عبدالله بن شریک بن عدی

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

عبداللّه، عمویِ جعفر بن عثمان بن شریک بن عدی کلابی وحیدی است. بدین طریق در می‌‌یابیم که شریک پدر عبداللّه و عدی جدّ اوست؛ چراکه ذیل ترجمه عبداللّه به جدّ وی اشاره نشده و در کتاب‌های تراجم و رجال نیز ترجمه‌ای از شریک به چشم نمی‌خورد و فقط نام او در سند چند روایت از روایات موجود در منابع روایی و رجالی شیعه دیده می‌‌شود، که همه آنها را فرزندش عبدالله از وی روایت می‌‌کند. عبداللّه از راویان امام صادق(ع) است و کتابی در حدیث دارد.

از روایاتی چند معلوم می‌‌شود که شریک از یاران نزدیک امام علی(ع) بوده و در جنگ جمل، در کنار وی حضور داشته و شاهد سوزاندن ده تن از مُلحدانِ غالی، به دستور امیرمؤمنان(ع) و به دست قنبر بوده است. وصف پسر برادر عبداللّه (جعفر بن عثمان بن شریک) به وحیدی و کلابی ازآن جهت که وی به نیاکان خود؛ یعنی وحید بن عامر بن کِلاب بن ربیعة بن عامر بن صعصعه انتساب دارد و به اعتبار انتساب عبداللّه به جدّ اعلای خود، عامر بن کلاب یا عامر بن صعصعه او را عامری نیز لقب داده‌اند.

عبداللّه، یکی از راویانی است که بیش از صد سال زیست و به قولِ یعقوب بن سفیان یکی از بزرگان کوفه بود که گرایشی به تشیع داشت. با ضمیمه کردن این مطلب به تصریح ابن حجر بر نقل روایت عبداللّه از صحابیانی چون: جندب بن زهیر (قاتل ساحر) و عبداللّه بن عباس و با ملاحظه دو روایتی که نصر بن مزاحم به سند متّصل خود از عبداللّه بن شریک، درباره حوادث صفّین نقل می‌‌کند، روشن می‌‌شود که وی در صفّین حاضر بوده و در آن واقعه علاوه بر امام علی(ع) با حجر بن عدی، جندب بن زهیر و عمرو بن حمق نیز ملاقات داشته و از آنان روایت می‌‌کند.

او هم چون پدرش یکی از یاران امام علی بن ابی طالب(ع) بود. و علامه امینی نیز بدون شک و شبهه اورا از تابعین می‌‌خواند.

او یکی از کسانی است که با مختار بن ابی عبیده ثقفی به خون خواهی امام حسین(ع) برخاست و نیز در میان سپاهیانی بود که مختار آن را به فرماندهی ابوعبداللّه جدلی برای نجات محمد بن حنفیه ازمحاصره و تعرّض عبدالله بن زبیر، به مکه فرستاد. آنان در این اقدام، محمد بن حنفیّه و یاران‌اش را از محاصره و حبس ابن زبیر، آزاد کردند، اما با اشاره محمد بن حنفیّه از جنگ با ابن زبیر منصرف شدند.

این داستان، سبب شده است تا کسانی چون سعدی و جوزجانی او را به دروغ گویی متهم کنند: اتهامی که ابن حجر آن را غیر عادلانه دانسته و تصریح می‌‌کند: شرکت عبدالله بن شریک و ابوطفیل در سپاه مختار، آسیبی به منزلت آنان نمی‌زند و عبداللّه شیعیِ راست گوست.

کشی نام او را در شمار حواریون امام باقر(ع) و امام صادق(ع) آورده است. و نیز روایت دیگری از امام باقر(ع) نقل می‌‌کند که فرمود: (او یکی از کسانی است که با قائم آل محمّد همراهی خواهند کرد) نجاشی تصریح می‌‌کند که وی نزد امام علی بن حسین و امام باقر(ع) آبرومند و از یاران پیش گام بوده است. علامه حلّی می‌‌نویسد: سید علی بن احمد عقیقی روایاتی در تعظیم و ستایش وی آورده است.

او از طبقه سوم راویان حدیث است و از راویان کوفی به شمار می‌‌رود. وی از تابعینی است که بیش از صد سال عمر کرده و امام علی بن ابی طالب(ع) و یاران صحابی وی، مانند: حجر بن عدی، عبداللّه بن عباس و عمرو بن حمق خزاعی را ملاقات کرده و ازآنان روایت دارد. وی از راویان امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نیز بوده است.

در میان رجالیون و محدثان اهل سنت، کسانی چون: یحیی بن معین، ابوزُرعه، احمد بن حنبل و یعقوب بن سفیان، وی را توثیق و نیزدارقطنی، نسائی، ابن حبّان و ابن حجر او را به گونه‌ای معتبر دانسته‌اند.

از دانشمندان شیعی، نجاشی به احترام و مقدّم بودن او نزد ائمه(ع) تصریح می‌‌کند. کشی نیز به حواری بودن او تصریح کرده و روایاتی در مدح وی آورده است به ویژه آنکه در روایت صحیح از امام صادق(ع)نقل می‌‌کند که آن حضرت فرمود: خداوند، اسماعیل را از من گرفت، ولی در عوض، منزلت دیگری داد و آن این که: او نخستین کس ازده نفر است که رجعت خواهند کرد و عبداللّه در شمار آنان و پرچمدار اسماعیل است.

علامه حلی و ابن داوود نام او را در ردیف راویان معتبر ذکر کرده‌اند. آیة اللّه سید ابوالقاسم خویی با اشاره به توثیق نجاشی و روایت صحیح فوق از کشّی، او را یکی از راویان تفسیر علی بن ابراهیم دانسته و بدین ترتیب، شاهد دیگری بر توثیق وی ذکر می‌‌کند.

روایات او در برخی منابع عامه، مانند سنن نسائی و کفایة الطالب آمده است واز منابع شیعی، کتاب‌هایی چون: وقعة صفین، کافی، اختیار معرفة الرجال، تهذیب الاحکام و مناقب ابن شهر آشوب روایات او را آورده‌اند. در میان این روایات، روایت او درباره فضایل امام علی(ع) از جمله درباره غدیر خم، دیده می‌‌شود.

او در این روایات از امام علی(ع) امام علی بن حسین(ع) امام باقر(ع) و امام صادق(ع) و کسانی چون: پدرش شریک بن عدی، عبداللّه بن عباس، عبداللّه بن عمر، عبداللّه بن زبیر، جندب بن زهیر و عبداللّه بن رقیم روایت می‌‌کند.

محمد بن ابی عمیر، عقبة بن بشیر، اسرائیل، شریک، اجلح بن عبدالله، جابر بن یزید جعفی، و دیگران ازاو روایت کرده‌اند.

هر چند تاریخ وفات او به درستی معلوم نیست. اما مصاحبت او با امام صادق(ع) نشان می‌‌دهد که وی تا بعد از شهادت امام باقر(ع)در سال ۱۱۴ ه.ق. زنده بوده است.

منابع

1. عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک