آیا قرآن پیشگویی یا اخبارات غیبی دارد؟ (پرسش)

آیا قرآن پیشگویی یا اخبارات غیبی دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

آیا قرآن پیشگویی یا اخبارات غیبی دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

پاسخ نخست

امینی

علامه امینی در کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب» در این‌باره گفته‌ است:

«در قرآن کریم نیز از آنها تعبیر به غیب شده است: ﴿الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ﴾؛ ﴿الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ﴾؛ ﴿إِنَّمَا تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ﴾؛ ﴿إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ﴾؛ ﴿مَنْ خَشِيَ الرَّحْمَنَ بِالْغَيْبِ﴾؛ ﴿إِنَّ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ﴾؛ ﴿جَنَّاتِ عَدْنٍ الَّتِي وَعَدَ الرَّحْمَنُ عِبَادَهُ بِالْغَيْبِ﴾؛ منصب نبوت و رسالت ایجاب می‌کند که دارنده آن علاوه بر آنچه که مؤمنون بر آن باور دارند، دارای علم غیب گسترده‌تر و همه جانبه‌تری باشد. آیات زیر اشاره به همین حقیقت می‌کنند: ﴿وَكُلاًّ نَّقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنبَاء الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ وَجَاءَكَ فِي هَذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَى لِلْمُؤْمِنِينَ﴾ و از همین جا است که برای پیامبرش داستان‌های گذشتگان را نقل کرده و بعد از بیان داستان مریم فرموده است: ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ ﴾ و بعد از بیان داستان حضرت نوح نیز افزوده است: ﴿تِلْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ﴾ و بعد از داستان برادران یوسف نیز فرموده است: ﴿ذَلِكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ﴾».

پاسخ‌های دیگر

 با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:  

۱. حجت الاسلام و المسلمین هاشمی؛

سید علی هاشمی حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی در پایان‌نامه دکتری خود «قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه» در این‌باره گفته است: «نمونه‌هایی خاص‌تر از خبرهای غیبی در قرآن عبارتند از: خبر دادن از خداوند متعال، اسماء و صفات او، فرشتگان، ارتباط وحیانی پیامبران با خداوند و.... قرآن کریم سرشار است از آیاتی که از خداوند، صفات و اسماء او، فرشتگان، وحی و مباحث مرتبط با آنها سخن گفته است. خبر دادن از سرگذشت امت‌های پیشین و پیامبرانشان. در ده‌ها آیه قرآن کریم، داستان پیامبران گذشته مانند آدم، نوح، ابراهیم، موسی، عیسی، یوسف، زکریا، لوط، هود و صالح(ع) و اقوام آنان بیان شده است. قرآن کریم خود در مواردی بعد از بیان خبرهایی از گذشتگان یاد آور می‌شود که این علوم غیبی است که خداوند بر پیامبر خود آشکار ساخته است: ﴿تِلْكَ مِنْ أَنبَاء الْغَيْبِ نُوحِيهَا إِلَيْكَ مَا كُنتَ تَعْلَمُهَا أَنتَ وَلاَ قَوْمُكَ مِن قَبْلِ هَذَا﴾ خبر از رخ‌دادهای پس از مرگ مانند حوادث قبر، برزخ، قیامت، بهشت و جهنم. چنان که می‌دانیم صدها آیه قرآن با حوادث بعد از مرگ، برزخ، قیامت، بهشت و جهنم مرتبط است. خبر از اسرار علمی طبیعت. برخی از این علوم اگر چه، اکنون از مصادیق علم غیب به شمار نمی‌آید؛ اما خبر دادن از این امور در آن زمان که بشر به طور عادی به آنها دسترسی نداشت، نشانه علم به غیب است. این گونه خبرها، مانند خبر دادن از مسائل علمی است که هنوز کشف نشده باشد. مانند خبر دادن از نیروی جاذبه زمین، حرکت ماه و خورشید در مدارهای مشخص، زوجیت گیاهان و نقش کوه‌ها در جلوگیری از لرزش زمین. خبر دادن از حوادث و رخدادهای بعد از زمان نزول آیات. خبرهای متعددی در قرآن آمده است که به حوادث و رخ‌دادهای بعد از زمان نزول آن‌ آیات اشاره دارند و چنان که قرآن خبر داده بود، این حوادث محقق شدند. این خبرها، افزون بر آن که از دلایل اعجاز قرآن است، از خبرهای غیبی قرآن نیز محسوب می‌شوند. برخی از این خبرها عبارتند از خبر دادن از ناتوانی بشر برای آوردن کتابی مانند قرآن، خبر دادن از شکست روم و سپس پیروزی آن در آینده نزدیک، خبر دادن از شکست مشرکان در جنگ بدر، خبر دادن از پیروزی بر مشرکان و ورود به مسجد الحرام یک سال قبل از فتح مکه، خبر دادن از قطع نسل مسخره کننده پیامبر(ص) و تداوم نسل ایشان. آگاهی از زبان پرندگان: آگاهی حضرت سلیمان(ع) از زبان پرندگان و حیوانات از مصادیق علوم غیبی آن حضرت است. خبر دادن از درون خانه مردم: نمونه دیگر این گونه خبرهای غیبی، خبر دادن حضرت عیسی(ع) از درون خانه‌های مردم است: ﴿وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ﴾ خبر دادن از نبوت پیامبر اعظم(ص): خبر دادن حضرت عیسی(ع) از بعثت پیامبر اکرم(ص) نیز یکی دیگر از خبرهای غیبی ایشان است: ﴿وَإِذْ قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يَا بَنِي إِسْرَائِيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُم مُّصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ وَمُبَشِّرًا بِرَسُولٍ يَأْتِي مِن بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ﴾».

۲. خانم حسینی؛

حسینی خانم حسینی در مقاله «اخبار غیبی قرآن كه تاكنون به حقیقت پیوسته است» در این‌باره گفته است: «چند مورد از اعجاز غیبی قرآن که تاکنون به حقیقت پیوسته است: خبر از پیروزی روم بر ایرانیان: چند سال بعد از مبعوث شدن پیامبر خاتم(ص) به رسالت،ایران به روم حمله کرد و رومیان را شکست سختی داد. انتشار شکست رومیان خدا پرست "مسیحی" در برابر ایرانیان آتش پرست، بت پرستان مکه را خوشحال کرد و فال نیکی شد که بدان تمسک جویند تا انتهای کار همه خداپرستان را نابودی پندارند. اینجا بود که آیات ابتدایی سوره شریفه روم نازل شد رومیان مغلوب شدند و این شکست از سرزمین نزدیکی رخ داد؛اما آنان پس از این مغلوبیت به زودی غلبه خواهد کرد. این آیات اعلان داشت که به زودی رومیان در برابر ایرانیان به پیروزی دست خواهند یافت. پیشگویی قرآن به سال برابر با سال دوم هجری تحقق یافت. خبر از شکست کفّار در جنگ بدر: مسلمانان پس از هجرت به مدینه اگر چه حکومت اسلامی تشکیل دادند اما هنوز آمادگی لازم برای دفاع نداشتند،از طرفی مشرکین بت پرست، سرمست از غرور، و متکی به مال و امکانات مادی فکر خام شکست مسلمین را در سر می‌پروراندند. آیا می گویند که ما متحد و پیروز هستیم؟ به زودی شکست خواهند خورد و پشت به شما کرده فرار خواهند کرد. چیزی نگذشت که جنگ بدر پیش آمد و مسلمین بر دشمنی پیروز شدند که سه برابر خود نفرات و چند برابر خود مجهز به تجهیزات جنگی بودند و علاوه بر کشتن آنها اسیر هم گرفتند. غلبه رومیان موقعی تحقق یافت که مسلمانان هم در جنگ بدر بر مشرکین غالب شده بودند و از دو طرف شادی می‌کردند یکی برای غلبه اهل کتاب بر دشمن، دیگری برای پیروزی اسلام بر مشرکین. پیش بینی مرگ ابو لهب و همسرش درحال کفر و شرک به خدا: بریده باد هر دو دست ابولهب. هرگز مال و ثروتش و آنچه به‌دست آورده بود به حالش سودی نبخشید. و به زودی وارد آتش شعله ور می‌شود. و همسرش در حالی که هیزم کش است و در گردنش طنابی است از لیف خرما. این سوره در حقیقت پاسخی به سخنان زشت ابو لهب که سرآمد دشمنان اسلام بود و همچنین در این سوره به وضع همسرش ام جمیل که خواهر ابو سفیان و عمه معاویه بود و در عداوت‌ها و کارشکنی‌های همسرش بر ضد اسلام شرک داشت اشاره می‌کند و اینکه این زن و مرد تا آخر عمر خود به اسلام ایمان نیاوردند. و مردن آن دو بر شرکت به خدا، به شهادت تاریخ و قرآن به وقوع پیوست. خبر از مرگ ولید بن مغیره در حالت کفر: از ولید بن مغیره، که در سخن سرایی و خطابت سرآمد قریش بود، از طرف قریش نظرخواهی شد. وی با اینکه می‌دانست قرآن کلام خداست، برای رضای قریش و ارضای حسادت خود نسبت به پیامبر(ص) قرآن را سحر خواند: این توان چیزی جز سحری همچون سحرهای پیشینیان نیست. ولی قرآن بلافاصله پرده از آینده تیره او بر می‌دارد: به زودی او را وارد سقر دوزخ می‌کنیم. پیشگویی قرآن به وقوع پیوست و اینکه این مرد تا آخر عمر ایمان نیاورد. خبر از فتح مکه و به اسلام گرویدن مردم: خداوند آنچه را به پیامبرش در عالم خواب نشان داد راست گفت به طور قطع همه شما به خواست خدا وارد مسجد الحرام می‌شوید و در نهایت امنیت، و در حالی که سرهای خود را تراشیده، یا ناخن‌های خود را کوتاه کرده‌اید، و از هیچ کس ترس و وحشتی ندارید ولی خداوند چیزهایی را می‌دانست که شما نمی‌دانستید و قبل از آن برای شما فتح نزدیکی قرار داده است. در سال ششم هجری پیامبر در مکه خوابی دید که به اتفاق یارانش برای انجام مناسک عمره وارد مکه می‌شوند، و این خواب را برای یاران بیان کرد و همگی شاد و خوشحال شدند اما جمعی تصور می‌کردند تعبیر خواب در همان سال واقع خواهد شد. هنگامی که مشرکان راه ورود به مکه را در حدیبیه به روی آنها بستند گرفتار شک و تردید شدند که مگر می‌شود رؤیای پیامبر نادرست باشد؟ که پیامبر در پاسخ به آنها فرمود مگر به شما گفتم که این رؤیا همین امسال تحقق خواهد یافت؟ این آیه در راه بازگشت به مدینه نازل شد و حتمی بودن آن را تصدیق کرد. برخی مصداق فتح قریب در این آیه را صلح حدیبیه و برخی فتح خیبر دانسته‌اند. خبر از ناتوانی بشر در مقابله با قرآن: این آیه با صراحت تمام، همه جهانیان را بدون استثناء در همه اعصار دعوت به مقابله با قرآن کرده و می‌گوید اگر فکر می‌کنید که قرآن کلام خدا نیست و ساخته مغز بشر است، شما هم انسان هستید همانند آن را بیاورید و اگر بعد از تلاش و کوشش همگانی، خود را ناتوان یافتید این بهترین دلیل بر معجزه بودن قرآن است. و اینک پس از گذشت ۱۴ قرن همچنان همه مخاطبان در عجز به سر می‌برند و تا قیامت خواهند ماند و آیه شریفه اینست: ﴿قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن يَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا﴾ البته قرآن در سه جای دیگر هم از مردمان جهان خواسته که اگر شکی در آسمانی بودن آن دارند، اجتماع کنند و مانند آن بیاورند. سوره هود آیه ۱۳؛ سوره بقره آیه ۲۳ و سوره یونس آیه ۳۸. قابل توجه اینکه اخبار غیبی در قرآن تنها منحصر به آینده نیست بلکه اقسامی را شامل می‌شود: الف): خبر از ملل گذشته. ب): خبر از جهان ماورای طبیعت که از حیطه حس بیرون است. ج): خبر از اسرار آفرینش، مانند کرویت زمین، زوجیت گیاهان، مراحل تولد انسان و…».

۳. پژوهشگران مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر(ع).

پژوهشگران «مؤسسه تحقیقاتی حضرت ولی‌عصر» در این‌باره گفته‌‌اند: «قصه‌های قرآن‌، هم از این جهت که از معجزات الهی سخن می‌گوید، دربردارنده غیب‌ها است و هم از جهت این که مطالبی در آنها آمده است که در کتب تاریخی بیان نشده و هم از این جهت که از زوایایی به حکایات اشاره می‌کند، که نقل آنها از آن زوایا منحصر به قرآن است‌. قسمت نخست‌: نقل مطالب غیبی در قصص قرآن‌: شما کافی است‌، برای نمونه به داستان حضرت مریم(س) نگاه کنید، که در سوره مریم‌، آیات یکم تا سی و سوم بیان شده است‌. اینک به بیان نمونه‌هایی از غیب که در این قصه بیان شده است می‌پردازیم‌: ملاقات جبرییل با حضرت مریم(س) و دمیدن روح حضرت عیسی‌(ع) در رحم آن حضرت‌: گفت‌: من فرستاده پروردگار توام‌، آمده‌ام‌ تا پسر پاکیزه‌ای به تو ببخشم‌. چیدن خرمای تازه‌، از نخل خشکیده‌، به اذن الهی‌: و این تنه نخل را به طرف خود تکان ده‌، رطب تازه‌ای بر تو فرو می‌ریزد. اشاره به سخن گفتن حضرت عیسی(ع) در گهواره‌، و اقرار به رسالت ایشان در کودکی‌: مریم به او اشاره کرد، گفتند: چگونه با کودکی که در گاهواره است سخن بگوییم‌؟ ناگهان عیسی زبان به سخن گشود گفت‌: من بنده خدایم‌، او کتاب آسمانی‌ به من داده‌، و مرا پیامبر قرار داده است‌. قسمت دوم‌: نقل مطالبی که گزارش‌گر بشری نمی‌تواند به آن احاطه پیدا کند: در قصه‌های قرآنی به زوایایی از حکایت اشاره می‌شود که فقط با علم غیب می‌شود به آن احاطه پیدا کرد، مانند: گزارش از مناجات حضرت یونس‌(ع) در دل ماهی‌: او در میان ظلمات متراکم فریاد زد که معبودی جز تو نیست‌. گزارش از واقعه عزیر پیامبر(ص): زمانی که او از چگونگی زنده شدن دوباره استخوان‌های پوسیده شده انسان می‌پرسد، خداوند او را به مدت یک سال می‌میراند و سپس زنده می‌کند. گزارشی از فرمان دادن فرمانده مورچگان به افراد زیر فرمان خود، مبنی بر این که به خانه‌های خود بروید تا زیر دست و پای لشکر سلیمان‌ از بین نروید: مورچه‌ای گفت‌: به لانه‌های خود بروید تا سلیمان و لشکرش‌، شما را پای مال نکنند، در حالی که نمی‌فهمند. گزارش از خواب اصحاب کهف‌، زمانی که مردم گمان می‌کردند بیدارند، ولی خداوند خبر می‌دهد که آنان در خواب بودند: و اگر به آنها نگاه می‌کردی‌ می‌پنداشتی بیدارند؛ در حالی که در خواب فرو رفته بودند. و ما آنها را به سمت راست و چپ می‌گرداندیم تا بدن آنان سالم بماند. قسمت سوم‌: نقل حکایاتی که در هیچ کتاب آسمانی و غیر آسمانی نقل نشده است و قرآن بدون استناد به هیچ کتابی و یا فردی‌، از آن گزارش می‌دهد؛ مانند حکایات اقوامی که قرن‌ها قبل از اسلام می‌زیسته‌اند و نام و نشانی از آنها باقی نمانده است و سرزمین آنان قرن‌ها پیش از اسلام محو و نابود شده‌، کسی از آنان باقی نمانده است تا از احوال ایشان خبر دهد، مانند اقوام عاد، ثمود و پیامبران گذشته که بسیاری از آنان در قرآن یاد شده‌اند و حتی به تعداد، اخلاق‌، خانه‌ها و شهرها و عادات آنها، اشاره شده است که در غیر قرآن‌، هیچ یک از این اطلاعات وجود ندارد. در پایان‌، شایسته یاد است که هر چند یکی از ابعاد اعجاز قرآن مجید، خبرهای غیبی آن است‌، ولی این مطلب‌، دلیل این نیست که غیب‌گویی، جایز باشد، بلکه از نظر اسلام غیب گویی مردود است‌».

پرسش‌های وابسته

1. غیب در قرآن و حدیث به چه معنا به کار رفته است؟ (پرسش)
2. حقیقت غیب چیست؟ (پرسش)
3. جهان غیب چیست؟ (پرسش)
4. قرآن در مورد جهان غیب چه آیاتی دارد؟ (پرسش)
5. چه احادیثی در مورد جهان غیب وجود دارد؟ (پرسش)
6. جهان شهادت چیست؟ (پرسش)
7. قرآن در مورد جهان شهادت چه آیاتی دارد؟ (پرسش)
8. چه احادیثی در مورد جهان شهادت وجود دارد؟ (پرسش)
9. ایمان به غیب به چه معناست؟ (پرسش)
10. علم غیب چیست؟ (پرسش)
11. فرق بین کار‌های خارق‌العاده و علم غیب چیست؟ (پرسش)
12. فرق بین پیشگویی و علم غیب چیست؟ (پرسش)
13. آگاه از غیب کیست؟ (پرسش)
14. بحث از علم غیب چه اهمیت یا ضرورتی دارد؟ (پرسش)
15. آیا انسان نیازی به ارتباط با جهان غیب دارد؟ (پرسش)
16. دیدگاه‌های دانشمندان فلسفه و حکمت اسلامی در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)
17. دیدگاه‌های دانشمندان عرفان اسلامی در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)
18. دیدگاه‌های دانشمندان اصول دین اسلام در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)
19. دیدگاه‌های دانشمندان تفسیر در باره علم غیب چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

• کتاب‌شناسی علم غیب معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم غیب معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم غیب معصوم.

پانویس