عون بن جعفر طیار
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
«عون»[۱] فرزند جعفر بن ابی طالب معروف به جعفر طیار برادر امیرالمؤمنین است، کنیه عون، ابوالقاسم و مادرش اسماء بنت عمیس خثعمیه است. او در حبشه دیده به جهان گشود[۲] اما سال تولدش به خوبی معلوم نیست ولی چون در واقعه جانسوز عاشورا ۵۶ یا ۵۷ ساله بوده است. سال ولادت وی، به احتمال ۴ یا ۵ ه.ق می‌‌باشد. بنا به گزارش یعقوبی، پیامبر خدا(ص)، پس از شهادت جعفر در جنگ مؤته که در سال هشتم ه.ق واقع شد - عون و دو برادرش عبدالله و محمد را در آغوش گرفت و نوازش کرد[۳].
در گزارش دیگری آمده است: پیامبر(ص)، فرزندان جعفر از جمله عون را طلبید و به آرایشگر دستور داد سر آنها را بتراشد[۴] و سپس فرمود: «عون در خلقت و اخلاق شبیه من است»[۵].
عون از تربیت شدگان امیرالمؤمنین(ع) است؛ زیرا پس از شهادت جعفر، حضرت علی(ع) تربیت فرزندان برادر را به عهده گرفت و پس از آنکه عون به حد ازدواج رسید، امیرالمؤمنین(ع)، دختر کوچک‌تر خود، ام کلثوم (زینب صغری) را به ازدواج او درآورد[۶].
در این که فرزندی از او به یادگار مانده یا نه، اختلاف است[۷].
عون از شیعیان راستین امیرالمؤمنین(ع) بود و از نخستین هاشمیانی بود که پس از قتل عثمان در همان روز اول خلافت، با آن حضرت بیعت کرد و همواره وفاداری خود را نسبت به عم بزرگوارش ادامه داد[۸].
پس از شهادت حضرت علی(ع) وفاداری خود نسبت به امام حسن(ع) و سپس به امام حسین(ع) اعلام کرد و سرانجام با کاروان حسینی، به اتفاق همسرش از مدینه به کربلا آمد[۹].[۱۰]
شهادت عون در روز عاشورا
در روز عاشورا، پس از علی اکبر(ع) و به قولی پس از عبدالله بن مسلم عون به میدان دشمن رفت و نبردی دلاورانه کرد. و به قولی سه نفر از سواره نظام و هیجده نفر از پیاده نظام دشمن را به هلاکت رساند ولی در بحبوحه نبرد زید بن رقاد جهنی و عروة بن عبدالله خثعمی اسبش را پی کردند و او را به شهادت رساندند[۱۱].
و طبق نقلی، وی در هنگام نبرد این رجز را می‌‌خواند:
إِنْ تُنْكِرُونِي فَأَنَا ابْنُ جَعْفَرٍ شَهِيدُ صِدْقٍ فِي الْجِنَانِ أَزْهَرُ
يَطِيرُ فِيهَا بِجَنَاحٍ أَخْضَرَ كَفَى بِهَذَا شَرَفاً فِي الْمَحْشَرِ؛
اگر مرا نمی‌شناسید، من پسر جعفرم که شهید صدق؛ و در بهشت پرتو افشان است؛ و در بهشت به وسیله بال‌های سبز پرواز میکند و این شرف در قیامت مرا کفایت میکند[۱۲].[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ آیا عون بن جعفر غیر از عون بن عبدالله بن جعفر است؟ ظاهراً اینها دو نفرند، یکی عون فرزند جعفر است که شرح آن در اینجا آمده و دیگری عون بن عبدالله بن جعفر که بعداً خواهد آمد و هر دو در کربلا در رکاب امام حسین(ع) به شهادت رسیدند.
- ↑ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۵.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۶۵.
- ↑ شاید سر تراشیدن کودک در آن زمان نوعی آرایش بوده است.
- ↑ . تذکرة الخواص، ص۱۷۳؛ دالغابه، ج۴، ص۱۵۷ والاصابه، ج۴، ص۷۴۴.
- ↑ ر.ک: اصحاب امام علی(ع)، اثر دیگر مؤلف، ج۲، ص۹۴۵.
- ↑ ر.ک: انساب الاشراف، ج۲، ص۴۵ و المعارف، ص۲۰۶.
- ↑ تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۵؛ برخی از مورخین مثل ابن حجر عسقلانی در کتاب الاصابة، ج۴، ص۷۴۴، گفته‌اند که عون در فتح شوشتر در سال ۱۷ یا ۱۹ ه.ق در خلافت عمر بن خطاب، کشته شد، ولی این قول به نظر صحیح نمی‌آید؛ زیرا به گفته شیخ مفید در کتاب الجمل، ص۱۰۷، عون پس از مرگ عثمان با امام علی(ع) بیعت کرد. بنابراین تا سال ۳۶ هجری قمری که قتل عثمان و خلافت امیرالمؤمنین(ع) است زنده بوده است و ممکن نیست در عصر خلافت عمر کشته شده باشد.
- ↑ . تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۵ و معجم رجال الحدیث، ج۱۳، ص۱۶۹.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۲۲۹-۲۳۰.
- ↑ ر.ک: تنقیح المقال، ج۲، ص۳۵۵.
- ↑ انساب الاشراف، ج۲، ص۴۵ برخی مثل مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۰۶ و ابصارالعین، ص۷۳ این رجز را به عون بن عبدالله بن جعفر نسبت داده‌اند. البته به نظر می‌‌آید که منسوب به عون بن جعفر باشد، چون انا ابن جعفر می‌‌گوید.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۲۳۰-۲۳۱.