اقسام علم امام
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم امام است.
مقدمه
- علم امام دو گونه است: بالفعل و بالقوه.
- علم بالفعل، علمی است که در وجود عالم تحقق دارد. علم بالقوه به علمی گفته می‌شود که در وجود عالم، بالفعل تحقق ندارد، ولی زمینه تحقق بخشیدن به آن و استفاده از آن برای شخص هست.
- در روایات متعددی: به علم فعلی و بالقوه امام اشاره شده است:
- امام صادق(ع) می‌فرماید: "امام هرگاه بخواهد بداند، تعلیم داده می‌شود"[۱]. نیز آمده است: "هر گاه امام بخواهد چیزی را بداند، خدا آن را به او می‌آموزد"[۲].
- یاد کردنی است، اگر چه علم امام به اراده و خواست او بستگی دارد و هر چه را بخواهد بداند، خواهد دانست، ولی اراده آنان پیر و اراده و مشیّت خداست و تا خدا اراده نکند، آنان نیز اراده نخواهند کرد[۳].
- امام هادی(ع) می‌فرماید: "خداوند، قلوب ائمه را محلّ اراده خویش قرار داده است. هرگاه خدا چیزی را بخواهد، آنها نیز می‌خواهند. معنای کلام خدا که فرمود: ﴿وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ﴾[۴]"[۵].
- باید گفت: علم امام به امور دینی بالفعل است، ولی به امور غیر دینی بالقوه است؛ پس تا هنگامی‌که امام اراده نکند، عالِم نمی‌شود[۶].
منابع
منبع‌شناسی جامع امامت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «إِنَّ الْإِمَامَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَعْلَمَ عُلِّمَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۲۴.
- ↑ «إِذَا أَرَادَ الْإِمَامُ أَنْ يَعْلَمَ شَيْئاً أَعْلَمَهُ اللَّهُ ذَلِكَ»؛ کافی، ج۱، ص۲۵۸.
- ↑ ر.ک: ادب فنای مقربان، ج۱، ص۱۷۸.
- ↑ «و جز آنچه خواست خداوند پروردگار جهانیان است؛ نخواهید» سوره تکویر، آیه ۲۹.
- ↑ «إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ قُلُوبَ الْأَئِمَّةِ مَوْرِداً لِإِرَادَتِهِ فَإِذَا شَاءَ اللَّهُ شَيْئاً شَاءُوهُ وَ هُوَ قَوْلُهُ ﴿وَمَا تَشَاءُونَ إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ﴾»؛ بحارالأنوار، ج۵، ج۱۱۴.
- ↑ مقامی، مهدی،درسنامه امام‌شناسی، ص:۷۶-۷۸.