امامت‌پدیا:شیوه‌نامه/نگارش مقالات
این شیوه‌نامه هدف یکدست‌سازی نگارش مقاله‌ها در امامت پدیا را دنبال میکند. یکدست سازی به نگارش، ویرایش و بازبینی آسان‌تر و بهینه‌تر و همچنین آسان‌خوانی مقاله‌ها کمک خواهد کرد.
صورت ظاهری و ساختار یک مقاله اهمیت دارد. مقاله‌های خوب با مطالبی مقدماتی آغاز میشوند (سرشناسه) و سپس اطلاعات را در ساختاری روشن ارائه می‌دهند و در انتهای آنها پیوست‌هایی همچون فهرست منابع، پانویس و جستارهای وابسته آورده میشود.
ساختار مقاله
بخش آغازین یا سرشناسه
مقدمه با بخشی شروع میشود که به سرشناسه معروف است. شناسه یا بخش آغازین و یا پیش درآمد بخش ابتدایی مدخل است (همان بخشی که بالای فهرست مطالب می‌آید) که دید کلی از مقاله ارائه می‌دهد و اهمیت و جایگاه موضوع را روشن و مهم‌ترین نکات را ذکر میکند. اصولا سرشناسه پس از نوشتن مدخل، نگاشته میشود. بسیاری از کاربران فقط شناسه را میخوانند؛ بنابراین این بخش باید بی‌نیاز از سایر بخش‌ها باشد و نکات اصلی را پوشش دهد. شناسه نباید مخاطب را به لب چشمه ببرد و تشنه باز گرداند؛ یعنی اینکه بگوید اطلاعات مهمی هست که در بخشهای آتی مقاله خواهد آمد. سبک نوشتن باید آسان‌فهم و به گونه‌ای باشد که خواننده به خواندن بقیهٔ متن ترغیب شود.
بخش آغازین باید چکیده‌وار نکات مهمی را که در مقاله به آنها اشاره شده است، ذکر کند. سرشناسه باید به گونه‌ای باشد که در پایان بتواند به صورت چکیده‌ای از مقاله روی پای خویش بایستد. اهمیت آسان‌فهمی متن در اینجا بیش از بخشهای دیگر مقاله است. باید توجه داشت مطلبی که در مدخل نیامده است، به هیچ وجه نباید در سرشناسه بیاید. از نوشتن بندهای طولانی مملو از جزئیات نیز باید پرهیز شود. درازای مناسب بخش آغازین بستگی به درازای کل مقاله دارد. به عنوان یک توصیهٔ کلی بخش آغازین نباید طولانی‌تر از سه تا چهار بند باشد. مسلماً مقاله‌های خیلی دراز پیرامون موضوعات مهم می‌توانند پیش‌درآمدهای طولانی‌تری هم داشته باشند. از آنجا که شناسه برآیندی از اصل مقاله است، نباید در آن به منابع ارجاع داد و تمامی آدرس‌دهی‌ها باید در سایر بخش‌ها صورت گیرد.
هنگام سرشناسه نویسی این موارد میتواند به شما کمک کند (در مواردی فقط بعضی از این کارها در سرشناسه انجام میشود):
- زمینه توضیح مقوله یا رشته‌ای که مفهوم متعلق به آن است به گونه ای که مخاطب پس از خواندن بند اول موضوع کلی آن مقاله را بفهمد. به عنوان مثال برای مدخل امر بین الأمرین میتوان اینگونه شروع کرد: امر بین الاَمرَین، اصطلاحی کلامی و از عقاید خاص امامیه در مسئله جبر و اختیار انسان است. و یا برای مدخل عدم تحریف قرآن میتوان اینگونه شروع شود عدم تحریف قرآن یا تحریف‌ناپذیری قرآن، از اعتقادات عموم مسلمانان و فِرَق اسلامی که بر اساس آن،قرآنی که در دست مسلمانان است، دقیقاً همان است که بر پیامبر(ص) وحی شده و نه چیزی به آن افزوده و نه از آن کم شده است..
- توضیح - معنای ژرف‌تر و با جزئیات بیشتری از عنوان
- مقایسه - رابطه‌اش با موضوعاتی دیگر چیست (اگر نیاز است): مثلا برای مدخل احتیاط واجب در بخش شناسه مقایسه ای با احتیاط مستحب نیز صورت گیرد.
- انتقاد - اگر انتقاد برجسته و قابلی از آن شده‌است، ذکر کنید.
نمونه یک شناسه ضعیف
- توجه: ۱- این شناسه متعلق به مدخل امامت می باشد. ۲- در بخش بعدی اصلاح این شناسه می آید.
امامت به معنای رهبری و پیشوایی است. امامت، منصب و مقامی که از سوی خداوند به بعضی انسان‌های پاک و دانا و شایسته داده میشود که مردم را به راه خدا هدایت کنند. در اسلام، برای تداوم مسؤولیت پیامبر خدا(ص) در بُعد حکومتی و دینی، امامت و وصایت قرار داده شده تا مردم پس از پیامبر، از امام تبعیّت کنند و رسول خدا(ص) و امامان پس از خویش را با نام و مشخصات تعیین کرده است. امامت یکی از اصول اعتقادی شیعه است و از سوی خدا و پیامبر(ص) است نه به انتخاب مردم. علم و عصمت از جمله شرایط آن است و امام، حق ولایت بر مردم دارد و حجت الهی بر همگان است. پذیرش امامتِ امامانِ معصوم واجب است و نشانه اطاعت از خدا و پیامبر است و هر کس بدون عقیده و ایمان به امامت امامِ معصوم بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است. امام رضا(ع) می‌‌فرماید: «إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ» امامت، جانشینی خدا و جانشینی پیامبر است[۱]. روشن است کسی که به جای خدا و رسول بر مردم حکومت میکند، باید پاک و عادل و شبیه پیامبر در کمالات و فضایل باشد. به پیروان این عقیده، امامیه و شیعه گفته میشود[۲].
- دلایل ضعف:
۱- شروع نامناسب ۲- منبع داده شده است. ۳- زیاده گویی در شناسه: مثلا آوردن این حدیث: امام رضا(ع) می‌‌فرماید: «إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ» امامت، جانشینی خدا و جانشینی پیامبر است. ۴-جامع نیست مثلا به اختلاف شیعه و اهل سنت در مسئله امامت اشاره‌ای نشده است.
نمونه یک شناسه قوی
از آنجا که شناسه اصولا پس از نوشتن مدخل نگاشته می شود، و اینکه مقاله امامت آماده نیست لذا یک شناسه ایده آل را نمیتوان به نمایش گذاشت. اما میتوان شناسه بالا را در دو خط به صورت زیر اصلاح نمود.
امامت به معنای رهبری و پیشوایی، مقامی الهی است که به بعضی انسان‌های شایسته داده میشود تا مردم را به راه خدا هدایت کنند. امامت از اصول اعتقادی شیعه است و اهمیت آن تا حدی بوده که شیعه را امامیه نیز نامیده‌اند. پذیرش امامت امامان معصوم واجب و از نشانه‌های اطاعت از خدا و پیامبرش شمرده میشود. (این شناسه جامع نیست و باید کامل شود)
عنوان‌بندی
هر مقاله با توضیحی در یک یا چند بند (بسته به طول کل مقاله) شروع میشود. در مقاله‌های بلندتر مقاله به زیرعنوان‌هایی/بخش‌هایی کوچکتر تقسیم میشود. عنوان‌ها به قابل‌فهم‌ساختن مقاله‌ها و نیز ایجاد فهرست مندرجات کمک میکنند. چیدمان یک مقالهٔ عادی میتواند به صورت زیر باشد:
==۱== (عنوان اصلی) ===الف=== (زیرعنوان) ==۲==(عنوان اصلی) ===الف=== (زیر عنوان) ====ب==== (زیر زیرعنوان) ====ج==== (زیر زیرعنوان)
- تا حد امکان از آوردن عنوان ها (در متن مقاله) به صورت جمله‌ای (خصوصا سوالی) پرهیز کنید، مثلا عنوانی مثل دلایل عصمت امامان کدامند؟' را تبدیل کنید به اثبات عصمت امامان یا دلایل عصمت امامان.
- عنوان‌ها باید کوتاه و قابل فهم باشند. به عنوان نمونه این عنوان هم جمله و هم طولانی است و مناسب نمی باشد: مواردی که شیعه اعتقاد به ولایت امامان معصوم دارد و باید اینگونه تغییر کند: مصادیق ولایت ائمه.
- نباید عنوان اصلی مقاله در همه عنوان‌ها تکرار شود مثلا در صفحه امام حسن مجتبی ننویسیم: زندگینامه امام حسن مجتبی، شهادت امام حسن مجتبی، امام حسن مجتبی در دوران خلافت، تولد امام حسن مجتبی بلکه مینویسیم: زندگینامه، شهادت، در دوران خلافت، تولد.
مخاطب شناسی
خوانندگان امامت‌پدیا پیش‌زمینه‌ها، تحصیلات و جهانبینی‌های گوناگونی دارند. سعی کنید مقاله‌تان را تا آنجا که می‌توانید همه‌فهم کنید. خواننده ممکن است به قصد یادگیری مقاله را می‌خواند، بنابراین کاملاً محتمل است که هیچ چیز پیرامون آن موضوع نداند. مقاله باید برای چنین خواننده‌ای هم مفید باشد. هرگاه می‌توانید از به کاربردن اصطلاحات تخصصی پرهیز کنید. البته فراموش نکنید که خواننده را در نظر بگیرید. به فرض مقاله‌ای با عنوان «علم احاطی معصوم» احتمالاً توسط خواننده‌ای با پیش‌زمینه کلامی و آشنا با مسئله علم معصوم خوانده میشود، بنابراین استفاده از اصطلاحات تخصصی مشکل‌زا نیست. اما مثلاً مقاله‌ای با عنوان «علم معصوم» احتمالاً توسط یک شخص عادی که بدنبال اطلاعاتی کلی راجع به این موضوع است،خوانده میشود. بنابراین باید به زبانی ساده نوشته شود و پیوندهایی نیز به مقاله‌های تخصصی‌تر آورده شود. به علاوه باید از آوردن اصطلاحات تخصصی تا جای ممکن پرهیز کرد. اگر هم اصطلاحی تخصصی آورده میشود در همان مقاله در بخش پانویس و یا در مواردی در پرانتز به اختصار توضیح داده شود.
مخاطب دانشنامه امامت‌پدیا هم عامه مردم و هم متخصصین امر امامت و ولایت هستند. با این وجود، باید در نظر داشت که مطالب تخصصی تا حد ممکن در صفحات تخصصی آورده شوند. عناوین این دانشنامه در عین حال که به صورت عمومی و برای استفاده عامه مردم نگاشته شده اند، به صورت تخصصی و از منظرهای مختلف نیز بررسی میشوند. به عنوان نمونه مدخل امامت به صورت تخصصی در قرآن، علم کلام، نهج البلاغه، فلسفه و عرفان اسلامی، حدیث و... نیز بررسی میشود: امامت در حدیث، امامت در کلام اسلامی، امامت در قرآن. به عبارت دیگر، تعداد زیادی از مداخل امامت‌پدیا به دو بخش خرد و کلان تقسیم شده‌اند، چراکه از اهداف این دانشنامه این است که هر دو گروه خوانندگان عمومی و متخصص بتوانند از این دانشنامه بهره‌مند شوند. خوانندگان مختلف نیازهای مختلفی دارند:
- بعضی خوانندگان تنها نیاز به یک خلاصهٔ کوتاه دارند. برای این خوانندگان بخش آغازین یا سرشناسه مفید است. در نظر داشته باشیم که بسیاری از مخاطبان این بخش را میخوانند و اگر نیاز بیشتری داشتند به سایر بخشهای صفحه مراجعه میکنند لذا باید به این بخش اهمیت ویژه ای داده شود.
- عدهٔ دیگری احتیاج به حجم متوسطی از اطلاعات دارند تا به طور کلی درباره آن عنوان بدانند. (صفحات عمومی)
- برخی نیز اطلاعاتی جامع و مفصل و تخصصی می‌خواهند. برای این موارد امامت پدیا صفحات جداگانه ای در نظر گرفته است که آن عنوان را از منظرهای مختلف بررسی میکند. این صفحات جداگانه با برچسبی که در بالای صفحه عمومی و تمام صفحات جداگانه اش (صفحات تخصصی) می‌آید نشان داده میشوند. به عنوان نمونه مدخل نبوت و ولایت را ببینید.
ما باید تمام این گروه‌ها را بهره‌مند کنیم.
بدیهیات را ذکر کنید
واقعیاتی را که به نظرتان بدیهی می‌آید را ذکر کنید چرا که لزوماً برای خواننده بدیهی نیست. آوردن این بدیهیات باید در همان یکی دو جملهٔ آغازین باشد و در ادامه مقاله این توضیحات تکرار نشود. مثلاً این جمله را در نظر بگیرید:
در سال ششم هجری پیامبر نامه‌ای براى اصحم نجاشی نوشت و او را به آئیین پاک خود دعوت نمود.
هیچ اشاره‌ای به این موضوع نیست که این اصحم نجاشی کیست. فردی عادی است؟پادشاه است؟ عالم دینی است؟ و غیره... به جای جملهٔ فوق میتوان چنین گفت:
در سال ششم هجری پیامبر نامه‌ای براى اصحم نجاشی پادشاه حبشه نوشت و او را به آئیین پاک خود دعوت نمود.
ارجاعات
نگارش پاسخ‌های جامع و تفصیلی
بخشی از امامت‌پدیا صفحاتی هستند که شامل پرسش و پاسخ می شوند. این صفحات شامل یک بخش آغازین (سرشناسه) است که توضیح مختصری از سوال می دهد. بخش بعدی را پاسخ جامع شکل می دهد. منظور از پاسخ جامع، پاسخی کلی و چکیده از تمام پاسخ هایی هست که محققین (که نقل قول مستقیم این پاسخ دهندگان در بخش پایانی همین صفحات آمده است) به این پرسش داده اند.
به جز پاسخ جامع، یک پاسخ جامع تفصیلی نیز نگاشته میشود که فعلا در صفحه بحث هر صفحه پرسش بارگزاری میشود.
نگارش صفحات مربوط به مولفین
نگارش صفحات مربوط به آثار
- ↑ اصول کافی، ج۱، ص۲۰۰.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۳۲.