ابوبکر بن علی بن ابیطالب
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی میشود:
مقدمه
ابوبکر بن علی(ع)، از جمله فرزندان امیرالمؤمنین(ع) است که در کربلا حضور داشت و به شهادت رسید.
درباره ابوبکر فرزند حضرت علی(ع) بین مورخان و سیره نویسان اختلاف است که آیا او همان محمد بن علی(ع) است که در کربلا به شهادت رسید یا فرزند دیگری از علی(ع) است؟ برخی گفتهاند. ابوبکر همان محمد اصغر بن علی است، و محمد بن علی فرزند دیگری از امیرالمؤمنین(ع) است، و برخی هم نامی از محمد بن علی یا محمد اصغر نیاوردهاند فقط به ذکر نام ابوبکر بن علی در شهدای کربلا اکتفا کردهاند.
تحقیق و توضیح:
ابوالفرج اصفهانی مینویسد: ابوبکر فرزند علی(ع) است و نامش معلوم نیست، و اسم مادرش لیلی دخت مسعود بن خالد است و در کربلا شهید شد و قاتل او مردی از همدان بوده است. بعد مینویسد: محمد اصغر که مادرش امولد است نیز در کربلا به شهادت رسید و قاتل او مردی از بنی تمیم از بنی ابان بن دارم بوده است[۱].
به گفته ابوالفرج، ابوبکر غیر از محمد اصغر است و هر دو در کربلا شهید شدهاند. و نامی از محمد بن علی نیاورده است.
ابن شهرآشوب مینویسد: هشت پسر از حضرت علی(ع) در کربلا شهید شدند، یکی امام حسین(ع) و هفت پسر دیگر، از جمله محمد اصغر را نام میبرد و نسبت به شهادت ابوبکر که فرزند نهم باشد اظهار شک و تردید میکند[۲].
محمد بن جریر طبری و ابن اثیر این دو مورخ بزرگ، نوشتهاند: محمد بن علی در کربلا به شهادت رسیده و قاتل او مردی از بنی ابان بن دارم بوده است. اما نامی از محمد اصغر و ابوبکر نبردهاند[۳].
شیخ مفید در فصل شهدای کربلا نامی از محمد بن علی و محمد اصغر و ابوبکر نیاورده است، ولی در فصلی که اسامی فرزندان حضرت علی(ع) را یاد کرده، مینویسد: محمد اصغر بن علی، کنیهاش ابوبکر، و عبیدالله هر دو فرزندان لیلی دخت مسعود دارمیة با برادرشان امام حسین(ع) به شهادت رسیدند. و محمد بن علی، کنیهاش ابوالقاسم و مادرش خولی دخت جعفر بن قیس حنفیه، را در زمره پسران حضرت علی(ع) آورده، اما نمینویسد که او در کربلا به شهادت رسیده است[۴].
بنابر قول شیخ مفید، ابوبکر همان محمد اصغر است که شهید شده، و محمد بن علی کنیهاش ابوالقاسم از فرزندان دیگر امیرالمؤمنین(ع) است اما نفرموده که در کربلا به شهادت رسیده است. با توضیحاتی که داده شد و با اختلافاتی که در شهدای کربلا در میان فرزندان حضرت علی(ع) است به نظر میرسد، برای حضرت علی سه فرزند به نام محمد بوده، یکی محمد حنفیه که در مدینه باقی ماند و به کربلا نیامد، دوم و سوم محمد بن علی و محمد اصغر بن علی است که به نظر ما محمد اصغر همان ابوبکر است و محمد بن علی فرزند دیگر حضرت علی(ع) است که کنیهاش ابوالقاسم است[۵]. و هر دوی ایشان در کربلا به شهادت رسیدند. والله العالم.
ابوبکر بن علی نام او محمد اصغر مادرش لیلی دختر مسعود بن خالد بن مالک بن ربعی بن سلم از طائفه بنی تمیم است[۶] و سلم جد مادری ابوبکر، از بزرگان اهل وبر بوده.
ابوبکر این فرزند رشید امیرالمؤمنین(ع) در روز عاشورا برادرش ابا عبدالله الحسین(ع) را تنها نگذاشت و در کمال شجاعت و رشادت به یاری حضرتش شتافت و مردانه جنگید و در هنگامه نبرد اینگونه رجز میخواند:
| شَيْخِي عَلِيٌّ ذُو الْفِخَارِ الْأَطْوَلِ | مِنْ هَاشِمِ الْخَيْرِ الْكَرِيمِ الْمُفْضِلِ | |
| هَذَا حُسَيْنُ ابْنِ النَّبِيِّ الْمُرْسَلِ | عَنْهُ نُحَامِي بِالْحُسَامِ الْمُصْقَلِ |
- علی شیخ و بزرگ من صاحب افتخاری طولانی از هاشم است که خیرخواه و کریم و دارای فضیلت است. و این حسین پسر پیامبر مرسل است و از او با شمشیر صیقل داده حمایت میکنیم[۷].
سرانجام در میدان نبرد جان به جان آفرین تسلیم کرد و قاتل او زجر بن بدر جعفی و بعضی نام او را عقبه غنوی گفتهاند.
برخی دیگر از مورخان آوردهاند که: بدن او در نهری کوچک یافت شد، در حالی که مشخص نبود قاتل او چه کسی است[۸] و برخی هم گفتهاند قاتل او مردی از همدان بوده است[۹].[۱۰]
جستارهای وابسته
- عبدالله بن عقبه غنوی (قاتل)
منابع
پانویس
- ↑ مقاتل الطالبیین، ص۵۶.
- ↑ مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۱۲؛ اسامی فرزندان حضرت علی(ع) که به گفته ابن شهر آشوب، در کربلا به شهادت رسیدند عبارتند از: امام حسین(ع)، عباس، عبدالله، عثمان، جعفر، ابراهیم، عبدالله اصغر، محمد اصغر، عمر و ابوبکر و در ادامه میگوید، کشته شدن ابوبکر مشکوک است.
- ↑ تاریخ طبری، ج۵، ص۴۴۹؛ کامل ابن اثیر، ج۲، ص۵۷۱.
- ↑ ارشاد مفید، ج۱، ص۳۵۴.
- ↑ برداشت ما درباره محمد بن علی، و ابوبکر که محمد اصغر است از ارشاد مفید میباشد.
- ↑ ارشاد مفید، ج۲، ص۱۲۵ و سایر مصادر.
- ↑ مناقب ابن شهرآشوب، ج۴، ص۱۰۷؛ نفس المهموم، ذیل ابوبکر بن علی.
- ↑ ابصارالعین، ص۶۸؛ مقاتل الطالبیین، ص۵۷؛ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۶-۳۷.
- ↑ مقاتل الطالبیین، ص۵۷.
- ↑ ناظمزاده، سید اصغر، اصحاب امام حسین، ص:۱۲۷-۱۳۰.