اثبات ولایت فقیه در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی
مقدمه
از اساسی‌ترین ادله‌ای که امام خمینی برای اثبات ولایت فقیه به کار برده است، دلیل عقل، بداهت و وضوح آن است. به گونه‌ای که ایشان کتاب "ولایت فقیه" خویش را با ضرورت و بداهت آن آغاز کرده و این گونه اظهار کرده است: ولایت فقیه از موضوعاتی است که تصور آنها موجب تصدیق می‌شود و چندان به برهان احتیاج ندارد. به این معنی که هر کس عقاید و احکام اسلام را حتی اجمالاً دریافته باشد، چون به ولایت فقیه برسد و آن را به تصور آورد، بی‌درنگ تصدیق خواهد کرد و آن را ضروری و بدیهی خواهد شناخت[۱]. با توجه به این که قضیه ولایت فقیه امری ذاتاً نظری و محتاج استدلال بوده و از مستقلات عقلی محسوب نمی‌شود که بی‌نیاز از برهان و استدلال باشد، لذا مراد ایشان از بداهت ولایت فقیه، ضرورت درک و فهم عقل مستقل نبوده بلکه مراد، آن است که هر کس با مبانی فقهی و کلامی شیعه آشنا بوده و ولایت فقیه را تصور کند، خود به خود به بداهت آن معتقد خواهد شد.
آیت الله جوادی آملی با عنایت به این گونه ادله و به خاطر استدلال امام خمینی در خصوص ولایت فقیه به ادله عقلی، بحث از آن را بحثی کلامی دانسته و انجام آن، از سوی ایشان را از موجبات شکوفایی بحث ولایت فقیه دانسته است[۲]. امام خمینی گرچه ولایت فقیه را مقوله غیر نظری و بی‌نیاز از برهان و استدلال دانسته است، اما به مانند بسیاری از موارد فقه که از روایات به خاطر ارشاد به حکم عقل استفاده می‌شود، به روایات به عنوان تأیید بر همان حکم عقل استناد کرده و ارشاد به حکم بدیهی عقل دانسته است: فولایة الفقیه.. لیست أمرا نظریاً یحتاج إلی برهان و مع ذلک دلت علیها... روایات[۳]؛ ولایت فقیه... امر نظری که نیاز به برهان و استدلال داشته باشد نیست، اما در عین حال روایاتی بر آن دلالت می‌کند[۴]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ولایت فقیه، ص۹.
- ↑ ولایت فقیه ولایت فقاهت و عدالت، ص۲۷۷ - ۲۷۸.
- ↑ کتاب البیع، ج۲، ص۶۲۷.
- ↑ ایزدهی، سید سجاد، فقه سیاسی امام خمینی، ص ۲۲.