خاتمیت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)
| خاتمیت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ ختم نبوت |
| مدخل بالاتر | نبوت |
| مدخل اصلی | ختم نبوت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
خاتمیت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث ختم نبوت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی ختم نبوت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در کتاب «کلام نوین اسلامی ج۲» در این باره گفته است:
معنای لغوی
«ختم در لغت به معنای پایان است [۱] و آنچه را که پایان بخش چیزی است؛ خاتم می‌خوانند. خاتم النبیین یعنی پایان بخش انبیا. همچنین چیزی که به منزله علامت پایان یافتن شیء یا مهر پایان چیزی باشد- تا از دخالت و ورود چیز دیگری بر آن جلوگیری کند- خاتم نامیده می‌شود.
بدین ترتیب برای ختم دو معنا ارائه شد:
- نخست معنایی که از مصدر فعل «ختم» گرفته شده و به معنای پیان یک چیز باشد
- دوم اثر برآمده از چیزی که بر پایان دلالت می‌کند.
در معنای نخست، خود اثر شیء مانند مهر پایان مفصود است و در معنای دوم، مقصود اثری است که بر پایان بخشنده مترتب می‌گردد؛ مانند امتناع بروز تغییر و تبدیل در آنچه مهر پایان خورده است[۲].
معنای اصطلاح قرآنی
این واژه به معنای ختم نبوت به طور کاملا صریح، در آیه ۴۰ سوره احزاب ذکر شده است. کاربردهای دیگر آن در قرآن عبارت است از: مهر نهادن و قفل زدن بر دل کفار: سوره بقره، آیه۷ و سوره انعام، آیه ۴۶؛ همچنین نهادن مهر سکوت بر زبان برای جلوگیری از سخن گفتن شخص و شهادت گرفتن از دست و پاهای او در قیامت: سوره یس، آیه۶۵؛ تهدید پیامبر بر مهر نهادن بر دل او در صورت تخلف از حق: سوره شوری، آیه۲۴؛ مهر نهادن بر دل و گوش هواپرستان و گمراهان: سوره جاثیه، آیه۲۳؛ همچنین علامت دست نخوردگی شراب ویژه بهشتیان: سوره مطففین، آیه۲۵ و ۲۶.
بدین ترتیب، معنای ختم همان معنای پایان یافتن، در مقابل آغاز و ابتداست که خود نتیجه نهایت و کمال آن چیز می‌باشد[۳] پس اطلاق خاتم انبیا بر پیامبر اسلام(ص) بع معنای پایان بخش بودن ایشان بر سلسله انبیای الهی و کمال نبوت با ارسال ایشان است[۴].
البته تلفظ خاتِم به کسر تاء نیز به معنای پایان دهنده بوده و خاتَم با فتح تاء به معنای کسی است که نبوت با او به پایان رسیده است[۵] پس از او، پیامبری نخواهد آمد و شریعت او تا قیامت برقرار و باقی است[۶] این همان مهناست که در آیه چهلم سوره احزاب ذکر شده است»[۷].
منبع‌شناسی جامع ختم نبوت
پانویس
- ↑ لغتنامه دهخدا، ج۶، خاتم.
- ↑ احمد بن یوسف، عبدالدائم، عمدة الحفاظ، ج۱، ص۴۸۹.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، سید حسن مصطفوی، ج۳، ختم.
- ↑ کشف الاسرار و عدة الابرار، ج۸، ص۶۲ و ۶۳، ابوالفضل رشیدالدین میبدی «خواجه عبدالله انصاری»، تهران، امیرکبیر، ۱۳۶۱ش.
- ↑ تفسیر تبیان، شیخ طوسی، ج۸، ص۳۴۶، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- ↑ مجمع البیان، ج۴، ص۴۳۷ و ج۸، ص۵۶۷، فضل بن حسن طبرسی، بیروت، دارالمعرفة؛ طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان، ج۱۶، ص۳۲۵.
- ↑ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی ج۲، ص۲۷۷ تا ۲۷۹.