بررسی تحول و تطور مطالعات مهدوی (کتاب)
بررسی تحول و تطور مطالعات مهدوی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی تحول و تطور مهدویت می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر مجتبی گودرزی است و انتشارات علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
| بررسی تحول و تطور مطالعات مهدوی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | مجتبی گودرزی |
| موضوع | مهدویت |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات علوم و فرهنگ اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۶ ش |
| تعداد صفحه | ۴۵۹ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۳۳۹-۲ |
| شماره ملی | ۴۸۵۸۲۶۹ |
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «مهدویت در گذشته تاکنون به منزله باوری اصیل در میان باورمندان اسلامی جایگاه مهم داشته است. تمام مذاهب اسلامی با همه تفاوت‌ها، در اصل اندیشه مهدویت اتفاق نظر دارند. نویسنده سعی دارد تا به ادوار مهدویت‌پژوهی در شیعه از عصر پیامبر (ص) تا پایان غیبت صغری و تا قبل از دوره معاصر و همچنین در دوره معاصر بپردازد».
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- مقدمه
- بخش اول: مفهوم‌شناسی و کلیات
- ۱. چیستی مهدویت‌پژوهی و فلسفه آن
- ۲. چیستی تحول و تطور
- ۳. چیستی تطور و تحول علم، حوزه‌های (...) و مسائل آن
- ۴. خاستگاه و پیدایش عقیده مهدویت در اسلام
- ۵. مهدویت‌پژوهی در تاریخ اسلامی
- ۶. آیا مهدویت تغییر یا تکامل یافته است؟
- ۷. ماهیت‌شناسی بحث از تحول و تطور
- ۸. الگوی تحلیل تحول و تطور مطالعات مهدوی
- ۹. فوائد و کارکرد تحول و تطور مطالعات مهدوی
- الف) تأصیل و تعمیق آموزه‌ها
- ب) تسهیل در فراگیری
- الف) تعریف دوره و ملاک آن
- ب) پیدایش دروه و شکل‌گیری آن
- ج) عوامل پیدایش دوره
- د) ملاک ترجیح دوره‌ای بر دوره دیگر
- و) محورهای تحول و تطور
- ۱. تحول در ساختار
- ۲. تحول در مبانی
- ۳. تحول در توسعه مباحث و مسائل و تعمیق بخشیدن آنها
- ۴. تحول در شرح شیوه‌های جدید برای استدلال و گشوده‌شدن باب بحث‌های جدید
- ۵. وجود بحث‌های (...)
- ۶. بازپروری مباحث کهنه و معهود و مرسوم
- ۱۳. منابع مهدوی (منابع روایی درباره حضرت مهدی (ع))
- منابع شیعه
- منابع اهل‌سنت
- بخش دوم: ادوار مهدویت‌پژوهی در شیعه از عصر پیامبر (ص) تا پایان غیبت صغری، ۳۲۹ق
- فصل اول: دوره تکوین‌باور مهدویت، (عصر پیامبر (ص) تا غیبت صغری سال ۲۶۰ق)
- ۱. گزارش متون و منابع
- الف) کتاب (اصل) سُلَیم بن قَیس الهلالی (م۹۰ق)
- ۱. اشکال فرضی بودن و وجود خارجی نداشتن سلیم بن قیس
- ۲. اشکالِ ذکر کردن تعداد ائمه (ع) به سیزده نفر
- ۳. اشکال مؤعظه کردن و تلقین ابوبکر در هنگام مرگ توسط فرزندش محمد بن ابی‌بکر
- ب) کتاب المشیخه (اصل حسن بن محبوب م۲۴۴ ق)
- ج) کتاب (...)اخبار المهدی، ابوسعید عَباد بن یعقوب الرواجنی (م۲۵۰ ق)
- د) کتاب (...) (علی بن مهزیار، م۲۵۴ ق)
- هـ) کتاب (...) (فضل بن شاذان نیشابوری، م۲۶۰)
- ۲. مهدویت در تفاسر
- الف) تفسیر سعید بن (...)
- ب) تفسیر مقاتل بن سلیمان (...)
- ج) تفسیر قرآن ابوحمزه ثمالی (...)
- د) التفسیر المنسوب الی الامام العسکری (ع)
- ۳. شرایط و زمینه‌ها
- ۴. رویکردها
- ۵. ساختار مباحث
- ۶. عوامل تحول و تطور
- ۷. آثار و پیامدها
- الف) ظهور مدعیان مهدویت
- ب) شکل‌گیری نهضت‌ها براساس مهدویت
- فصل دوم: دوره فراگیر شدن مباحث مهدویت (غیبت صغری ۲۶۰ ـ ۳۲۹ ق)
- ۱. گزارش متون و منابع
- الف) المحاسن، احمد بن محمد برقی (م۲۷۴ق)
- ب) بصائر الدرجات، محمد بن حسن صفار (م۲۹۰ق)
- ج) (...) علی بن حسن بن فضال کوفی (م۲۹۰ق)
- د) (...) ابن عیاش سمرقندی (متوفای قرن سوم)
- هـ) کتاب (...)، محمد بن یعقوب کلینی (م۳۲۹ق)
- و) الامامه و التبصره من (...)، علی بن حسین بن موسی بن بابویه (م۳۲۹ق)
- ز) اخبار القائم، علان بن رازی کلینی (م۳۲۸ق)
- ح) قرب الاسناد، عبدالله بن جعفر حمیری (متوفای قرن سوم ق)
- ط) الغیبه و کشف الحیره (محمد بن احمد بن عبدالله بن قضاعه بن صفوان، متوفای اوایل قرن ۴)
- الف) تفسیر قمی، علی بن ابراهیم قمی (م۳۰۷ق)
- ب) کتاب التفسیر، محمد بن مسعود عیاشی (م۳۲۰ق)
- ج) تفسیر فرات الکوفی، ابوالقاسم فرات بن ابراهیم (م نیمه دوم قرن سوم ق)
- ۴. شرایط و زمینه‌ها
- الف) حیرت و سرگردانی
- ب) وجود نواب اربعه
- ج) گسترش شبکه وکالت
- د) ظهور حکومت‌های شیعی
- ۵. رویکردها
- ۶. ساختار مباحث
- ۷. عوامل تحول و تطور
- الف) تلاش بزرگان دین در پایه‌ریزی کردن اعتقادات بر عقل و عقلانیت
- ب) (...) شبهات و سؤالات اعتقادی
- ج) (...) مدعیان نیابت
- د) إعمال (...)
- ه) وجود فرقه‌های متعدد
- و) حکام و دولت‌های وقت
- ۸. آثار و پیامدها
- الف) ظهور مدعیان
- ب) فاصله گرفتن شیعه از احادیث ائمه (ع)
- ج) گسترش تدوین کتاب و ترویج مباحث مهدوی
- بخش سوم: ادوار مهدویت‌پژوهی در شیعه از سال ۳۲۹ ق تا قبل از دوره معاصر
- فصل اول: دوران تدوین و مستندسازی اندیشه غیبت با پدید آمدن جوامع حدیثی (آغاز غیبت کبری ۳۲۹ ق تا قرن هفتم)
- ۱. گزارش متون و منابع
- الف) الغیبه (غیبت نعمانی)، ابوعبدالله محمد بن ابراهیم بن جعفر نعمانی (متوفای اواخر قرن سوم)
- ب) کمال‌الدین و تمام النعمه، ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق) م۳۸۱ ق
- ج) کفایه‌الاثر، ابوالقاسم علی بن محمد الرازی (م قرن چهارم)
- د) المسائل العشره فی الغیبه، ابوعبدالله محمد بن محمد بن نعمان، (م۴۱۳ق)
- هـ) المقنع فی الغیبه، سید مرتضی (م۴۳۶ق)
- و) البرهان علی طول عمر صاحب الزمان، کراجکی (م۴۴۹ق)
- ی) الغیبه محمد بن حسن بن علی بن حسن طوسی (م۴۶۰ق)
- ح) إعلام (...)، علی فضل بن حسن بن فضل طبرسی (م۵۴۸ق)
- ط) دلائل الامامه، ابوجعفر محمد بن جریر بن رستم طبری آملی مازندرانی (قرن چهارم ق)
- ی) بعض مثالب النواصب فی نقض بعض فضائح الروافض، عبدالجلیل قزوینی رازی (م قرن ششم)
- ک) الخرائج و الجرائح، قطب الدین راوندی (...)
- الف) تفسیر نعمانی، محمد بن ابراهیم (م۳۶۰ق)
- ب) التبیان فی تفسیر القرآن، شیخ طوسی (م۴۶۰ق)
- ج) مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، فضل بن حسن طبرسی (م۵۴۸ق)
- ۳. شرایط و زمینه‌ها
- ۴. رویکردها
- ۵. ساختار مباحث
- ۶. عوامل تحول و تطور
- ۷. آثار و پیامدها
- فصل دوم: دوران گسترش مکتوبات مهدویت (قرن هفتم تا پایان قرن سیزدهم)
- ۱. گزارش متون و منابع
- الف) التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، سید بن طاووس علی بن موسی (م۶۶۴ق)
- ب) کشف الغمه فی معرفه الائمه، ابوالحسن بهاء الدین علی بن عیسی (...) (م۶۹۳ق)
- ج) منتخب الانوار المضیئه فی ذکر القائم الحُجه، سید بهاءالدین علی بن عبدالکریم (...) نجفی (م۸۰۳ق)
- د) الغیبه، ابوالحسن علی بن عبدالعالی کرکی (م۹۴۰ق)
- هـ) اثبات الهداه بالنصوص المعجزات، محمد بن حسن به علی بن حسین عاملی (م۱۰۴ق)
- و) بحارالانوار (جلد سیزدهم، محمدباقر مجلسی (م۱۱۱۱ق)
- الف) منهج‌الصادقین فی الزام المخالفان، ملافتح الله کاشانی (م۹۸۸ق)
- ب) تفسیر الصافی، ملامحسن فیض کاشانی (م۱۰۹۱ق)
- الف) تفسیر نورالثقلین، عروسی حویزی عبد علی بن جمعه (...)
- ب) تفسیر القرآن الکریم، سید عبدالله شبر (م۱۲۴۲ق)
- ۴. شرایط و زمینه‌ها
- ۵. عوامل تحول و تطور
- ۶. رویکردها
- ۷. ساختار مباحث
- ۸. آثار و پیامدها
- بخش چهارم: دوران تعمیق و توسعه اندیشه مهدویت
- مهدویت‌پژوهی در دوره معاصر
- ۱. فرامذهبی شدنِ اندیشه مهدویت
- الف) قرار گرفتن مباحثِ مهدویت در سطح بین‌الملل
- ب) تلاقی مهدویت با مباحث منجی‌گرایی و آینده‌پژوهی
- ج) رویکرد جدید به مهدویت به سبب گسترش ارتباطات و رسانه‌های مکتوب و غیرمکتوب
- ۲. گزارش متون و منابع
- الف) النجم الثاب فی احوال الامام الغائب (ع)، میراز حسین نوری طبرسی (م۱۳۲۰ق)
- ب) الزام الناصب فی احوال الامام الغائب، شیخ علی بن زین‌العابدین بارجینی یزدی حائری (...)
- ج) مناظرات مع محمود شکری (...)، شیخ فتح الله شیرازی اصفهانی (م۱۳۳۹ق)
- د) مکیال المکارم فی فوائد الدعاء للقائم (ع)، سید محمدتقی موسوی اصفهانی (م۱۳۴۸ق)
- هـ) اعیان الشیعه، ابومحمدباقر سیدمحسن امین عاملی (م۱۳۷۱ق)
- و) کتاب المهدی، سید صدرالدین صدر (م۱۳۷۳ق)
- ز) الإمام المهدی من المهد إلی الظهور، سید محمد کاظم قزوینی (م۱۴۱۵ق)
- ح) منتَخبُ الاَثَر فی الامام الثانی عشر (ع)، لطف الله صافی گلپایگانی
- ط) معجم احادیث الامام المهدی (ع)، علی الکورانی العاملی
- ی) دانشنامه امام مهدی (ع)، محمد محمدی ری شهری
- الف) المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمد حسین طباطبایی (م۱۴۰۲ق)
- ب) تفسیر عاملی، عاملی ابراهیم (م۱۳۴۷ش)
- ج) تفسیر تسنیم، عبدالله جوادی آملی
- د) الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، محمد صادقی تهرانی (م۱۳۹۰ش)
- هـ) تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی
- ۴. شرایط و زمینه‌ها
- ۵. رویکردها
- ۶. ساختار مباحث
- ۷. عوامل تحول و تطور
- ۸. آثار و پیامدها
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ مکاتبه اختصاصی دانشنامه مجازی امامت و ولایت با پدیدآورنده