پرهیز از تکرار؛ تفکیک خواننده از شنونده و روزآمدی در زبان.

• قواعد نوشتن:

1. پرهیز از غلط املایی
2. پرهیز از غلط های املایی معنوی
3. پرهیز از جملۀ طولانی
4. کلمه پس و بنابراین در کنار هم نمی آید
5. بنابراین بر روی هم است و بعدش علامت ویرگول می آید
6. بین مرحوم و دعای بعد از اسم (رحمة الله علیه) جمع نمی شود
7. اگر در ویرایش غلط محتوایی بود به نویسنده تذکر داده می شود.
8. برای بزرگان از لفظ فرموده استفاده می شود
9. نقل قول مستقیم داخل گیومه
10. جمله را روشن و گویا بنویسیم
11. در نوشته ها اسم کتاب به صورت ایتالیک (کج) می آید.
12. قواعد زبان عربی را بر فارسی تحمیل نکنیم(برای نوشتن)
13. جمع بستن با "ات"؛ "وی"؛ "ون" مانند: گزارشات؛ بازرسین و انقلابیون و ... از "ی ت" استفاده نشود: انسانیت؛ خودیت
14. جمع مکسر در فارسی نداریم: دفاتر؛ اتراک؛ الوار؛ اساتید و ...
15. کلمات فارسی تشدید و تنوین نمی گیرند: اوّل؛ دوّم؛ گاهاً؛ خواهشاً
16. در فارسی جمع الجمع نداریم: وجوهات؛ نذورات و ...
17. جمع بستن صفت نداریم: ائمه معصومین

و ...