آیه لیلة المبیت چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ (پرسش)
| آیه لیلة المبیت چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ امامت |
| مدخل بالاتر | اثبات امامت امام علی در قرآن - نصب الهی امام در قرآن |
| مدخل اصلی | آیه لیلة المبیت |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
آیه لیلة المبیت چگونه امامت امام علی را اثبات می‌کند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آقای دکتر محمد ساعدی در کتاب «آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار» در این‌باره گفته است:
«پیروان مکتب ائمه اطهار (ع) متفق القول بر آن‌اند که آیه کریمه یاد شده از جمله آیات مربوط به ولایت و امامت امیرمؤمنان علی (ع) است. ایشان در تقریر استدلال خویش به آیه «لیلة المبیت» مبنی بر ارتباط آیه مذکور با ولایت بلافصل علی (ع) بیانات ارزشمندی را ارائه نموده‌اند.
در کتاب دلائل الصدق در باره وجه استدلال به این آیه آمده است: «این آیه از آن جهت که بیانگر برتری و تمایز امیرمؤمنان علی (ع) از دیگران به لحاظ معرفت و اخلاص است؛ لذا بر امامت وی دلالت می‌نماید؛ چراکه بسیاری از دیگر مسلمانان نیز جانشان را در جهاد و حفظ رسول خدا (ص) و نشر اسلام فدا کردند، اما هیچ یک به مقام امیرمؤمنین (ع) نرسیدند که خدای متعال خود شهادت دهد که وی [علی (ع)] برای خشنودی خدا از جان خویش گذشت؛ به گونه‌ای که خداوند در برابر بزرگ‌ترین فرشتگان خود به او مباهات کند و او را برادر سرور انبیای خویش قلمداد نماید و جبرئیل نیز به امیرمؤمنان علی (ع) بگوید: آفرین، آفرین، چه کسی مانند توست ای علی (ع).
این جمله جبرئیل حاکی از آن است که (در میان صحابه) همانندی برای علی (ع) وجود نداشته و او از دیگران افضل و برتر است. بدیهی است که در امر خلافت و جانشینی رسول خدا (ص) شخص افضل مقدم است؛ چراکه به حکم عقل و نص قرآن کریم، تفضیل و تقدیم مفضول بر افضل قبیح و باطل بوده. قرآن نیز صراحتاً این عمل را انکار و نفی می‌نماید آنجا که می‌فرماید: ﴿...أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ﴾[۱] در جای دیگر می‌فرماید: ﴿... قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ﴾[۲].
لذا چگونه ممکن است که فرد برتر و عالم‌تر پیرو کسی گردد که در تمامی جهان از او پائین‌تر است؟[۳].
نویسنده احقاق الحق نیز در پاسخ به فضل بن روزبهان، که منکر دلالت آیه شریفه بر امامت علی (ع) گردیده است، می‌نویسد: «اما این قول (فضل بن روزبهان) که این آیه شریفه را نص در امامت علی (ع) به شمار نمی‌آورد، جدال و ستیزی است روشن؛ زیرا زمانی که جبرئیل در قضیه یاد شده به علی (ع) بگوید: چه کسی مانند تو است یا علی (ع)، و نیز زمانی که این مسئله بر انتفا و عدم وجود همانندی برای وی در عالم، یا دست‌کم در میان صحابه، دلالت کند، پس این مطلب به عنوان نص در امامت علی (ع) قلمداد می‌شود و نه در امامت کسانی که مماثلت و همانندی آنان با علی (ع) به واسطه صریح روایات نفی شده است. همان‌گونه که بیان آن گذشت برتری دادن مفضول بر افضل نیز باطل است»[۴].
بنابراین انتخاب شخصی غیر از امیرمؤمنان علی(ع) برای تصدی منصب عظمای امامت و خلافت رسول خدا (ص) تقدیم و ترجیح مفضول بر افضل بوده، بر خلاف عقل و شرع است؛ چراکه اگر مسئله امامت و خلافت انتصابی و تشریعی باشد، یعنی خداوند خلیفه پیامبر (ص) را همچون خود پیامبر (ص) نصب کند، در این صورت با وجود علی (ع)، که واجد شرایط لازم است، حکمت خداوند اجازه نمی‌دهد که شخص دیگری به عنوان جانشین نصب و انتخاب شود؛ و اگر مسئله امامت و خلافت انتخابی باشد، همان‌گونه که عامه و نیز نویسنده المنار بدان معتقدند، عقل اقتضا می‌کند که با وجود شخصی که صفات لازم را داراست، تصدی این مقام به دیگران - که به دلالت نص و نقل فاقد این صفات هستند - اعطا نگردد.»[۵]
منبع‌شناسی جامع امامت
پانویس
- ↑ «... آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.
- ↑ «آیا (آن کافر ناسپاس بهتر است یا) کسی که هر دم از شب در سجده و ایستاده با فروتنی به نیایش می‌پردازد از جهان واپسین می‌هراسد و به بخشایش پروردگارش امید می‌برد؟ بگو: آیا آنان که می‌دانند با آنها که نمی‌دانند برابرند؟ تنها خردمندان پند می‌پذیرند» سوره زمر، آیه ۹.
- ↑ المظفر، دلائل الصادق، ج۲، ص۲۳ و ۸۲؛ بحار الانوار، ج۳۶، ص۴۵؛ الحلی، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ص۳۹۲.
- ↑ التستری، احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج۳، ص۴۳.
- ↑ ساعدی، محمد، آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار، ص ۲۹۴.