خانه
مقدمه
به اتاق و جایی که در آن زیست کنند خانه گویند.[۱] معادل‌های عربی آن بیت، دار، مسکن و حجره است.[۲] بیت در اصل به معنای جایگاه و پناهگاه انسان در شب است،[۳] ازاین‌رو خانه و قصر را نیز که بیشتر جای استراحت در شب است بیت گویند.[۴] "دار " را جای فرود آمدن و سکنا گزیدنی خوانده‌اند که دور آن با دیوار احاطه شده باشد.[۵] دار به این معنا به "دور " جمع بسته می‌شود [۶] و "دیار " جمع دیگر این واژه به معنای خیمه‌گاه و لشکرگاه نیز آمده است.[۷]
برخی در فرق دار با بیت گفته‌اند دار، قائم به دیوار و سقف نیست؛ حتی اگر دیوار یا سقف آن ویران شود، دار بر آن اطلاق می‌شود، در حالی که اگر دیوارها یا سقف آن خراب شوند، به آن بیت گفته نمی‌شود.[۸] بر این پایه، به ساختمان، عرصه، محله و مکان استقرار قبیله نیز دار گفته‌اند.[۹] مسکن از "س ـ ک ـ ن " به معنای استقرار در مقابل حرکت است که اعم از استقرار مادی و روحی است و اسم مکان به معنای جای سکونت است.[۱۰]
انسان‌ها همانند بیشتر حیوانات برای حفاظت از خود و خانواده در برابر بلایای طبیعی مانند باد و باران یا دشمنان همواره به دنبال سرپناهی بوده‌اند. بر اساس برخی گزارش‌های باستان‌شناسی، بعضی از ملل نخستین در شکم درختان خانه کرده یا در غارها به سر می‌بردند؛ گروهی نیز با شاخه‌های درختان پناهگاهی در مقابل باد تهیه می‌کردند و با افزودن دیوار به این پناهگاه‌های بادی کوخ‌های اولیه ساخته شده و سیر تکاملی خود را تا کاخ‌ها و خانه‌های مجلل پیموده است. خانه‌سازی در بستر تاریخ شیوه‌های گوناگونی داشته است: شبانان و شکارورزان از چادر به جهت حمل آسان آن در قالب خانه استفاده می‌کرده و طبقات پیشرفته‌تر، چوب و تخته را برای ساختن خانه به کار می‌برده‌اند. فکر تزیین خانه، داشتن ظاهری زیبا و دلپسند سبب پدید آمدن فنّ معماری، این جلوه‌گاه تمدن انسانی، گردید.[۱۱]
خانه در قرآن
خانه‌های پیشینیان
خانه نوح
قوم عاد
قوم ثمود
قوم شعیب
دوران یوسف(ع)
قوم بنی اسراییل
خانه‌های اعراب بادیه نشین
خانه پیامبر(ص)
خانه کافران در تمثیل قرآنی
امنیت و آرامش در خانه
خانه‌های مقدس
آداب ورود به خانه
احکام خانه
ممنوعیت اخراج زنان شوهرمرده و مطلقه از خانه
حبس خانگی
خانه نشینی
اجاره و فروش خانه‌های مکه
خانه‌سازی حیوانات
منابع
پانویس
- ↑ لغت نامه، ج ۶، ص ۹۴۴۵ - ۹۴۴۶، "خانه ".
- ↑ فرهنگ فرزان، ص ۳۵۹، "خانه ".
- ↑ مفردات، ص ۱۵۱، "بیت ".
- ↑ لسان‌العرب، ج ۲، ص ۱۴ - ۱۵؛ تهذیب اللغه، ج ۱۴، ص ۲۳۸، "بیت ".
- ↑ مفردات، ص ۳۲۱، "دار "؛ النهایه، ج ۲، ص ۱۳۹، "دور ".
- ↑ لسان العرب، ج ۴، ص ۲۹۸، "دور ".
- ↑ خزانة الادب، ج ۴، ص ۲۱۳.
- ↑ روح‌البیان، ج ۹، ص ۴۱۸.
- ↑ العین، ج ۸، ص ۵۸، "دور ".
- ↑ لسان‌العرب، ج ۱۳، ص ۲۱۱ - ۲۱۲؛ التحقیق، ج ۵، ص ۱۶۳، "سکن ".
- ↑ رک: تاریخ تمدن، ج ۱، ص ۱۹، ۱۰۶.