برنامه حکومتی و اصلاحی امام مهدی چیست؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲ ژوئن ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۲۹ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

الگو:پرسش غیرنهایی

برنامه حکومتی و اصلاحی امام مهدی چیست؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل اصلیمهدویت

برنامه حکومتی و اصلاحی امام مهدی چیست؟ (پرسش) یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

پاسخ نخست

عبدالمجید زهادت
حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵ ج۲» در این‌باره گفته است:
«با استفاده از روایات فراوانی که درباره دوران حکومت امام مهدی (ع) موجود است، سه محور عمده برنامه‌های آن حکومت عبارت‌اند از:
نخست: برنامه فرهنگی
در حکومت جهانی امام مهدی (ع) تمام فعالیت‌های فرهنگی، در راستای رشد و تعالی علمی و عملی مردم خواهد بود و با جهل و نادانی در همه زمینه‌ها مقابله خواهد شد. مهم‌ترین محورهای جهاد فرهنگی در حکومت حق عبارت‌اند از:
  1. احیای کتاب و سنت: پس از آنکه در همه اعصار، قرآن غریب و تنها مانده و در حاشیه زندگی به فراموشی سپرده شده بود، در زمان حکومت آخرین حجّت الهی، تعالیم حیات بخش قرآن به تمام عرصه زندگی بشر وارد می‌شود. همچنین سنّت که همان گفتار و رفتار پیشوایان دینی است در همه جا به عنوان بهترین الگوی حیات انسانی مطرح می‌گردد و عملکرد همگان با معیار خدشه ناپذیر قرآن و عترت ارزیابی می‌شود. امیرالمؤمنین(ع) در بیانی رسا حکومت قرآنی امام مهدی (ع) را چنین توصیف کرده است: در روزگاری که هوای نفس حکومت می‌کند و هدایت و رستگاری را جایگزین هوای نفس می‌سازد و در عصری که نظر شخصی بر قرآن مقدم شده است، افکار را متوجه قرآن می‌کند و آن را حاکم بر جامعه می‌سازد[۱]. نیز در بیانی دیگر، آن حضرت دوران ظهور قرآن و حضور آن را در زندگی بشر چنین بشارت داده است[۲]. یاددادن و یادگرفتن قرآن، نقطه شروعی برای ترویج فرهنگ قرآنی و حاکمیت قرآن و احکام آن در همه حوزه‌های فردی و اجتماعی است.
  2. گسترش معرفت و اخلاق: قرآن کریم و تعالیم اهل بیت (ع) بر رشد اخلاقی و معنوی بشر بیشترین تأکید را انجام داده است؛ زیرا مهم‌ترین عامل رشد و تعالی انسان به سوی هدف بلند خلقت، اخلاق نیکو است. پیامبر (ص) هدف از پیامبری خود را تکمیل مکارم اخلاق می‌شمرد[۳] و قرآن نیز آن بزرگوار را بهترین الگی رفتاری برای همه مردم معرفی می‌کند[۴]؛ ولی با کمال تأسف، به دلیل دوری بشر از راهنمایی‌های قرآن و اهل‌ بیت (ع)، انحطاط اخلاقی در همه زمینه‌ها در جوامع بشری و به ویژه جامعه مسلمین آشکار گردیده و همین انحراف از ارزش‌های اخلاقی از عوامل مهم ویرانی حیات فردی و اجتماعی انسان‌ها شده است. حکومت امام مهدی (ع) که حکومت خدا و ارزش‌های الهی بر جهان است، ترویج اخلاق را در رأس برنامه‌های خود قرار خواهد داد. امام باقر (ع) فرمود: « إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اَللَّهُ يَدَهُ عَلَى رُءُوسِ اَلْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ أَكْمَلَ بِهِ أَخْلاَقَهُمْ»[۵]. از این تعبیر کنایه‌آمیز و زیبا استفاده می‌شود که در پرتو حکومت مهدی(ع) که حکومت اخلاق و معنویت است، بستر مناسب برای کمال عقلی و اخلاقی بشر فراهم خواهد شد؛ زیرا همان‌گونه که اخلاق زشت و پست از نقصان عقل و خِرد آدمی است، کمال عقل موجب بروز و ظهور اخلاق نیکو در انسان خواهد بود. از سوی دیگر، محیط آکنده از هدایت‌های قرآن و سنت‌های الهی، آدمی را به سوی خوبی‌ها سوق می‌دهد؛ بنابراین از درون و برون همه کشش‌ها به سوی فضیلت‌ها و زیبایی‌هاست و این‌گونه است که ارزش‌های الهی و انسانی همه جایی و عالم‌گیر می‌شود.
  3. نهضت علمی: یکی از برنامه‌های فرهنگی حکومت امام مهدی(ع) که خود منبع علوم و سرآمد همه عالمان زمان خویش است[۶]، نهضت علمی و رشد دانش بشری به طور چشمگیر و بی‌سابقه است. پیامبر اسلام (ص) پس از بشارت دادن به مهدی(ع) دربارۀ این بخش از اقدام او فرموده است: «تاسعهم القائم الذي يملأ الله عزوجل به الأرض نورا بعد ظلمتها و عدلا بعد جورها و علما بعد جهلها»[۷]. این جنبش علمی و فکری، برای همه اقشار و طبقات جامعه است و در این شکوفایی، فرقی بین مرد و زن نیست؛ بلکه زنان نیز به رتبه‌های بلند علمی و دین‌شناسی می‌رسند. امام باقر (ع) فرمود: «تُؤْتَوْنَ اَلْحِكْمَةَ فِي زَمَانِهِ حَتَّى إِنَّ اَلْمَرْأَةَ لَتَقْضِي فِي بَيْتِهَا بِكِتَابِ اَللَّهِ تَعَالَى وَ سُنَّةِ رَسُولِ اَللَّهِ »[۸].
  4. مبارزه با بدعت‌ها: بدعت در مقابل "سنت" و به معنای داخل کردن اندیشه‌ها و آرای شخصی در دین و دینداری است. امیرالمؤمنین امام علی(ع) در معرفی بدعت کذاران فرمود: بدعت گذاران، کسانی هستند که با فرمان خدا و کتاب او و پیامبرش مخالفت می‌ورزند و براساس رای و هواهای نفسانی خود عمل می‌کنند، هر چند شمار آن‌ها بسیار باشد.[۹]. بنابراین بدعت به معنای مخالفت با خدا و پیامبر او و حاکم کردن هواهای نفسانی و عمل کردن براساس تمایلات شخصی است و این، جز آن است که با الهام از کتاب و سنّت و براساس معیارهای الهی تحقیق و تحلیلی نو ارائه شود. بدعت، امری است که سنّت و شیوه خدا و پیامبر را نابود می‌کند و هیچ آفتی برای دین، چنین شکننده و نابود کننده نیست.
امیرالمؤمنین امام علی (ع) فرمود: «مَا هَدَمَ اَلدِّينَ مِثْلُ اَلْبِدَعِ»[۱۰]. به همین دلیل است که سنت‌مداران، وظیفه دارند در مقابل بدعت گذاران قیام کنند و پرده از تزویر و نیرنگ آن‌ها بردارند و راه نادرست آن‌ها را برای مردمان آشکار و بدین‌گونه از گمراهی مردم جلوگیری کنند. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «إِذَا ظَهَرَتِ الْبِدَعُ فِي أُمَّتِي فَعَلَى الْعَالِمِ أَنْ يُظْهِرَ عَلِمَهُ ، فَإِنْ لَمْ يَفْعَلْ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُ اللَّهِ»[۱۱].
با تأسف باید گفت که پس از پیامبر و راه روشن او، بدعت‌های زیادی در دین گذاشته شد، و انحراف‌ها و کجی‌های فراوانی در مسیر دینداری پدید آمد. چهره دین، واژگونه شد و رخسار تابناک آیین به حجاب‌های هواها و سلیقه‌های شخصی پوشانده شد. امامان معصوم (ع) و به دنبال ایشان عالمان دین کوشیدند؛ ولی همچنان راه بدعت گذاری و سنّت سوزی باز ماند و در دوران غیبت بیشتر شد. بی‌شک در رأس برنامه‌های اصلاحی امام مهدی(ع) مبارزه با بدعت‌ها و گمراهی‌هاست، تا زمینه‌های هدایت و رشد و تعالی بشر فراهم شود. امام باقر (ع) در ضمن سخنی بلند در توصیف زمان ظهور آن حضرت فرمود: «و لايترك بدعة إلا أزلها و لا سنتة إلا أقامها»[۱۲].
دوم: برنامه اقتصادی
از شاخصه‌های یک جامعه سالم، اقتصاد سالم است. اگر از منابع ثروت در جامعه به درستی استفاده شود و امکانات تولید و توزیع در اختیار عده‌ای خاص نباشد، بلکه حکومت به همه قشرها توجه کرده و برای همه امکانِ بهره‌گیری از سرمایه‌ها را فراهم کند، جامعه‌ای ساخته می‌شود که امکانرشد معنوی نیز در آن بیشتر است. در قرآن کریم و روایات معصومان(ع) نیز به جنبه اقتصادی و بهینه سازی وضع معیشتی مردم توجه شده است؛ بنابراین در حکومت قرآنی حضرت مهدی(ع) برای اقتصاد جهان، برنامه جامعی تدوین شده است که براساس آن اولاً امر تولید، سامان می‌یابد و از منابع طبیعی و مواهب خدایی بهرترین بهره‌برداری می‌شود و ثانیاً ثروت به دست آمده به شکل عادلانه بین همه طبقات توزیع می‌شود.
  1. بهره‌وری از منابع طبیعی: یکی از مشکلات بخش اقتصاد، استفاده نکردن صحیح و بجا از مواهب الهی است. اکنون نه از تمام ظرفیت خاک استفاده می‌شود و نه از آب به درستی در راه احیای زمین بهره برداری می‌گردد. در زمان امام مهدی (ع) و به برکت حکومت حقّ او آسمان، سخاوتمندانه می‌بارد و زمین بی‌دریغ بار می‌دهد. امیرالمؤمنین امام علی (ع) فرمود: «ولو قد قام قائمنا لا نزلت السماء و لا خرجت الأرض نباتها»[۱۳]. در زمان حاکمیت آخرین حجت حق، همه زمین و امکانات آن در اختیار امام خوبان قرار می‌گیرد، تا سرمایه‌ای کلان برای پی‌ریزی اقتصادی سالم فراهم شود امام باقر (ع) فرمود: « تُطْوَى لَهُ اَلْأَرْضُ وَ تَظْهَرُ لَهُ اَلْكُنُوزُ»[۱۴].
  2. توزیع عادلانه ثروت: از مهم‌ترین عوامل اقتصاد بیمار در جوامع بشری، انباشته شدن ثروت در نزد گروهی خاص است. همیشه این‌گونه بوده است که افراد یا جمعیت‌هایی که برای خود –به هر دلیل- امتیازی قائل بوده‌اند. امام مهدی (ع) با اینان مقابله خواهد کرد و ثروت همگانی را در اختیار همگان خواهد گذاشت و عدالت علوی را به همه نشان خواهد داد. امام باقر (ع) فرمود: «إِذَا قَامَ قَائِمُ أَهْلِ اَلْبَيْتِ قَسَمَ بِالسَّوِيَّةِ وَ عَدَلَ فِي اَلرَّعِيَّةِ»[۱۵]. در زمان آن حضرت، اصل مساوات، و برابری به اجرا در می‌آید و همگان از حقوق انسانی و الهی خود بهره‌مند می‌شوند. پیامبر اکرم(ص) فرمود: «يُقَسِّمُ اَلْمَالَ صِحَاحاً فَقَالَ لَهُ رَجُلٌ وَ مَا صِحَاحاً قَالَ اَلسَّوِيَّةَ بَيْنَ اَلنَّاسِ »؛ شما را به مهدی(ع) بشارت می‌دهم که در امت من برانگیخته خواهد شد... او اموال را به درستی تقسیم می‌کند. کسی پرسید: «مراد چیست؟ فرمود: یعنی بین مردم مساوات را اجرا خواهد کرد[۱۶]. و رهاورد این مساوات در سطح جامعه، آن است که فقر و تهیدستی ریشه کن گردیده، فاصله‌های طبقاتی برچیده می‌شود. امام باقر (ع) فرمود: « يُسَوِّي بَيْنَ اَلنَّاسِ حَتَّى لاَ تَرَى مُحْتَاجاً إِلَى اَلزَّكَاةِ وَ يَجِيءُ أَصْحَابُ اَلزَّكَاةِ »؛ امام مهدی (ع) میان مردم به مساوات رفتار می‌کند، به گونه‌ای که کسی پیدا نشود که نیازمند زکات باشد[۱۷].
  3. عمران و آبادانی: در حکومت‌های بشری، بخش‌هایی از محیط زندگی آباد می‌شود که به گونه‌ای در ارتباط با حاکمان و اطرافیان و همفکران ایشان یا طبقه اشراف و بزرگان و صاحب نفوذها باشد و بقیه طبقات فراموش می‌شوند؛ ولی در حکومت امام مهدی (ع) که امر تولید و توزیع ساماندهی می‌شود، نعمت و آبادانی به همه جا می‌رسد. امام باقر(ع) در توصیف روزگار ظهور فرمود: «فلا یبقی فی الارض خراب الّا عُمَّر؛»[۱۸] .
سوم: برنامه اجتماعی
یکی از ابعاد اصلاح ساختار جامعه بشری، پرداختن به برنامه‌های اجتماعی است. در حکومت دادگستر بزرگ عالم، برای سامان بخشی اجتماع، برنامه‌هایی بر اساس تعالیم قرآن و سنت اهل بیت(ع) در نظر گرفته شده است که به سبب اجرای آن‌ها محیط زندگی، زمینه‌ای آماده برای رشد و تعالی افراد خواهد بود. در جهانی که تحت حاکمیت الهی است، خوبی‌ها ترویج می‌شود و از بدی‌ها نهی می‌گردد و با بدکاران برخورد قانونی می‌شود. نیز حقوق اجتماعی افراد به مساوات پرداخت می‌شود و عدالت اجتماعی به معنای واقعی آن پیاده می‌گردد.
  1. احیا و گسترش امر به معروف و نهی از منکر: در حکومت جهانی امام مهدی (ع) فریضه بزرگ امر به معروف و نهی از منکر به صورت گسترده به اجرا گذاشته خواهد شد؛ همان واجبی که قرآن کریم بر آن تأکید ورزیده و آن را از ویژگی‌های امت اسلامی به عنوان برگزیده امت‌ها شمرده است[۱۹] و واگذشتن آن، عامل اساسی در هلاکت و نابودی خوبی‌ها و رشد و گسترش بدی‌ها در اجتماعات بوده است. از بهترین و والاترین مراتب امر به معروف و نهی از منکر آن است که رئیس حکومت و کارگزاران آن، امر کننده به خوبی‌ها و بازدارنده از زشتی‌ها باشند. امام باقر (ع) فرمود: «اَلْمَهْدِيِّ وَ أَصْحَابِهِ... يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ، وَ يَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ»[۲۰].
  2. مبارزه با فساد و رذائل اخلاقی: در حکومت مهدوی نهی از منکر که یکی از شاخصه‌های الهی است، تنها به زبان نخواهد بود؛ بلکه در عمل با منکرات و زشتی‌ها مقابله خواهد شد، تا جایی برای فساد و رذائل اخلاقی در جامعه نماند و محیط زندگی از زشتی‌ها پاک شود. در دعای ندبه که آهنگ فراق و نوای جدایی از یار غایب است چنین می‌خوانیم: «أَيْنَ طَامِسُ آثَارِ الزَّيْغِ وَ الْأَهْوَاءِ أَيْنَ قَاطِعُ حَبَائِلِ الْكِذْبِ [الْكَذِبِ ] وَ الِافْتِرَاءِ»[۲۱] کجاست نابود کنندۀ آثار گمراهی و هوا و هوس؟ کجاست ریشه‌کن کنندۀ ریسمان‌های دروغ و افترا؟
  3. اجرای حدود الهی: در حکومت امام مهدی (ع) از سویی با شیوه‌های فرهنگی و تعلیم معارف و تحکیم عقاید و ایمان، فاسقان و بزهکاران را به راه صلاح و راستی برمی‌گردانند و از سوی دیگر با تأمین نیازهای مشروع و معقول زندگی و اجرای عدالت اجتماعی، راه را بر فساد و تباهی می‌بندند؛ ولی با کسانی که با وجود همه این‌ها راه تجاوز به حقوق دیگران و زیرپاگذاشتن احکام الهی را می‌پیمایند و چارچوب قانون را نمی‌پذیرند، با اجرای حدود الهی به گونه‌ای شدید برخورد می‌شود که سدّ راه تبهکاری آن‌ها گردد و نیز از ادامه روند فساد در جامعه توسط دیگران جلوگیری شود. در ضمن بیان خصوصیات امام مهدی (ع)، امام جواد (ع) از رسول خدا(ص) نقل کرده: «يقيم حُدُودَ اللَّهِ»[۲۲].
  4. عدالت قضایی: در رأس برنامه‌های حکومتی امام مهدی(ع) در سطح جامعه، اجرای عدالت در همه بخش هاست. اوست که همه عالم را پر از عدالت و دادگری می‌کند، همان‌گونه که از ظلم و ستم آکنده باشد. یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اجرای عدالت، بخش قضاوت است و این، همان بخشی است که بیشترین ظلم‌ها و حق کشی‌ها در آن شده است. اموال، به ناحق مصادره گشته، خون‌ها، به ناحق ریخته شده و آبروی بی‌گناهان به خطرافتاده است. حاکمیت عدل گسترش امام مهدی (ع) پایان همه ظلم‌ها و نهایت همه حق کشی‌هاست. او که مظهر عدالت پروردگار است، محکمه‌هایی دادگستر ایجاد می‌کند و قاضیانی صالح و مُجریانی دقیق و خدا ترس می‌گمارد، تا به هیچ کس در هیچ جای عالم کمترین ستمی نرود. امام رضا(ع) در ضمن روایتی بلند در توصیف امام مهدی (ع) و دوران طلایی ظهورش فرمود: «فَإِذَا خَرَجَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وَضَعَ مِیزَانَ الْعَدْلِ بَیْنَ النَّاسِ فَلَا یَظْلِمُ أَحَدٌ»[۲۳] وقتی او قیام کند، زمین به نور پروردگار روشن شود و آن حضرت، ترازوی عدالت در میان خلق نهد؛ پس [چنان عدالت را جاری کند که] هیچ کس بر دیگری ظلم و ستم روا ندارد[۲۴].

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

پرسش‌های وابسته

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. نهج البلاغه، خطبه ۱۳۸.
  2. غیبة نعمانی، ص ۳۳۳، ح ۳.
  3. بحار الانوار، ج ۶۸، ذیل حدیث ۱۷، ص ۳۸۲؛ پیامبر اسلام می‌فرماید: «إِنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکارِمَ الْأَخْلَاقِ»
  4. احزاب / ۲۱. ﴿لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ }}
  5. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۳۶؛ زمانی که قائم ما قیام کند، دست خود بر سربندگان خواهد نهاد و به وسیلۀ آن، عقل‌هاۀ، ایشان را جمع خواهد کرد و اخلاق آن‌ها را به کمال خواهد رساند.
  6. غیبة نعمانی، ص ۳۰۵، امیرالمؤمنین امام علی (ع) در توصیف مهدی(ع) می‌فرماید: دانش او از همه شم بیشتر است.
  7. کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۲۵۹، ح ۵.
  8. غیبة نعمانی، ص ۲۳۸، ح ۳۰؛ در زمان امام مهدی (ع) به شما حکمت [و دانش] داده می‌شود، تا آن جا که زن در درون خانه‌اش مطابق کتاب خدا و سنت پیامبر قضاوت می‌کند.
  9. کنزل العمال، ج ۱۶، ص ۱۸۲، ح ۴۴۲۱۶.
  10. بحار الانوار، ج ۷۸، ص ۹۱، ح ۹۸. هیچ چیز مانند بدعت‌ها دین را ویران و تباه نکرده است.
  11. الکافی، ج ۱، ص ۵۴، ح ۲. هرگاه بدعت‌ها در میان امتم آشکار شوند، بر عالم است که علم و دانش خود را آشکار سازد و هر کس چنین نکند، نفرین خدا بر او باد!
  12. بحار الانوار، ج ۵۸، ص ۱۱، ح ۱۱.
  13. خصال، ج ۲، ص ۶۲۵، ح ۱۰.
  14. کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، ص ۳۳۰، ح ۱۶. زمین برای او پیچیده می‌شود [در لحظه‌ای از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌رود] و تمام گنج‌های آن برای او آشکار می‌گردد.
  15. غیبة نعمانی، ص ۲۳۶، ح ۲۶. وقتی قائم اهل بیت(ع) قیام کند، [اموال را] به مساوی تقسیم می‌کند و در میان خلق به عدالت رفتار می‌نماید.
  16. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۸۱.
  17. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۹۰.
  18. کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، بص ۳۳۲، ح ۱۶. در تمام زمین، هیچ ویرانه‌ای نمی‌ماند، جز اینکه آباد می‌شود.
  19. الکافی، ج ۵، ص ۵۵. در سخنی از امام باقر درباره این واجب آمده: «إِنَّ الاَْمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ سَبِيلُ الاَْنْبِيَاءِ وَمِنْهَاجُ الصَّالِحِينَ فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ»؛ امر به معروف و نهی از منکر .... واجبی است که به سبب آن همه واجبات اقامه می‌شود».
  20. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۴۷، ح ۹.
  21. مفاتیح الجنان، دعای ندبه.
  22. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۱، ح ۴.
  23. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۲.
  24. معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۲۷۳، ۲۸۰.
  25. زمین را پر از عدل وقسط می‌کند.
  26. مجمع الزوائد، ج ۷، ص ۳۱۵؛ الاذاعه، ص ۱۱۹؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۲۹۴
  27. بدانید وآگاه باشید که خداوند، زمین را پس از مرگش زنده می‌کند؛ سوره حدید: آیه: ۱۷.
  28. کمال الدین، ص ۶۶۸؛ المحّجه، ص ۴۲۹؛ نورالثقلین، ج ۵، ص ۲۴۲؛ ینابیع المودّه، ص ۴۲۹؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۵۴
  29. نعمانی، غیبة، ص ۱۵۹؛ اثبات الهداة، ج ۳، ص ۵۴۴؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۶۲
  30. همان کسانی که اگر آنان را در زمین توانمندی دهیم نماز بر پا می‌دارند و زکات می‌پردازند و به کار شایسته فرمان می‌دهند و از کار ناپسند باز می‌دارند و پایان کارها با خداوند است؛ سوره حج، آیه: ۴۱.
  31. تفسیر قمی، ج ۲، ص ۸۷؛ المحجّه، ص ۱۴۳؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۳۴۱
  32. کمال الدین، ص ۳۷۲؛ کفایة الاثر، ص ۲۷۰؛ اعلام الوری، ص ۴۰۸؛ کشف الغمّه، ج ۳، ص ۳۱۴؛ فرائد السمطین، ج ۲، ص ۳۳۶؛ ینابیع المودّه، ص ۴۴۸؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۱؛ غایة المرام، ص ۶۹۶؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۳۶۴
  33. اثبات الهداة، ج ۳، ص ۴۹۶
  34. عقد الدرر، ص ۳۹؛ احقاق الحق، ج ۱۳، ص ۱۸۶
  35. کافی، ج ۴، ص ۴۲۷؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۲۵؛ بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۷۴
  36. طبسی؛ نجم‌الدین، چشم اندازی به حکومت مهدی، ص ۱۱۱ - ۱۱۲.
  37. نهج البلاغه، خطبه۱۳۸.
  38. بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۲۸.
  39. بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۵۲.
  40. بدعت، به معنای داخل کردن اندیشه و آرای شخصی در دین و دینداری است.
  41. بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۳۹.
  42. بحارالأنوار، ج۱۰، ص۱۰۴.
  43. کمال الدین، ج۱، باب۳۲، ح۱۶.
  44. الغیبه، عمانی، باب۸۳، ح۲۶.
  45. الغیبه، عمانی، باب۸۳، ح۲۶.
  46. کمال الدین، ج۱، باب۳۲، ح۱۶.
  47. بحارالأنوار، ج۵۱، ص۴۷.
  48. «أَيْنَ‏ طَامِسُ‏ آثَارِ الزَّيْغِ‏ وَ الْأَهْوَاءِ، أَيْنَ قَاطِعُ حَبَائِلِ الْكَذِبِ وَ الِافْتِرَاء‏ »
  49. بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۲۱.
  50. آفتاب مهر، ج۱، ص ۲۵۱-۲۵۴.
  51. نهج البلاغه فیض الاسلام، خطبه ۱۳۸، ص ۴۲۴.
  52. غیبت نعمانی، باب ۲۱، ح ۳، ص ۳۳۳.
  53. پیامبر اسلام (ص) می‌فرماید: " إِنَّمَا بُعِثْتُ‏ لِأُتَمِّمَ‏ مَكَارِمَ‏ الْأَخْلَاقِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ همانا من برای تکمیل مکارم اخلاق برانگیخته شدم»؛ بحار الانوار، ج ۶۸، ذیل حدیث ۱۷، ص ۳۸۲.
  54. اشاره به آیه ﴿لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ ؛ و برای شما در رسول خدا الگوی نیکویی است»؛ سوره احزاب: ۲۱.
  55. " إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ يَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ‏ بِهِ‏ عُقُولَهُمْ‏ وَ أَكْمَلَ‏ بِهِ‏ أَخْلَاقَهُمْ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ح ۷۱، ص ۳۳۶.
  56. امیر المؤمنین(ع) در توصیف مهدی(ع) می‌فرماید: «دانش او از همه شما بیشتر است»؛ غیبت نعمانی، باب ۱۳، ح ۱، ص ۳۰۵.
  57. کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، باب ۲۴، ح ۵، ص ۴۸۷.
  58. غیبت نعمانی، باب ۱۳، ح ۳۰، ص ۳۳۷.
  59. کنز العمال، ج ۱۶، ح ۴۴۲۱۶، ص ۱۸۲.
  60. " مَا هَدَمَ‏ الدِّينَ‏ مِثْلُ‏ الْبِدَع‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار الانوار، ج ۷۸، ح ۹۸، ص ۹۱.
  61. کافی، ج ۱، باب البدع و الرای و المقائیس، ح ۲، ص ۵۴.
  62. " وَ لَا يَتْرُكُ‏ بِدْعَةً إِلَّا أَزَالَهَا وَ لَا سُنَّةً إِلَّا أَقَامَهَا ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار الانوار، ج ۵۸، ح ۱۱، ص ۱۱.
  63. " لَوْ قَدْ قَامَ‏ قَائِمُنَا لَأَنْزَلَتِ‏ السَّمَاءُ قَطْرَهَا وَ لَأَخْرَجَتِ الْأَرْضُ نَبَاتَهَا ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ خصال، باب اربعمائه، ح ۱۰، ص ۶۸۵.
  64. " تُطْوَى‏ لَهُ‏ الْأَرْضُ‏ وَ تَظْهَرُ لَهُ‏ الْكُنُوز‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، باب ۳۲، ح ۱۶، ص ۶۰۳.
  65. " إِذَا قَامَ‏ قَائِمُ‏ أَهْلِ‏ الْبَيْتِ‏ قَسَمَ‏ بِالسَّوِيَّةِ وَ عَدَلَ‏ فِي‏ الرَّعِيَّةِ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ غیبت نعمانی، باب ۱۳، ح ۲۶، ص ۲۴۲.
  66. بحار الانوار، ج ۵۱، ح ۳۷، ص ۸۱.
  67. بحار الانوار، ج ۵۱، ح ۳۸، ص ۹۲.
  68. " فَلَا يَبْقَى‏ فِي‏ الْأَرْضِ‏ خَرَابٌ‏ إِلَّا عُمِر‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۱، باب ۳۳، ح ۱۶، ص ۶۰۳.
  69. سوره آل عمران: ۱۱۰.
  70. در سخنی از امام باقر درباره این واجب آمده: «إن الأمر بالمعروف و النهي عن المنكر ... فريضة عظيمة بها تقام الفرائض؛ امر به معروف و نهی از منکر... واجبی است که به سبب آن همه واجبات اقامه می‌شود»؛ (کافی، ج ۵، باب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، ح ۱، ص ۵۵
  71. " الْمَهْدِيُ‏ وَ أَصْحَابُهُ‏ ...يَأْمُرُونَ‏ بِالْمَعْرُوفِ‏ وَ يَنْهَوْنَ‏ عَنِ‏ الْمُنْكَرِ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ح ۹، ص ۴۷.
  72. " أَيْنَ‏ طَامِسُ‏ آثَارِ الزَّيْغِ‏ وَ الْأَهْوَاءِ، أَيْنَ‏ قَاطِعُ‏ حَبَائِلِ‏ الْكَذِبِ‏ وَ الِافْتِرَاء‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ مفاتیح الجنان، دعای ندبه.
  73. بحار الانوار، ج ۵۲، باب ۲۷، ح ۴، ص ۳۱۱.
  74. " فَإِذَا خَرَجَ‏ أَشْرَقَتِ‏ الْأَرْضُ‏ بِنُورِ رَبِّها وَ وَضَعَ‏ مِيزَانَ‏ الْعَدْلِ‏ بَيْنَ‏ النَّاسِ‏ فَلَا يَظْلِمُ‏ أَحَدٌ أَحَداً ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ح ۲۹، ص ۳۲۲.
  75. بالادستان، محمد امین؛ حائری‌‎پور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۱۹۳ - ۲۰۴.