آیا اصحاب و شیعیان امام حسن به عصمت آن حضرت اعتقاد داشتند؟ (پرسش)
| آیا اصحاب و شیعیان امام حسن به عصمت آن حضرت اعتقاد داشتند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ عصمت |
| مدخل بالاتر | عصمت امام |
| مدخل اصلی | عصمت امام در معارف و سیره امام حسن |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
آیا اصحاب و شیعیان امام حسن به عصمت آن حضرت اعتقاد داشتند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث عصمت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی عصمت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر فاریاب در کتاب «عصمت امام» در این‌باره گفته‌‌اند:
در منابع تاریخی، رجالی و روایی، موارد متعددی که نشان اعتقاد اصحاب امام حسن (ع) به عصمت ایشان باشد، دیده نمی‌شود و تنها دو شاهد در این خصوص وجود دارد:
شاهد اول:
محمد بن حنفیه هنگام دفن امام مجتبی (ع) می‌گفت: «اگر زندگی‌ات عزیز بود، مرگت غم‌انگیز است. چه نیکوست روحی که در کفن توست، و چه خوب کفنی است، کفنی که تن تو را پوشانده است! و چرا چنین نباشد، که تو باقی مانده هدایت و خلف اهل تقوا و پنجم اصحاب کسایی. دست‌های حق، تو را از تقوا غذا داده است و از سینه‌های ایمان شیر نوشیدی و در پناه اسلام تربیت شدی و در زندگی و مرگ پاکیزه‌ای»[۱].
سخنان فوق اگرچه به صراحت دلالتی بر اعتقاد محمد بن حنفیه به عصمت ندارند، لکن به طور ضمنی نشان دهنده اعتقاد او به این امرند؛ زیرا بر اساس آنها، امام حسن (ع)، بهترین روح و بدن را دارد و نیز هدایت شده است و با تقوا و پنجمین نفر از اصحاب کساست که آیه تطهیر در شان آنها نازل شده است.
شاهد دوم:
یعقوبی نقل می‌کند که پس از شهادت امام حسن (ع)، شیعیان کوفه در خانه سلیمان بن صرد جمع شدند و نامه‌ای را برای تسلیت دادن به امام حسین (ع) نوشتند. آنها در آن نامه افزون بر تسلیت دادن، درباره امام حسن (ع) چنین نوشتند: به نام خدای بخشنده مهربان. برای حسین بن علی از پیروانش و پیروان پدرش امیر مؤمنان. سلام بر تو.... ما برای خداییم و به سوی او باز می‌گردیم. مصیبت این امت، عموماً و مصیبت تو و این شیعیان، خصوصاً در مردن پسر وصی (پیامبر) و پسر دختر پیامبر بسیار بزرگ است. او نشان هدایت و نور سرزمین‌ها بود، که به پا داشتن دین و باز آوردن روش‌های شایستگان از او امید می‌رفت...[۲].
دقت در این نامه، نکات جالبی را به ذهن می‌آورد:
- اولاً، در این نامه امام حسن (ع) عَلَم هدایت و نور شهرها شمرده شده است، که اگرچه می‌توان آن را حمل بر تمجید و تعریف‌های عرفی کرد، به لحاظ لغوی قابلیت حمل بر معنای عصمت را دارد؛
- ثانیاً، نویسندگان در آن قید می‌کنند که این نامه از طرف شیعیان امیرالمؤمنین (ع) نوشته شده است. از این‌رو، می‌توان آن را عقیده عموم جامعه شیعی ـ نه فقط نویسندگان آن ـ دانست؛
- ثالثاً، نویسندگان این نامه خود را شیعه امام حسین (ع) نیز دانسته‌اند، که دست‌کم این گمان را تقویت می‌کند که در نگاه آنها امام حسن و امام حسین (ع) در هادی بودن تفاوتی ندارند.
جمع میان این نکات، ما را به این نکته می‌رساند که اعتقاد به عصمت امام (ع)، باور عمومی شیعیان ـ دست‌کم در کوفه ـ و یک فرهنگ بوده است»[۳].
منبع‌شناسی جامع عصمت
پانویس
- ↑ لَئِن عزت حياتُك فقد هدت وفاتك ولنعم الرّوح روح تضمنها كفنك ولنعم الْكَفَن كفن تضمنه بدنك وَكَيف لَا يكون هَذَا وَأَنت عقبة الْهدى وَ خلف أهل التقوى و خامس أهل لكسا غذتك بالتقوى أكف الْحق وأرضعتك ثدي الْإِيمَان وربيت فِي حجر الْإِسْلَام فطب حَيا وَمَيتًا؛ احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۲۵؛ علی بن حسین مسعودی، مروج الذهب، ج۲، ص۴۲۹.
- ↑ بسم الله الرحمن الرحيم، للحسين بن علي من شيعته و شيعة أبيه أمير المؤمنين سلام عليك... وإنا لله و إنا إليه راجعون، ما أعظم ما أصيب به هذه الأمة عامة، و أنت و هذه الشيعة خاصة، بهلاك ابن الوصي وابن بنت النبي، علم الهدى، و نور البلاد المرجو لاقامة الدين و إعادة سير الصالحين؛ (احمد بن ابی یعقوب یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۲۸).
- ↑ فاریاب، محمد حسین، عصمت امام، ص۱۵۱.