آیه استضعاف چگونه بر ظهور امام مهدی دلالت دارد؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
آیه استضعاف چگونه بر ظهور امام مهدی دلالت دارد؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / مقدمات ظهور امام مهدی / کلیات ظهور امام مهدی / قرآن و ظهور موعود جهانی
مدخل اصلیاستضعاف
تعداد پاسخ۱ پاسخ

آیه استضعاف چگونه بر ظهور امام مهدی دلالت دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

علی اصغر رضوانی

آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:

«خداوند متعال می‌فرماید: وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ[۱]. مطابق سیاق آیه فوق، مفسران اهل سنت و شیعه، شأن نزول آیه را مربوط به قوم بنی اسرائیل می‌دانند،[۲] آنان بودند که روی زمین به استضعاف کشیده شده و خداوند آنها را بر فرعونیان پیروز گرداند، ولی ظاهر آیه دلالت بر قانون کلّی و اراده و مشیّت همیشگی خداوند نسبت به مستضعفین تا روز قیامت دارد. خداوند اراده کرده که به حسب شرایط خاص، مستضعفین را بر مستکبرین عالم پیروز گرداند، که نمونه‌ای از آن، تحقق مشیت الهی نسبت به پیروزی بنی اسرائیل و زوال حکومت فرعونیان بود. نمونه کامل تر آن حکومت پیامبر اسلام بعد از ظهور اسلام است. و مطابق روایات اسلامی مصداق کامل تر از همه حکومت‌ها، حکومت حضرت مهدی (ع) در عصر ظهور است، که خداوند حکومت او را که همان حکومت مستضعفین است در سرتاسر گیتی گسترش خواهد داد و کره زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد. این معنا را می‌توان از قرائنی به دست آورد:

  1. اراده خداوند در آیه به صیغه مضارع نرید آمده که دلالت بر استمرار دارد.
  2. اراده حتمی الهی بر عنوان مستضعفین وارد شده، و مستضعفین بنی اسرائیل خصوصیّت ندارند.
  3. روایاتی که از طرق شیعه و سنی در ذیل آیه وارد شده دلالت بر عمومیّت این سنت الهی دارد:

امام صادق (ع) فرمود: همانا آیه مخصوص به صاحب امری است که در آخرالزمان ظهور کرده و جبّاران و فرعونیان را نابود خواهد کرد، او شرق و غرب زمین را مالک می‌شود پس زمین را پر از عدل می‌کند همان‌گونه که پر از ظلم شده باشد[۳].

حضرت علی (ع) فرمود : دنیا بعد از آنکه در برابر ما همچون شتر بد خلق چموشی و سرکشی کرد به سوی ما روی می‌آورد و در برابر ما رام می‌شود. آن گاه این آیه را تلاوت نمود: وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ....[۴]»[۵].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. مجتبی تونه‌ای؛
آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است: «به‌معنای ناتوان شمردن و حقیر داشتن است. خداوند در قرآن کریم وعده داده که می‌خواهیم بر تحقیرشدگان در زمین منت نهاده و ایشان را به پیشوایی برسانیم و وارث پیشینیان‌شان کنیم[۶]. بسیاری گفته‌اند تحقق این وعده الهی، در زمان ظهور حضرت مهدی (ع) خواهد بود»[۷].

پرسش‌های وابسته

پانویس

  1. «اراده ما بر این قرار گرفته که بر مستضعفین زمین منّت بگذاریم و آنها را پیشوایان و وارثین روی زمین قرار دهیم» سوره قصص، آیه ۵
  2. مجمع البیان، ج ۷-۸، ص ۳۷۵؛ درّ المنثور، ج ۶، ص ۳۹۲
  3. تفسیر برهان، ج ۶، ص ۵۸
  4. شواهد التنزیل، ج ۱، ص ۴۳۸، ح ۵۹؛ ینابیع الموده، ص ۴۳۷
  5. رضوانی، علی ‎اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۵۴۲.
  6. سوره قصص، ۵.
  7. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۹۷.