عهد در فقه سیاسی
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسشهای عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل عهد (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- پیمان[۱]، تعهد و التزام مَوثق[۲]، اصل آن به معنای حفظ کردن چیزی (احتفاظ)[۳] یا التزام خاص به امری در مقابل شخصی. عهد به عقد، وصیت و قسم و... حاصل میشود و بر عهده شخص متعهد استقرار مییابد و وظیفه او حفظ عهد است[۴].
﴿وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا﴾[۵].
عهد اصطلاح جامع برای همه پیمانها و تعهدات انسانی و الهی است و انواع پیمانها مانند الّ، ذمّه و عقود مانند نکاح، بیع و... را شامل میشود.
انواع پیمانها در قرآن کریم واجبالوفاء و لازمالرعایه هستند. قرآن کریم بر وفای به عهد به طور کلی، ﴿وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا﴾[۶]. یا به طور خاص ﴿إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ثُمَّ لَمْ يَنْقُصُوكُمْ شَيْئًا﴾[۷] سفارش و تأکید کرده است.
در صحنه سیاست داخلی و سیاست خارجی و روابط بینالمللی، مسئلهای مهمتر از پایبندی به پیمانها و قراردادها و عهدنامهها نیست؛ زیرا در صورت عدم پایبندی گروهها، اشخاص حقیقی یا حقوقی و دولتها به قراردادهای فیمابین، همه مراودات و ارتباطات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مختل و نظام تعاملات اجتماعات بشری گسسته خواهد شد.[۸]
﴿فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ﴾[۱۲].
میثاق با عهد و عقد مترادف است و به پیمانهایی که میان قبایل، افراد، اقوام و گروهها با یکدیگر منقعد میکردند، اطلاق میشود. در قرآن کریم به رعایت و وفای به عهد و میثاق بسیار سفارش شده است: ﴿وَإِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلَى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ﴾[۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژهنامه، ص۷۷۹.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۵۹۱.
- ↑ حامد ناجی، «عهد»، دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی، ج۲، ص۱۴۹۹.
- ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۱، ص۱۰۲.
- ↑ «به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.
- ↑ «به پیمان وفا کنید که از پیمان خواهند پرسید» سوره اسراء، آیه ۳۴.
- ↑ «مگر کسانی از مشرکان که با آنان پیمان بستهاید سپس چیزی از (پیمان) شما نکاستهاند » سوره توبه، آیه ۴.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۳۰-۴۳۱.
- ↑ ابنفارس، معجم مقاییس اللغه، ج۶، ص۸۵.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۸۵۳.
- ↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژهنامه، ص۸۲۱.
- ↑ «یاری رساندهاند دوستان یکدیگرند و کسانی که ایمان آورده و هجرت نکردهاند » سوره انفال، آیه ۷۲.
- ↑ «کسانی که ایمان آورده و هجرت گزیدهاند و در راه خداوند با مال و جانشان جهاد کردهاند و کسانی که (به آنان) پناه داده و یاری رساندهاند دوستان یکدیگرند و کسانی که ایمان آورده و هجرت نکردهاند شما را با آنان هیچ پیوندی نیست تا آنکه هجرت گزینند و اگر از شما» سوره انفال، آیه ۷۲.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۹۵-۴۹۶.