نماز در معارف و سیره سجادی
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل نماز (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
یکی از وظایف بسیار مهم مؤمنان، پس از استقرار حاکمیت دین بر زمین، اقامه نماز است: ﴿الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ...﴾[۱]. به گزارش قرآن و روایات نماز از سفارش‌های مهم[۲]؛ از نشانه‌های متّقین[۳]؛ وظیفه‌ای در اوقات معیّن[۴]؛ بازدارنده از فحشا و منکر[۵]؛ نور چشم پیامبر(ص)[۶]؛ درمان تکبر[۷]؛ کلید بهشت[۸]؛ وسیله تقرّب انسان به خدا[۹]؛ و کوبنده شیطان[۱۰] می‌باشد.
برخی از آموزه‌های امام سجاد(ع) به‌عنوان یکی از برترین الگوهای اقامه نماز راستین به شرح زیر است:
- رعایت زمان، مقدمات، حدود و شروط نماز براساس تعالیم رسول اسلام(ص): «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ قِفْنَا فِيهِ عَلَى مَوَاقِيتِ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ بِحُدُودِهَا...»[۱۱]؛ «بارخدایا درود بفرست بر محمد و خاندان او و در این ماه ما را به اوقات نمازهای پنجگانه آگاه فرما: به حدودش و احکامش که مقرر داشته‌ای و شروط و هنگامش که معیّن کرده‌ای. ای خداوند چنان کن که به هنگام نماز همانند کسانی باشیم که... آن را به وقت خود، به آیین بنده تو و رسول تو محمد(ص)... به جای می‌آورند».
- نماز بندگان در برابر الطاف الهی بسیار ناچیز است: «ای خداوند، اگر چندان بگریم که مژگانم فرو ریزد و مویه کنم تا آوازم منقطع شود و بر آستان جلال تو بایستم تا پاهایم آماس کند و رکوع کنم تا استخوان‌های پشتم از جای برآید و سر به سجده نهم تا چشمانم از چشمخانه به در شود... شایسته آن نیستم که حتی یک گناه از گناهانم را از نامه عملم محو کنی»[۱۲].
- انجام وظایف الهی به ویژه روزه و نماز در ماه رمضان از الطاف خداوند و توجه ویژه او به بندگانش است: «ای خداوند، تو بودی که ما را برگزیدی و به شناخت این ماه توفیق عنایت کردی و به سنت آن راه نمودی. تو بودی که ما را توفیق روزه داشتن و نماز گزاردن ارزانی داشتی، هرچند ما قصور ورزیدیم و اندکی از بسیار به جای آوردیم»[۱۳].
- نماز شب مخصوصاً در ماه رمضان، جلوه بارز رحمت الهی است: «ای خداوند، ماه رمضان را از زمزمه عبادت ما پر ساز... ما را یاری ده که روزهایش را روزه بداریم و شب‌هایش را به نماز و تضرع وخشوع و مذلّت در پیشگاه تو به سحر رسانیم تا مبادا که روزهایش به غفلت ما شهادت دهند و شب‌هایش به سهل‌انگاری ما»[۱۴].
- دعا برای پدر و مادر به‌ویژه پس از اقامه نماز: «خداوندا، پس از هر نماز من و در هر وقت دیگر از اوقات شب و در هر ساعت از ساعات روز، پدرم و مادرم را از یاد من مبر»[۱۵].
- جایگاه امامت نماز جمعه ویژه خلفای حق و امنای خداوند است: «بارخدایا، این جایگاه (امامت جمعه)، جایگاه خلفای تو و برگزیدگان توست ولی جایگاه رفیع امینان تو را که آنان را بدان اختصاص داده‌ای دیگران بربودند»[۱۶].[۱۷].[۱۸]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «(همان) کسانی که اگر آنان را در زمین توانمندی دهیم نماز بر پا می‌دارند.».. سوره حج، آیه ۴۱.
- ↑ ﴿يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ﴾ «پسرکم! نماز را بپا دار و به کار شایسته فرمان ده و از کار ناشایست باز دار و در آنچه بر سرت آید شکیب کن؛ بی‌گمان این از کارهایی است که آهنگ آن می‌کنند» سوره لقمان، آیه ۱۷.
- ↑ ﴿ذَلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِلْمُتَّقِينَ * الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ﴾ «این (آن) کتاب (است که) هیچ تردیدی در آن نیست، رهنمودی برای پرهیزگاران است * همان کسانی که «غیب» را باور و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه به آنان روزی داده‌ایم می‌بخشند» سوره بقره، آیه ۲-۳.
- ↑ ﴿فَإِذَا قَضَيْتُمُ الصَّلَاةَ فَاذْكُرُوا اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَى جُنُوبِكُمْ فَإِذَا اطْمَأْنَنْتُمْ فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا﴾ «و چون نماز را به پایان بردید خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد کنید و چون آرام یافتید نماز را برپا دارید که نماز بر مؤمنان فریضه‌ای است که زمان معیّن دارد» سوره نساء، آیه ۱۰۳.
- ↑ ﴿اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ﴾ «آنچه از این کتاب بر تو وحی شده است بخوان و نماز را بپا دار که نماز از کار زشت و کار ناپسند باز می‌دارد و به راستی یادکرد خداوند (از هر چیز) بزرگ‌تر است و خداوند می‌داند که چه انجام می‌دهید» سوره عنکبوت، آیه ۴۵.
- ↑ کافی، ج۵، ص۲۳.
- ↑ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۷.
- ↑ وسائل الشیعه، ج۱، ص۲۲.
- ↑ عوالی اللئالی، ج۱، ص۵.
- ↑ کافی، ج۵، ص۲۶.
- ↑ نیایش چهل‌و‌چهارم.
- ↑ نیایش شانزدهم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌چهارم.
- ↑ نیایش بیست‌و‌چهارم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هشتم.
- ↑ وسائل الشیعة، محمد بن‌حسن حر عاملی، ۱۴۰۹، قم، آل‌البیت؛ الصحیفة السجادیة، امام زین العابدین(ع)، ۱۴۱۸، قم، الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ عوالی اللئالی، محمدبن زین‌العابدین، ابن ابی‌جمهور، قم، نشر سیدالشهدا؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، ۱۳۷۳، قم، دارالقرآن الکریم؛ کافی، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، اسلامیة؛ من لایحضره الفقیه، محمد بن‌علی، ابن‌بابویه (صدوق)، ۱۴۰۴، قم، جامعه مدرسین.
- ↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «نماز»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۴۳۳.