امامت‌پدیا:شیوه‌نامه/نگارش مقالات
این شیوه‌نامه هدف یکدست‌سازی نگارش مقاله‌ها در امامت پدیا را دنبال می‌کند. یکدست سازی به نگارش، ویرایش و بازبینی آسان‌تر و بهینه‌تر و همچنین آسان‌خوانی مقاله‌ها کمک خواهد کرد.
صورت ظاهری و ساختار یک مقاله اهمیت دارد. مقاله‌های خوب با مطالبی مقدماتی آغاز می‌شوند (سرشناسه) و سپس اطلاعات را در ساختاری روشن ارائه می‌دهند و در انتهای آنها پیوست‌هایی همچون فهرست منابع، پانویس و جستارهای وابسته آورده میشود.
مخاطب شناسی
خوانندگان مختلف نیازهای مختلفی دارند:
- بعضی خوانندگان تنها نیاز به یک خلاصهٔ کوتاه دارند. برای این خوانندگان بخش آغازین یا سرشناسه مفید است. در نظر داشته باشیم بسیاری از مخاطبان این بخش را می‌خوانند و اگر نیاز بیشتری داشتند، به سایر بخش‌های صفحه مراجعه می‌کنند، لذا باید به سرشناسه اهمیت ویژه ای داده شود.
- عدهٔ دیگری احتیاج به حجم متوسطی از اطلاعات دارند تا به طور کلی درباره آن عنوان بدانند. (صفحات عمومی یا همان اجمالی)
- برخی نیز اطلاعاتی جامع و مفصل و تخصصی می‌خواهند. برای این موارد امامت پدیا صفحات جداگانه ای در نظر گرفته است که آن عنوان را از منظرهای مختلف بررسی می‌کند. این صفحات جداگانه با برچسبی که در بالای صفحه عمومی و تمام صفحات فرعی‌اش (صفحات تخصصی) می‌آید نشان داده می‌شوند. به عنوان نمونه مدخل نبوت و ولایت را ببینید.
ما باید تمام این گروه‌ها را بهره‌مند کنیم.
مخاطب شناسی صفحات عمومی (متن اجمالی)
خوانندگان امامت‌پدیا پیش‌زمینه‌ها، تحصیلات و جهانبینی‌های گوناگونی دارند، لذا سعی کنید مقاله خود را تا آنجا که می‌توانید همه‌فهم کنید. خواننده ممکن است به قصد یادگیری مقاله‌ای را بخواند، بنابراین کاملاً محتمل است هیچ چیز پیرامون آن موضوع نداند. مقاله باید برای چنین خواننده‌ای هم مفید باشد.
تا حد امکان از به کار بردن اصطلاحات تخصصی پرهیز کنید، اگر هم اصطلاحی تخصصی آورده میشود در همان مقاله در بخش پانویس و یا در مواردی در پرانتز به اختصار توضیح داده شود. البته فراموش نکنید که خواننده را در نظر بگیرید. به فرض مقاله‌ای با عنوان «علم احاطی معصوم» احتمالاً توسط خواننده‌ای با پیش‌زمینه کلامی و آشنا با مسئله علم معصوم خوانده میشود، بنابراین استفاده از اصطلاحات تخصصی مشکل‌زا نیست. اما مثلاً مقاله‌ای با عنوان «علم معصوم» احتمالاً توسط یک شخص عادی که به دنبال اطلاعاتی کلی راجع به این موضوع است، خوانده میشود، بنابراین باید به زبانی ساده نوشته شود و پیوندهایی (لینک‌هایی) نیز به مقاله‌های تخصصی‌تر آورده شود.
مخاطب دانشنامه امامت‌پدیا، هم عامه مردم و هم متخصصین امر امامت و ولایت هستند، به عبارت دیگر، تعداد زیادی از مداخل امامت‌پدیا به دو بخش خرد (اجمالی) و کلان (تفصیلی) تقسیم شده‌اند. با این وجود، باید در نظر داشت مطالب تخصصی تا حد ممکن در صفحات تخصصی آورده شوند. عناوین این دانشنامه در عین حال که به صورت عمومی و برای استفاده عامه مردم نگاشته شده‌اند، به صورت تخصصی و از منظرهای مختلف نیز بررسی می‌شوند. به عنوان نمونه مدخل امامت به صورت تخصصی در قرآن، علم کلام، نهج البلاغه، فلسفه و عرفان اسلامی، حدیث و... نیز بررسی میشود: امامت در حدیث، امامت در کلام اسلامی، امامت در قرآن.
سبک نوشتاری
قبل از نوشتن یک مدخل باید هدف نوشته، مقصد نهایی، چیدن ساختمان و المان های اصلی و در آخر ترسیم مسیر رسیدن به آن هدف را پیدا کرد. مثلا وقتی بخواهیم راجع به ضرورت امامت بنویسیم، باید بدانیم که می خواهیم چه چیزی را در آخر به خواننده منتقل کنیم. این یک هدف پنهان است که فقط نویسنده از آن مطلع هست. مثلا در مدخل ضرورت امامت می‌خواهیم واجب بودن نظام امامت برای جامعه را به مخاطب منتقل کنیم. حال که هدف مشخص شد باید ببینیم چه عناصری را باید بکار بگیریم تا به این هدف برسیم مثلا انواع ضرورت امامت، دلایل ضرورت امامت و شبهات مربوط به ضرورت. مرحله بعد باید نویسنده ساختمان را بچیند یعنی ببیند هر کدام از این عناصر و المان ها را در کدام بخش بیاورد و یا به عبارتی چینش بحث را انجام دهد.
بدیهیات را ذکر کنید
واقعیاتی را که به نظرتان بدیهی می‌آید را ذکر کنید چرا که لزوماً برای خواننده بدیهی نیست. آوردن این بدیهیات باید در همان یکی دو جملهٔ آغازین باشد و در ادامه مقاله این توضیحات تکرار نشود. مثلاً این جمله را در نظر بگیرید:
در سال ششم هجری پیامبر نامه‌ای براى اصحم نجاشی نوشت و او را به آئیین پاک خود دعوت نمود.
هیچ اشاره‌ای به این موضوع نیست که این اصحم نجاشی کیست. فردی عادی است؟پادشاه است؟ عالم دینی است؟ و غیره... به جای جملهٔ فوق میتوان چنین گفت:
در سال ششم هجری پیامبر نامه‌ای براى اصحم نجاشی پادشاه حبشه نوشت و او را به آئیین پاک خود دعوت نمود.
روان و ساده بنویسید
از به کار بردن کلمات پیچیده و مغلق پرهیز کنید. ساده، روان و رسا بنویسید اما در نظر داشته باشید که ساده نویسی با محاوره نویسی تفاوت دارد. همچنین در نظر داشته باشید که ویکی نویسی با سخنرانی فرق می‌کند، لذا نباید از کلمات یا جملاتی مثل: "بر اساس این ادعا بیانات مختلفی از افراد ایراد شده است" استفاده کرد. واژۀ بیانات و ایراد محاوره ای هستند. یا جملۀ "ماجرا از این قرار بود که" و یا "این توطئه منافقین در نطفه خفه شود" کاملا محاوره ای است.
در نظر داشته باشید که متون قدیمی (چه در مقالات و چه در پاسخ جامع و تفصیلی) باید به زبان امروزی و ساده بازنویسی شوند
زیاده و زائد نویسی ممنوع
باید توجه داشت که زیاده نویسی و تطویل باعث می شود تا مخاطب خسته شود و در بعضی موارد مسیر درست مقاله را گم کند. به کم قناعت کنید و سعی کنید حرفتان را در قالب کمترین کلمات و جملات ممکن بیان کنید. ویکی نویسی هنر ارائه مطلب در ساندویچی ترین و سریع ترین شکل ممکن است. مثلا به جای جمله و عنوان طولانی: "عده ای معتقدند ائمه معصومین به تمام علوم آگاهی دارند و بر اساس این ادعا بیانات مختلفی از افراد ایراد شده است از جمله این افراد" می توان نوشت: قائلین به علم تام معصوم.
از دیگر موارد زیاده نویسی نوشتن مطالبی است که به بحث مربوط نمی‌شود. مثلا اینکه در مدخل تولد امام مهدی از ظهور و یا منتظران ظهور بحث شود زائد است.
استفاده از ترجمه ها
ترجمه قرآن طبق سامانه انجام میشود. برای ترجمه نهج البلاغه و اصول کافی از ترجمه استاد شهیدی استفاده شود. نسخه معیار برای ترجمه وسائل الشیعه، نسخه ۳۰ جلدی است.
ادله
در موضوعات و عناوین قرانی و روایی مانند آیه مباهله و یا حدیث ثقلین ادله نقلی مقدم بر عقلی میشود و در موضوعات کلامی و عقلی دلایل عقلی مقدم می‌شوند.
جامع بنویسم
هر مدخل باید تمام اطراف موضوع خود را پوشش دهد و مطلب مهمی از قلم نیفتد. البته باید با حفظ جامعیت، مختصر نوشت و از زیاده نویسی پرهیز کرد.
اگر منابعی که در اختیار ما گذاشته شده ناقص هستند و مطلبی نیاز است چکار کنیم؟
به کاربر Bahmani اطلاع دهید تا پیگیر تکمیل منابع شوند.
هر مطلبی در جای خود بیان شود
هر مطلبی را در بخش مربوط به خود بیان کنید و در بخش های دیگر آن را تکرار نکنید مگر در موارد بسیار ضروری.
آدرس دهی
تمام مطالب باید آدرس داشته باشند هم آدرس منبع اصلی (در صورت وجود) و هم آدرس منابعی که سایت معرفی کرده است. نحوه آدرس دهی در شیوه نامه ارجاعات خواهد آمد.
اصل بر این است که اسم نویسنده ها نیاید
سعی شود در متن مدخل‌ها از آوردن اسم نویسنده خودداری شود مگر نسبت به علمای اعلام سلف همانند شیخ مفید و شیخ صدوق و ... . پس ننویسیم: آقای مرادبیگی در کتاب خود فرمودند .... بلکه مطلب را بیاوریم و بعد به کتاب آقای مرادبیگی ارجاع دهیم.
چینش در دلایل
در بخش هایی که از دلایل استفاده می شود ابتدا دلایل عقلی می آید و سپس دلایل نقلی و در میان دلایل نقلی هم دلیل قرآنی مقدم بر دلیل روایی است. البته اگر موضوعی قرآنی یا حدیثی بود مانند آیه مباهله یا حدیث ثقلین در چنین مواردی ادلۀ نقلی مقدم بر عقلی است.
ساختار مقاله
بخش آغازین یا سرشناسه
مقدمه با بخشی شروع میشود که به سرشناسه معروف است. شناسه یا بخش آغازین و یا پیش درآمد بخش ابتدایی مدخل است (همان بخشی که بالای فهرست مطالب می‌آید) که دید کلی از مقاله ارائه می‌دهد و اهمیت و جایگاه موضوع را روشن و مهم‌ترین نکات را ذکر می‌کند. اصولا سرشناسه پس از نوشتن مدخل، نگاشته میشود. بسیاری از کاربران فقط شناسه را می‌خوانند؛ بنابراین این بخش باید بی‌نیاز از سایر بخش‌ها باشد و نکات اصلی را پوشش دهد. شناسه نباید مخاطب را به لب چشمه ببرد و تشنه باز گرداند؛ یعنی اینکه بگوید اطلاعات مهمی هست که در بخش‌های آتی مقاله خواهد آمد. سبک نوشتن باید آسان‌فهم و به گونه‌ای باشد که خواننده به خواندن بقیهٔ متن ترغیب شود.
بخش آغازین باید چکیده‌وار نکات مهمی را که در مقاله به آنها اشاره شده است، ذکر کند. سرشناسه باید به گونه‌ای باشد که در پایان بتواند به صورت چکیده‌ای از مقاله روی پای خویش بایستد. اهمیت آسان‌فهمی متن در اینجا بیش از بخش‌های دیگر مقاله است. باید توجه داشت مطلبی که در مدخل نیامده است، به هیچ وجه نباید در سرشناسه بیاید. از نوشتن بندهای طولانی مملو از جزئیات نیز باید پرهیز شود. درازای مناسب بخش آغازین بستگی به درازای کل مقاله دارد. به عنوان یک توصیهٔ کلی بخش آغازین نباید طولانی‌تر از سه تا چهار بند باشد. مسلماً مقاله‌های طولانی پیرامون موضوعات مهم می‌توانند پیش‌درآمدهای طولانی‌تری هم داشته باشند. از آنجا که شناسه برآیندی از اصل مقاله است، نباید در آن به منابع ارجاع داد و تمامی آدرس‌دهی‌ها باید در سایر بخش‌ها صورت گیرد.
هنگام سرشناسه نویسی این موارد میتواند به شما کمک کند (در مواردی فقط بعضی از این کارها در سرشناسه انجام میشود):
- زمینه: توضیح مقوله یا رشته‌ای که مفهوم متعلق به آن است به گونه ای که مخاطب پس از خواندن بند اول موضوع کلی آن مقاله را بفهمد. به عنوان مثال برای مدخل امر بین الأمرین میتوان اینگونه شروع کرد: امر بین الاَمرَین، اصطلاحی کلامی و از عقاید خاص امامیه در مسئله جبر و اختیار انسان است. و یا برای مدخل عدم تحریف قرآن میتوان اینگونه شروع شود عدم تحریف قرآن یا تحریف‌ناپذیری قرآن، از اعتقادات عموم مسلمانان و فِرَق اسلامی که بر اساس آن،قرآنی که در دست مسلمانان است، دقیقاً همان است که بر پیامبر(ص) وحی شده و نه چیزی به آن افزوده و نه از آن کم شده است..
- توضیح: معنای ژرف‌تر و با جزئیات بیشتری از عنوان
- مقایسه: رابطه‌اش با موضوعاتی دیگر چیست (اگر نیاز است): مثلا برای مدخل احتیاط واجب در بخش شناسه مقایسه ای با احتیاط مستحب نیز صورت گیرد.
- انتقاد: اگر انتقاد برجسته و قابلی از آن شده‌است، ذکر کنید.
نمونه یک شناسه ضعیف
- توجه: ۱- این شناسه متعلق به مدخل امامت است. ۲- در بخش بعدی اصلاح این شناسه می آید.
امامت به معنای رهبری و پیشوایی است. امامت، منصب و مقامی که از سوی خداوند به بعضی انسان‌های پاک و دانا و شایسته داده میشود که مردم را به راه خدا هدایت کنند. در اسلام، برای تداوم مسؤولیت پیامبر خدا(ص) در بُعد حکومتی و دینی، امامت و وصایت قرار داده شده تا مردم پس از پیامبر، از امام تبعیّت کنند و رسول خدا(ص) و امامان پس از خویش را با نام و مشخصات تعیین کرده است. امامت یکی از اصول اعتقادی شیعه است و از سوی خدا و پیامبر(ص) است نه به انتخاب مردم. علم و عصمت از جمله شرایط آن است و امام، حق ولایت بر مردم دارد و حجت الهی بر همگان است. پذیرش امامتِ امامانِ معصوم واجب است و نشانه اطاعت از خدا و پیامبر است و هر کس بدون عقیده و ایمان به امامت امامِ معصوم بمیرد، به مرگ جاهلیت مرده است. امام رضا(ع) می‌‌فرماید: «إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ» امامت، جانشینی خدا و جانشینی پیامبر است[۱]. روشن است کسی که به جای خدا و رسول بر مردم حکومت می‌کند، باید پاک و عادل و شبیه پیامبر در کمالات و فضایل باشد. به پیروان این عقیده، امامیه و شیعه گفته میشود[۲].
- دلایل ضعف:
۱- شروع نامناسب ۲- منبع داده شده است. ۳- زیاده گویی در شناسه: مثلا آوردن این حدیث: امام رضا(ع) می‌‌فرماید: «إِنَّ الْإِمَامَةَ خِلَافَةُ اللَّهِ وَ خِلَافَةُ الرَّسُولِ» امامت، جانشینی خدا و جانشینی پیامبر است. ۴-جامع نیست مثلا به اختلاف شیعه و اهل سنت در مسئله امامت اشاره‌ای نشده است.
نمونه یک شناسه قوی
از آنجا که شناسه اصولا پس از نوشتن مدخل نگاشته می شود، و اینکه مقاله امامت آماده نیست لذا یک شناسه ایده آل را نمیتوان به نمایش گذاشت. اما میتوان شناسه بالا را در دو خط به صورت زیر اصلاح نمود.
امامت به معنای رهبری و پیشوایی، مقامی الهی است که به بعضی انسان‌های شایسته داده میشود تا مردم را به راه خدا هدایت کنند. امامت از اصول اعتقادی شیعه است و اهمیت آن تا حدی بوده که شیعه را امامیه نیز نامیده‌اند. پذیرش امامت امامان معصوم واجب و از نشانه‌های اطاعت از خدا و پیامبرش شمرده میشود. (این شناسه جامع نیست و باید کامل شود)
عنوان‌بندی
هر مقاله با توضیحی در یک یا چند بند (بسته به طول کل مقاله) شروع میشود. در مقاله‌های بلندتر مقاله به زیرعنوان‌هایی/بخش‌هایی کوچکتر تقسیم میشود. عنوان‌ها به قابل‌فهم‌ساختن مقاله‌ها و نیز ایجاد فهرست مندرجات کمک می‌کنند. چیدمان یک مقالهٔ عادی میتواند به صورت زیر باشد:
==۱== (عنوان اصلی) ===الف=== (زیرعنوان) ==۲==(عنوان اصلی) ===الف=== (زیر عنوان) ====ب==== (زیر زیرعنوان) ====ج==== (زیر زیرعنوان)
- تا حد امکان از آوردن عنوان ها (در متن مقاله) به صورت جمله‌ای (خصوصا سوالی) پرهیز کنید، مثلا عنوانی مثل دلایل عصمت امامان کدامند؟' را تبدیل کنید به اثبات عصمت امامان یا دلایل عصمت امامان.
- عنوان‌ها باید کوتاه و قابل فهم باشند. به عنوان نمونه این عنوان هم جمله و هم طولانی است و مناسب نمی باشد: مواردی که شیعه اعتقاد به ولایت امامان معصوم دارد و باید اینگونه تغییر کند: مصادیق ولایت ائمه.
- نباید عنوان اصلی مقاله در همه عنوان‌ها تکرار شود مثلا در صفحه امام حسن مجتبی ننویسیم: زندگینامه امام حسن مجتبی، شهادت امام حسن مجتبی، امام حسن مجتبی در دوران خلافت، تولد امام حسن مجتبی بلکه مینویسیم: زندگینامه، شهادت، در دوران خلافت، تولد.
نکاتی درباره مدخل ها با اولویت یک و دو
- سیاست امامت‌پدیا این است، مدخل های با اولویت یک و اولویت دو که ایجاد می‌شوند نسبت به سایر ویکی های موجود در حوزه علوم اسلامی کیفیت بالاتری داشته باشند، لذا نویسنده با جستجو در سایر ویکی‌ها می بایست آنها را بررسی کند. با مراجعه به این آدرس می‌توانید در دانشنامه های مختلف اسلامی جستجو کنید.
- سیاست امامت‌پدیا این است که مقاله‌های نوشته شده چه از لحاظ مضمون و چه از لحاظ ادبیات نباید مشابه سایر ویکی‌های موجود باشد.(مضمون شامل عناوین اصلی و فرعی هم می شود)
- بعد از نوشتن هر مقاله قبل از بارگذاری حتما با مقاله مشابه در دیگر ویکی‌ها مقایسه شده و اگر نقطه ضعفی وجود داشت برطرف شود.
- در استفاده از منابع، منابع معرفی شده در سایت در اولویت باشد؛ منتها از منابع پژوهشی دیگر (همچون مقالات) هم میتوان استفاده کرد. (برای یافتن مقالات مربوط با عنوان از سایت‌هایی مانند نورمگز و پرتال جامع علوم انسانی میتوان استفاده کرد. روال کار بر این است که مقاله‌های یافت شده که باید بین ۳ الی ۵ مورد باشد ابتدا به آقای واسطی معرفی شده و در صورت تایید بر روی آنها کار می شود.
* بعد از تایید مقاله ها، طرح کلی موضوع (طرح اجمالی و عنوان بندی) نوشته شده و به آقای واسطی ارائه می شود، در صورت تایید اصل مقاله نوشته می شود.
- قبل از پیشنهاد مقاله‌ها به آقای واسطی باید ملاحظه شود که این مقاله‌ها منبع سایر ویکی ها نباشد و الا کنار گذاشته می شود. (مقالاتی را کار می کنیم که دیگران کار نکرده اند. البته در صورت اضطرار اشکال ندارد.)
- در مدخل‌هایی با اولویت یک و اولویت دو از هیچ دانشنامه، دائرة المعارف، سایت های مختلف و یا ویکی‌ها استفاده‌ای صورت نگیرد.
- اگر در زمینه نوشتن مقاله ها، نیاز به همکاری (مانند پرینت و ...،) مرکز بود، مرکز آماده همکاری است.
ارجاعات
نگارش پاسخ‌های جامع و تفصیلی
بخشی از امامت‌پدیا صفحاتی هستند که شامل پرسش و پاسخ می شوند. نگاشتن این صفحات با مدخل ها اندکی تفاوت دارد. این صفحات شامل یک بخش آغازین (سرشناسه) است که توضیح مختصری از سوال می دهد. بخش بعدی را پاسخ جامع شکل می دهد. منظور از پاسخ جامع، پاسخی کلی و چکیده از تمام پاسخ هایی هست که محققین (که نقل قول مستقیم این پاسخ دهندگان در بخش پایانی همین صفحات آمده است) به این پرسش داده اند.
به جز پاسخ جامع، یک پاسخ جامع تفصیلی نیز نگاشته میشود که فعلا در صفحه بحث هر صفحه پرسش بارگزاری میشود.
نگارش صفحات مربوط به مولفین
نگارش صفحات مربوط به آثار
- ↑ اصول کافی، ج۱، ص۲۰۰.
- ↑ محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص۳۲.