آیا علم تام معصوم با اختیار وی منافات ندارد؟ (پرسش)

آیا علم تام معصوم با اختیار وی منافات ندارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم
مدخل اصلی	علم معصوم
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

آیا علم تام معصوم با اختیار وی منافات ندارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.

پاسخ نخست

پژوهشگران مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات در مقاله «راه‌های انتقال علم امام به امام بعدی چیست» در پاسخ به این پرسش آورده‌اند:

1. «ائمه با وجود اینکه از علم غیب برخوردار هستند و به موجب آن از وقایع گذشته و آینده باخبرند ولی تکلیفی که متوجه آنهاست نشأت گرفته از علم عادی آنهاست و علم غیب آنها تکلیف‌آور نیست امّا اینکه چرا علم غیب ائمه (ع) برای ایشان تکلیف‌آور نیست دلایلی برای آن ذکر گردیده که بررسی آنها را به مجال خودشان موکول می‌نمائیم. کما اینکه موجب سلب اختیار نیست. بلکه امام اراده خود را از روی تسلیم و رضا موافق با اراده حق تعالی قرار می‌دهد.
2. می‌توان گفت که ائمه (ع) هر چند دارای علم غیب اند ولی علم غیب آنها بالفعل نیست بلکه شأنی است یعنی هرگاه که اراده کنند چیزی را بدانند به اذن خداوند خواهند دانست و خداوند ایشان را آگاه خواهد کرد بنابراین ممکن است که امام نسبت به نحوه شهادت خود علم نداشته باشد چون اراده نکرده بداند یا خداوند نخواسته که او بداند.
3. پیامبر و ائمه (ع) دارای برخی تکالیف و وظایف هستند که مخصوص به خود آنهاست و چه بسا انجام آن وظایف برای سایرین واجب نباشد بلکه مستحب باشد. بنابراین امام با وجود علم به اینکه در فلان شرایط مکانی و زمانی به شهادت خواهد رسید به موجب انجام وظیفه و تکلیف خود، اقدام به آن عمل می‌نماید.
4. علم غیب امام از سنخ علم الهی و متصل به منبع علم الهی است و این سنخ از علم منشأ تغییر در حوادث عالم نیست به این معنا که امام حقیقت افعال اختیاری خود را مانند خوردن میوه مسموم یا ضربت خوردن به دنبال حرکت به مسجد کوفه از منظری بالاتر که همان منظر علم الهی است، می‌نگرد و چون علم الهی تأثیری در حوادث عالم ندارد امام عکس‌العمل نشان نمی‌دهد و بر اساس علم عادی بشری خود عمل می‌کند و تنها همین علم عادی بشری برای او تکلیف‌آور است چون این علم است که منشأ تغییر و تأثیر در حوادث عالم است.
5. برخی درجات و کمالاتی که برای ائمه (ع) مقدر شده بود از طریق تحمل همین بلاها و مصائب به دست می‌آید لذا ائمه (ع) با علم به عاقبت این عمل -که مثلاً شهادت است- آن را انجام می‌دهند.
6. جان‌فشانی در راه خدا و برای خدا و برای حفظ دین خدا انداختن خود در ورطه هلاکت نیست بلکه کسی که در راه خدا جان‌فشانی می‌کند آن را وظیفه خود و ابزار کمال و سعادت خود می‌داند.

بنابراین به عنوان مثال اگر کسی برای نجات عزیزی یا برای دفاع از ناموس و کشورش جان‌فشانی کند او مصداق انداختن خود در ورطه هلاکت نیست بلکه او در مرتبه‌ای عالی از انسانیت و کمال قرار دارد که این امر را وظیفه خود می‌داند».

پرسش‌های وابسته

1. آیا معصوم به تمام موارد قرآن علم دارد؟ (پرسش)
2. آیا علم تام معصوم امکان عقلی دارد؟ (پرسش)
3. آیا اعتقاد به تام علم معصوم امام غلو نیست؟ (پرسش)
4. آیا عدم اعتقاد به علم تام معصوم امام آسیبی به ایمان وارد می‌کند؟ (پرسش)
5. آیا قول به محدودیت علم معصوم مانع عقلی یا شرعی دارد؟ (پرسش)
6. چگونه می‌شود معصوم را انسان کامل دانست اما علم او را محدود شمرد؟ (پرسش)
7. آیا معصوم باید علم تام داشته باشد؟ (پرسش)
8. آیا علم تام معصوم ضرورت عقلی دارد؟ (پرسش)
9. آیا علم تام معصوم ضرورت شرعی دارد؟ (پرسش)
10. آیا آگاهی معصوم به نحو تام شرطی از شروط امامت است؟ (پرسش)
11. اگر معصوم علم تام دارد پس چه نیازی به وحی است؟ (پرسش)
12. آیا نمونه‌هایی از علم تام معصوم در قرآن موجود است؟ (پرسش)
13. آیا نمونه‌هایی از علم تام معصوم در حدیث موجود است؟ (پرسش)
14. آیاتی که مخالفان علم تام معصوم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
15. با وجود آیاتی که علم تام معصوم را نفی می‌کنند چگونه این علم اثبات می‌شود؟ (پرسش)
16. آیاتی که موافقان علم تام معصوم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
17. چگونه آیات نافی علم تام معصوم از غیر خدا با آیات مثبت علم تام معصوم برای غیر او قابل جمع هستند؟ (پرسش)
18. آیاتی که مخالفان علم تام معصوم پیامبر خاتم به آنها استدلال می‌کنند کدام‌اند؟ (پرسش)
19. آیا روایاتی وجود دارند که علم تام معصوم را نفی می‌کنند؟ (پرسش)
20. چگونه آیات نافی علم تام معصوم با روایات مثبت علم تام معصوم قابل جمع هستند؟ (پرسش)
21. چگونه روایات نافی علم تام معصوم با روایات مثبت علم تام معصوم قابل جمع هستند؟ (پرسش)
22. دلیل عقلی علم تام پیامبران چیست؟ (پرسش)
23. دلیل قرآنی علم تام پیامبران چیست؟ (پرسش)
24. دلیل حدیثی علم تام پیامبران چیست؟ (پرسش)
25. آیا شاهد تاریخی بر علم تام پیامبران وجود دارد؟ (پرسش)
26. بر فرض اثبات علم تام پیامبران علم تام امامان چگونه ثابت می‌شود؟ (پرسش)
27. دلیل عقلی علم تام امامان چیست؟ (پرسش)
28. دلیل قرآنی علم تام امامان چیست؟ (پرسش)
29. دلیل حدیثی علم تام امامان چیست؟ (پرسش)
30. آیا شاهد تاریخی بر علم تام امامان وجود دارد؟ (پرسش)
31. چرا امامان علم تام معصوم خود را انکار می‌کردند؟ (پرسش)
32. آیا علم تام معصوم تکلیف‌آور است و معصوم را به عمل بر اساس آن موظف می‌کند؟ (پرسش)
33. آیا معصوم از علم تام خود بهره می‌برد؟ (پرسش)
34. اگر معصوم از علم تام خود بهره نمی‌برد پس فایده‌اش چیست؟ (پرسش)
35. آیا علم محدود معصوم ضرورت عقلی دارد؟ (پرسش)
36. آیا علم محدود معصوم ضرورت شرعی دارد؟ (پرسش)
37. مهم‌ترین مصادیق علم ویژه معصوم کدام‌اند؟ (پرسش)
38. علم به چه مواردی تنها نزد خداست؟ (پرسش)
39. آیا علم معصوم قابلیت افزایش دارد؟ (پرسش)
40. رابطه علم ویژه معصوم با معجزه و کرامت چیست؟ (پرسش)
41. آیا معجزه به واسطه علم معصوم است؟ (پرسش)
42. دیدگاه‌های دانشمندان مسلمان در باره قلمرو علم معصوم چیست؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم معصوم

• کتاب‌شناسی علم معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم.