دوستی در حدیث

مقدمه

حواریون از حضرت عیسی (ع) پرسیدند: "ای روح الله! با چه کسی نشست و برخاست کنیم؟ فرمود: با کسی که دیدارش شما را به یاد خدا اندازد، و سخنش علم شما را افزونی بخشد، و عملش میل شما را به قیامت زیاد کند"^[۱]؛
امام پنجم و یا امام ششم (ع) فرمودند: "همنشینان انسان سه دسته‌اند: یا همنشینی است که تو از او استفاده می‌‌کنی، اینچنین کسی را همواره همراهی کن؛ و یا همنشینی است که از تو استفاده می‌‌کند، اینچنین کسی را اکرام کن و بزرگ بدار؛ و یا همنشینی است که نه به او فائده می‌دهی و نه از او فائده می‌ستانی، از اینچنین کسی گریزان باش"^[۲]؛
"امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: علم را فضائل بسیاری است، سر علم تواضع کردن است... و دوست آن مصاحبت با نیکان می‌باشد"^[۳]؛
"امام صادق (ع) فرمودند: شایسته و سزاوار مسلمان نیست که با انسان بدکار و یا احمق و یا دروغزن، پیمان برادری بسته دوستی نماید"^[۴]؛
"امام صادق (ع) فرمودند: با کسانی که از خود مطلبی در دین خدا وارد می‌‌کنند، همنشینی نکنید؛ چرا که نزد مردم در شمار آنان در می‌‌آئید. پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: انسان بر دین دوست و همنشین خود خواهد بود"^[۵]؛
امام صادق (ع) فرمودند: "ای سفیان! پدرم مرا به سه چیز امر، و از سه چیز نهی فرمود؛ و در شمار سخنانش فرمود: ای فرزند عزیزم! کسی که با بدکار نشیند از رفتار و گفتار او تأثیر پذیرفته سالم نمی‌ماند ^[۶]؛
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: "... با همنشین خود به خوبی همنشینی و همراهی کن، تا مسلمان باشی"^[۷]؛
امام صادق (ع) بعد از یادکرد از ائمه (ع) فرمودند: "روش آنان پرهیزگاری... و خوبی در همراهی و خوش رفتاری در همسایگی است"^[۸]؛
امیرالمؤمنین (ع) چون بر فراز منبر می‌‌نشستند می‌‌فرمودند: "شایسته است که انسان مسلمان، از دوستی با سه نفر بپرهیزد: کسی که بی پروا بوده هر سخنی را بر زبان می‌‌آورد، کسی که احمق است و کسی که دروغزن می‌‌باشد"^[۹]؛
"امام جواد (ع) فرمودند: انسان مؤمن به سه صفت سخت محتاج است: توفیق از جانب حضرت حق، و واعظی درونی، و قبول نصیحت از آنکس که نصیحتش می‌کند"^[۱۰]؛
امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: "برحذر باش از مصاحبت و همنشینی بافاسقان و بدکرداران، چراکه بدی به بدی ملحق می‌‌شود، و خداوند را بزرگ شمار و دوستان او را دوست بدار"^[۱۱].^[۱۲]

منابع

مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۱

پانویس

↑ « وَ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ لِعِيسَى (ع): فَمَنْ نُجَالِسُ يَا رُوحَ اللَّهِ؟ قَالَ مَنْ يُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ رُؤْيَتُهُ وَ يَزِيدُ فِي عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ يُرَغِّبُكُمْ فِي الْآخِرَةِ عَمَلُهُ»؛ بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۳۲۲.
↑ « رُوِيَ عَنْ بَعْضِ الصَّادِقِينَ (ع) أَنَّهُ قَالَ: الْجُلَسَاءُ ثَلَاثَةٌ جَلِيسٌ تَسْتَفِيدُ مِنْهُ فَالْزَمْهُ وَ جَلِيسٌ تُفِيدُهُ فَأَكْرِمْهُ وَ جَلِيسٌ لَا تُفِيدُهُ وَ لَا تَسْتَفِيدُ مِنْهُ فَاهْرَبْ عَنْهُ»؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۲۰۳.
↑ « عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع) ...إِنَّ الْعِلْمَ ذُو فَضَائِلَ كَثِيرَةٍ فَرَأْسُهُ التَّوَاضُعُ ... وَ رَفِيقُهُ صُحْبَةُ الْأَخْيَارِ»؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۷۵.
↑ « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَا يَنْبَغِي لِلْمُسْلِمِ أَنْ يُوَاخِيَ الْفَاجِرَ وَ لَا الْأَحْمَقَ وَ لَا الْكَذَّابَ»؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۶.
↑ « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِيرُوا عِنْدَ النَّاسِ كَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ»؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۵.
↑ « عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ: يَا سُفْيَانُ أَمَرَنِي وَالِدِي (ع) بِثَلَاثٍ وَ نَهَانِي عَنْ ثَلَاثٍ فَكَانَ فِيمَا قَالَ لِي: يَا بُنَيَّ مَنْ يَصْحَبْ صَاحِبَ السَّوْءِ لَا يَسْلَمْ»؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۵.
↑ « عَنِ الصَّادِقِ (ع) عَنْ آبَائِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ أَحْسِنْ مُصَاحَبَةَ مَنْ صَاحَبَكَ تَكُنْ مُسْلِماً»؛ بحار الأنوار، ج ۷۱ ص ۲۷۸.
↑ « قَالَ الصَّادِقُ (ع) بَعْدَ ذِكْرِ الْأَئِمَّةِ (ع) وَ دِينُهُمُ الْوَرَعُ ... وَ حُسْنُ الصُّحْبَةِ وَ حُسْنُ الْجِوَارِ»؛ بحار الأنوار، ج ۶۹ ص ۳۶۸.
↑ « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) إِذَا صَعِدَ الْمِنْبَرَ قَالَ يَنْبَغِي لِلْمُسْلِمِ أَنْ يَجْتَنِبَ مُوَاخَاةَ ثَلَاثَةٍ الْمَاجِنِ وَ الْأَحْمَقِ وَ الْكَذَّابِ».
↑ « قَالَ الْجَوَادُ (ع): الْمُؤْمِنُ يَحْتَاجُ إِلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ تَوْفِيقٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ وَاعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ وَ قَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُهُ»؛ بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۳۵۸.
↑ « قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): وَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ فَإِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ وَ وَقِّرِ اللَّهَ وَ أَحْبِبْ أَحِبَّاءَهُ»؛ نهج البلاغة، چاپ صبحی صالح، خطبة ۶۹.
↑ مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۱، ص ۲۲۱-۲۲۴.

[1] « وَ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ لِعِيسَى (ع): فَمَنْ نُجَالِسُ يَا رُوحَ اللَّهِ؟ قَالَ مَنْ يُذَكِّرُكُمُ اللَّهَ رُؤْيَتُهُ وَ يَزِيدُ فِي عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ يُرَغِّبُكُمْ فِي الْآخِرَةِ عَمَلُهُ»؛ بحار الأنوار، ج ۷۰، ص ۳۲۲.

[2] « رُوِيَ عَنْ بَعْضِ الصَّادِقِينَ (ع) أَنَّهُ قَالَ: الْجُلَسَاءُ ثَلَاثَةٌ جَلِيسٌ تَسْتَفِيدُ مِنْهُ فَالْزَمْهُ وَ جَلِيسٌ تُفِيدُهُ فَأَكْرِمْهُ وَ جَلِيسٌ لَا تُفِيدُهُ وَ لَا تَسْتَفِيدُ مِنْهُ فَاهْرَبْ عَنْهُ»؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۲۰۳.

[3] « عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع) ...إِنَّ الْعِلْمَ ذُو فَضَائِلَ كَثِيرَةٍ فَرَأْسُهُ التَّوَاضُعُ ... وَ رَفِيقُهُ صُحْبَةُ الْأَخْيَارِ»؛ بحار الأنوار، ج ۱، ص ۱۷۵.

[4] « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: لَا يَنْبَغِي لِلْمُسْلِمِ أَنْ يُوَاخِيَ الْفَاجِرَ وَ لَا الْأَحْمَقَ وَ لَا الْكَذَّابَ»؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۶.

[5] « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِيرُوا عِنْدَ النَّاسِ كَوَاحِدٍ مِنْهُمْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) الْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ»؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۵.

[6] « عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ قَالَ: يَا سُفْيَانُ أَمَرَنِي وَالِدِي (ع) بِثَلَاثٍ وَ نَهَانِي عَنْ ثَلَاثٍ فَكَانَ فِيمَا قَالَ لِي: يَا بُنَيَّ مَنْ يَصْحَبْ صَاحِبَ السَّوْءِ لَا يَسْلَمْ»؛ اصول کافی، ج ۲، ص ۳۷۵.

[7] « عَنِ الصَّادِقِ (ع) عَنْ آبَائِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ أَحْسِنْ مُصَاحَبَةَ مَنْ صَاحَبَكَ تَكُنْ مُسْلِماً»؛ بحار الأنوار، ج ۷۱ ص ۲۷۸.

[8] « قَالَ الصَّادِقُ (ع) بَعْدَ ذِكْرِ الْأَئِمَّةِ (ع) وَ دِينُهُمُ الْوَرَعُ ... وَ حُسْنُ الصُّحْبَةِ وَ حُسْنُ الْجِوَارِ»؛ بحار الأنوار، ج ۶۹ ص ۳۶۸.

[9] « عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: كَانَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) إِذَا صَعِدَ الْمِنْبَرَ قَالَ يَنْبَغِي لِلْمُسْلِمِ أَنْ يَجْتَنِبَ مُوَاخَاةَ ثَلَاثَةٍ الْمَاجِنِ وَ الْأَحْمَقِ وَ الْكَذَّابِ».

[10] « قَالَ الْجَوَادُ (ع): الْمُؤْمِنُ يَحْتَاجُ إِلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ تَوْفِيقٍ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ وَاعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ وَ قَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُهُ»؛ بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۳۵۸.

[11] « قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): وَ إِيَّاكَ وَ مُصَاحَبَةَ الْفُسَّاقِ فَإِنَّ الشَّرَّ بِالشَّرِّ مُلْحَقٌ وَ وَقِّرِ اللَّهَ وَ أَحْبِبْ أَحِبَّاءَهُ»؛ نهج البلاغة، چاپ صبحی صالح، خطبة ۶۹.

[12] مظاهری، حسین، دانش اخلاق اسلامی ج۱، ص ۲۲۱-۲۲۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]