اکدر بن حمام بن عامر بن صعب لخمی
مقدمه
چنان که از نامش پیداست منسوب به قبیله لخم است که قبیله‌ای یمنی است. نسب لخم را چنین گفته‌اند: مالک بن عدی بن حارث بن مرة بن أدد بن زید بن یشجب بن یعرب بن زید بن کهلان بن سبأ[۱].
اکدر فردی شجاع، دانا و زیرک بود و سالاری لخمیان مصر را به عهده داشت[۲]. ابن حجر[۳]، او را در قسم سوم - مخضرمین - آورده و گفته است: او همراه پدرش در فتح مصر شرکت داشت. گفته شده است او دیندار و عالم به مسائل فقهی بود که پیوسته با صحابه رسول خدا(ص) نشست و برخاست داشت و از آنان روایت نقل می‌کرد[۴].
در تقسیمات ارث روایتی نقل شده است که به فریضه اَکدَرِیِّه شهرت یافته است[۵]. او از طرفداران عثمان بود؛ به همین جهت معاویه لخمی‌ها را به خاطر او احسان و اطعام می‌کرد، و به اکدر نیز می‌بخشید و او را بالای مجلس خویش می‌نشاند. در ایام درگیری عثمان با معترضان، اکدر مریض شد. امام علی(ع) به عیادت او رفت. وقتی جویای حال اکدر شد، او بعد از اظهار ناامیدی از سلامت خویش با تعبیر امیر مؤمنان نسبت به آن حضرت گفت: حال مناسبی ندارد. حضرت فرمود: زنده می‌مانی تا حیله‌گری با تو حیله می‌کند و تو به بهشت می‌روی[۶]. البته با توجه به بیعت اکدر با ابن زبیر و کشته شدنش در این راه صحت روایت محل تأمل است.
اکدر در بیعت مصریان با عبدالله بن زبیر شرکت داشت و مردم را به بیعت با او تشویق می‌کرد. مروان برای سرکوبی آنان مصر را محاصره کرد و اکدر و قومش با مروان جنگیدند. مروان با اهل مصر مصالحه کرد[۷]، اما نسبت به اکدر بدگمان بود. از این رو او را به حیله به منزل خود کشاند و به اتهام قتل، گردن زد. وقتی خبر کشته شدن اکدر به مصریان رسید بیش از هشت هزار نفر سلاح پوشیده‌تر و در کنار منزل مروان جمع شدند. مروان درها را بست و پیش کریب بن ابرهه رفت و کریب به مروان جوار و امان داد. مصریان برگشتند و خون اکدر به هدر رفت[۸].
برخی از مفسرین در تفسیر آیه ﴿لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ﴾[۹]. گفته‌اند: مردی که از مشرکان که از سپاه اسلام برای اهل مکه در جنگ بدر خبر آورد و آنان را از این خبر ترساند، اکدر بن حمام بود [۱۰]. اگر این خبر درست باشد ممکن است وی رسول خدا(ص) را دیده باشد، اما سیوطی نیز که این خبر را نقل کرده است، گفته است راوی گمان کرده است که آورنده خبر اندر بن حمام بوده است.[۱۱]
منابع
پانویس
- ↑ ابن سلام، ص۳۱۰؛ ابن حزم، ص۴۲۲ و ۴۵۸.
- ↑ زرکلی، ج۲، ص۶.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۵۳.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۵۳.
- ↑ فریضه اکدر یه مسئله‌ای است فقهی که در آن سهم ارث شوهر، خواهر، مادر، جد، مشخص شده است؛ بنگرید: متقی هندی، ج۱۱، ص۷۰.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۵۴.
- ↑ ابن عساکر، ج۶۱، ص۲۱۳.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۵۳؛ سیوطی، ص۱۳۶.
- ↑ «هیچ بدی به آنان نرسید» سوره آل عمران، آیه ۱۷۴.
- ↑ سیوطی، ج۱، ص۱۳۷.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «اکدر بن حمام بن عامر بن صعب لخمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۱۲۱-۱۲۲.