نسخهای که میبینید نسخهای قدیمی از صفحهاست که توسط Msadeq(بحث | مشارکتها) در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۲۸ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوتهای عمدهای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۲۰، ساعت ۰۹:۲۸ توسط Msadeq(بحث | مشارکتها)
در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حیا (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
حیا: شرم و خجالت. یکی از صفات درونی انسان و حالتی است که اگر وجود داشته باشد، انسان از انجام کارهای زشت بیزار میشود و به خاطر ترس از مذّمت مردم و رسوایی خود، از بدیها پرهیز میکند. حیا یکی از ریشهها و اصول اخلاقی به شمار آمده و در فضیلت آن روایات بسیاری نقل شده است. حیا عامل بازدارنده از گناه است، چه حیا و شرم از خدا باشد، یا از پیامبر و امام، یا حیا از مردم و یا حیا از خویش، یا از فرشتگانی که همراه انساناند و کارهای او را ثبت میکند. اگر شرم و حیا وجود نداشته باشد، راه برای هر گناه و فسادی باز است. از این رو تربیتکودکان بر مبنای حیات و شرم از بدیها آثار سازنده خوبی دارد[۱].
مقدمه
حیا در لغت بهمعنای دگرگونی و انکساری است که بهدلیل ترس از عیب بودن چیزی و نکوهش بهخاطر آن، در انسان پدید میآید. مفهوم حیا نیز خودنگهداری از فعل ناپسند بهخاطر حضور ناظر محترم است[۲].
حیا مانند لباسی است که اگر بر تن آدمیرود کسی عیب او را نبیند. آنکه لباس شرم درپوشد مردمعیب او را نبینند[۷]. از دیگر سو، کمی حیا موجب کم شدن پارسایی و ورع میشود و کمی ورع به مردن دل میانجامد و دلمرده جایگاهش در آتش است[۸]. امام(ع) ضمن بیان صفت حیا بهعنوان عاملی برای رستگاریآدمی، مواردی را مطرح میکنند که وجود این صفت دارای ضرورت و وجوب بیشتری است. از جمله:
در میدان نبرد: شرم کنید از آنکه بگریزید، که گریز برای بازماندگان مایه ننگ است و ملامت و آتشی است برای روز قیامت[۹][۱۰].
در خلوت: آنچه در عیان انجام نمیدهی در نهان نیز ترک کن[۱۱][۱۲].
حیا اگر در جای خود بهکار رود حیای مثبت و اگر در جایی که موضع حیا نیست بهکار رود حیای منفی است و کمرویی نامیده میشود. از اینرو میدان معنایی حیا به این صورت تعریف میشود: حیا خودداری از فعل قبیح و شرمساری (حیای منفی) خودداری از فعل غیرقبیح است[۱۵].
موارد حیای منفی و آثار آن
امام(ع) ضمن تبیین میدان معنایی حیا و یادکرد دو نوع مثبت و منفی به ذر مواردی چند درباره وجه منفی حیا که از آن تعبیر به شرمساری میشود، پرداختهاند. از جمله: کمرویی از پرسشی که پاسخش را نمیدانیم[۱۶]؛ کمرویی از دانشآموزی در آنچه نمیدانیم[۱۷]؛ کمرویی از بخششمال اندک و نیز محروم کردن از بخشش کم، بدتر است[۱۸]؛ اثر حیای منفی و خجالت، محروم شدن است؛ شرمندگی همراه بیبهرگی است[۱۹]»[۲۰].