آراستگی و پیراستگی در معارف و سیره سجادی

مقدمه

اگر آراستگی را به معنی نظافت و مرتّب بودن در لباس و ظاهر بدانیم در این صورت نقطه مقابل آن بی‌نظمی و شلختگی در هیئت ظاهری فرد اعم از بدن و لباس است. دستورها و آداب دینی بسیاری اشخاص مؤمن را به آراستگی دعوت می‌کند. پیامبر اسلام (ص) عطر و بوییدنی‌های خوش را بسیار دوست می‌داشت و برای آن هزینه زیادی را متقبّل می‌شد^[۱]. ایشان برای حضور در نزد مردم خود را می‌آراست و به آینه نگاه می‌کرد. از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده است: تجمّل و آراستگی از اخلاق مؤمنان است^[۲]. گاه نیز آراستگی به معنی تخلّق به اخلاق پسندیده و خصال حمیده به کار می‌رود که در این صورت ویژگی و صفت روح و باطن انسان است که در اخلاق و رفتارش متجلّی می‌شود. امام حسن مجتبی (ع) از دایی ناتنی خود (هند بن ابی هاله تمیمی) درباره آراستگی‌های پیامبر (ص) پرسش کرد و در پاسخ چنین شنید: پیامبر (ص)... بدون نیاز سخن نمی‌گفت، سکوتش طولانی بود،... کلامش فضل بود که در آن نه فزونی دیده می‌شد و نه کاستی، نرم‌خو بود و از خشکی و جسارت برکنار...^[۳].

در صحیفه سجادیه، آنجا که امام دعای ختم قرآن را بیان می‌کند چنین آمده است: «وَ أَدِمْ بِالْقُرْآنِ صَلَاحَ‏ ظَاهِرِنَا» «بار خدایا، بر محمد و خاندان او درود بفرست و به قرآن آراستگی ظاهر ما را دوام بخش»^[۴]. آنچه در این دعا تحت عنوان صلاح ظاهر و آراستگی آمده به نظر می‌رسد بیشتر ناظر به همان آراستگی اخلاقی است که در سایه تعالیم سودمند قرآن عاید می‌شود. در عین حال نمی‌توان از نظر دور داشت که رعایت تعالیم دینی و آداب اسلامی علاوه بر باطن باعث آراستگی ظاهری ما (در لباس و بدن) نیز می‌گردد. به عنوان مثال برای خواندن نماز و قرآن باید وضو گرفت و طهارت حاصل نمود؛ و یا در وقت نماز مستحب است خود را معطر سازیم و بدانیم که وضوی با مسواک ثوابش بسیار افزون‌تر است. اینها و موارد مشابه مؤیّد این مدّعا است^[۵]^[۶]

منابع

خالقیان، فضل‌الله، مقاله «آراستگی»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ مکارم الاخلاق، ج۱، ص۱۳۱
↑ گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ج۱، ص۱۹۲.
↑ مکارم الاخلاق، ج۱، ص۴۰-۵۱.
↑ نیایش چهل و دوم.
↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالحمید آیتی، سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ترجمه غررالحکم، سیدحسین شیخ الاسلامی، ج۱، انتشارات انصاریان، قم، ۱۳۷۹، چاپ پنجم؛ مکارم‌الاخلاق، حسن بن فضل طبرسی، ترجمه محمدحسین رحیمیان، ج۱، انتشارات مؤمنین، قم، ۱۳۸۶، چاپ اول.
↑ خالقیان، فضل‌الله، مقاله «آراستگی»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۹.

[1] مکارم الاخلاق، ج۱، ص۱۳۱

[2] گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ج۱، ص۱۹۲.

[3] مکارم الاخلاق، ج۱، ص۴۰-۵۱.

[4] نیایش چهل و دوم.

[5] صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالحمید آیتی، سروش، تهران، ۱۳۹۴، چاپ نهم؛ گفتار امیرالمؤمنین علی (ع)، ترجمه غررالحکم، سیدحسین شیخ الاسلامی، ج۱، انتشارات انصاریان، قم، ۱۳۷۹، چاپ پنجم؛ مکارم‌الاخلاق، حسن بن فضل طبرسی، ترجمه محمدحسین رحیمیان، ج۱، انتشارات مؤمنین، قم، ۱۳۸۶، چاپ اول.

[6] خالقیان، فضل‌الله، مقاله «آراستگی»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]