بلد الامین
این مدخل زیرشاخهٔ بحث بلد الامین است. بلد الامین از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بلد الامین در قرآن - بلد الامین در معارف مهدویت - پرسش مرتبط نداردمقدمه
﴿وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ﴾[۱]. این چهارمین سوگندی است که در سوره تین بعد از سوگند به «تین»، «زیتون» و «طور سینین» با آن رو به رو می‌شویم.
شهر امن کدام شهر است؟
بدون مقدمه به سراغ اصل مطلب می‌رویم. مفسرین در اینکه شهر امن کجاست اتحاد نظر دارند. برخی علما می‌فرمایند: «سوگند به این شهر که پیوسته امنیت بخش یا امنیت داده شده است» سپس می‌افزاید: «منشاء امنیت آن شهر، کعبه و مناسک آن است»[۲]. برخی پژوهشگران بر این باوراند: «لفظ امین یا به معنی آمن است (دارای امنیت) چنانکه در آیه دیگر به این نام خوانده شده است ﴿أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا﴾[۳] یا به معنی مأمون (ایمن یافته) یا به معنی مؤمن (ایمنی بخش) و لفظ به هر صورت محل امن و امان بوده و هست»[۴]. برخی بزرگان و علما صریح حرف می‌زنند: «مراد به ﴿وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ﴾ مکه مشرفه است»[۵] و اما برخی از علما بیان می‌کنند: «مسلماً اشاره به سرزمین مکه است، سرزمینی که حتی در عصر جاهلیت به عنوان منطقه‌ای امن و حرم خدا شمرده می‌شد و کسی در آنجا حق تعرض به دیگری نداشت حتی مجرمان و قاتلان وقتی به آن سرزمین می‌رسیدند در امنیت بودند»[۶].
آیات بعد از آیه سوم سوره تین هفت دعای کارساز حضرت ابراهیم خلیل(ع) را در خود جای داده است مراد به ﴿وَهَذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ﴾ مکه مکرمه است و بلد امینش خواند، چون امنیت یکی از خواصی است که برای حرم تشریح شده و هیچ جای دیگر دنیا چنین حکمی برایش تشریح نشده و این حرم سرزمینی است که خانه کعبه در آن واقع است»[۷]. با عنایت به نکته نظرات بالا «بلد امین» نام دیگر شهر «مکه» است.[۸]
﴿بَلَدًا آمِنًا﴾
﴿وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا...﴾[۹]. ﴿وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا الْبَلَدَ آمِنًا...﴾[۱۰] بلد را سرزمین معنا کرده‌اند خواه اباد باشد یا نباشد. بخشی از یک کشور و شهر هم معنا می‌دهد[۱۱]. همچنین در جایی دیگر در خصوص بلد آمده است: بلد مکانی است خط کشی شده، محدود و انس و الفت دهنده ساکنین آنجا و اقامت و سکنی دادن آنها در آنجا ست که جمعش بلاد و بلدان است[۱۲].
اکنون با توجه به آنچه در معنای بلد گفته شد به سراغ تفسیر آیه می‌رویم. در آیه صد و بیست و پنجم سوره بقره یعنی یک آیه پیش از آیه مورد بحث خداوند در کنار بیان عظمت خانه کعبه، یادآور می‌شود که هنگامی را که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم فراموش نکنند. در آن آیه کعبه پناهگاه عمومی معرفی شده است. در آیه ۱۲۶ دعای حضرت ابراهیم است که عبارت شهر امن را در خود جای داده است. «و همان گونه که در آیه قبل خواندیم این دعای ابراهیم به اجابت رسید. خدا این سرزمین مقدس را یک کانون امن و امان قرار داد و امنیتی از نظر ظاهر و باطن به آن بخشید»[۱۳]. «و چطور ممکن است خداوند یک دعای اجابت نشده را که در واقع اثری ندارد و ذکر آن لغو است و کار مردم نادان می‌باشد را در کلام شریف خودش نقل کند»[۱۴].[۱۵]
اجماع مفسران
تمامی مفسران قرآن، متفق القولند که منظور از ﴿بَلَدًا آمِنًا﴾ شهر مکه است و این از ظاهر آیات نیز آشکار می‌باشد. در خصوص اینکه چرا در یک مورد بلد به صورت نکره و در یک مورد دیگر به صورت معرفه «البلد» آمده است و یا چرا نام مکه در این آیه‌ها صریحاً ذکر نشده است مفسران مطالبی گفته‌اند. از آن میان تنکیر و تعریف عبارات فوق الاشاره مورد توجه تفسیر جوامع الجامع قرار گرفته[۱۶] و یا صاحب المیزان گفته است: «ابراهیم خلیل(ع) دو نوبت این دعا را کرده، یکی موقعی که مکه صورت شهر به خود نگرفته بوده است بار دیگر موقعی که به صورت شهر در آمده است»[۱۷].[۱۸]
منابع
پانویس
- ↑ «و به این شهر امن و آرام (مکّه)،» سوره تین، آیه ۳.
- ↑ آیت‌الله طالقانی، پرتوی از قرآن، قسمت دوم جزء سی ام، ص۱۶۵.
- ↑ «آیا ندیده‌اند که ما حرمی امن پدید آوردیم (که در آن هیچ چیز را در نمی‌برند) در حالی که (بیرون از شهر مکّه) مردم از پیرامونشان ربوده می‌شوند؟ پس آیا به باطل باور دارند و نعمت خداوند را انکار می‌کنند؟» سوره عنکبوت، آیه ۶۷.
- ↑ [[محمدتقی شریعتی، تفسیر نوین، جزء سی ام قرآن، ص۲۴۰.
- ↑ علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۷۳۸.
- ↑ آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۱۶۱.
- ↑ تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۹.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۱۸.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که ابراهیم گفت: پروردگارا! اینجا را شهری امن کن و از اهل آن هر کس را که به خداوند و روز واپسین ایمان دارد، از میوه‌ها روزی رسان؛ (خداوند) فرمود: آن را که کفر ورزد، اندکی برخورداری خواهم داد سپس او را به (چشیدن) عذاب دوزخ ناگزیر خواهم کرد و این پایانه، بد است» سوره بقره، آیه ۱۲۶.
- ↑ «و (یاد کن) آنگاه را که ابراهیم گفت: پروردگارا! این شهر را امن گردان و مرا و فرزندانم را از پرستیدن بت‌ها دور بدار» سوره ابراهیم، آیه ۳۵.
- ↑ المنجد، ج۱، ص۱۰۰.
- ↑ مفردات، ج۱، ص۳۰۵.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۵۱.
- ↑ تفسیر المیزان، ج۱، ص۳۹۰.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۲۱.
- ↑ ر.ک. ترجمه جوامع الجامع، ج۴، ص۵۰۲.
- ↑ تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۹۸.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۲۳.