عقبة بن عمرو انصاری
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. عقبة بن عمرو انصاری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عقبه بن عمرو انصاری در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| عقبة بن عمرو انصاری | |
|---|---|
 تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |
| نام کامل | عقبة بن عمرو انصاری |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابومسعود |
| از قبیله | بنو حارث بن خزرج |
| از تیره | بنو جِداره |
| پدر | عمرو بن ثعلبة بن یسیره |
| مادر | سلمی بنت عازب بن عوف |
| پسر | بشیر بن عقبة بن عمرو |
| برادر | جبلة بن عمرو انصاری |
| خویشاوندان | ابواسید ساعدی (عموزاده) |
| محل زندگی | کوفه |
| درگذشت | ۴۰ هجری، کوفه |
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
| فعالیت‌های او | جانشین امام علی در کوفه |
مقدمه
عقبة بن عمرو انصاری از انصار اصحاب رسول خدا (ص) و از یاران باوفای امیرمؤمنان (ع) بود که به ابومسعود کنیه داشت. زمانی که حضرت علی (ع) عازم جنگ صفین بود، او را به جانشینی خود در کوفه منصوب کرد[۱].
ابن اثیر می‌گوید: عقبه بن عمرو بن ثعلبه، بدری است و به کنیه‌اش ابومسعود معروف بود. وی در جنگ بدر حضور نیافت، لکن در منطقه بدر ساکن شد و به «بدری» معروف گشت. وی در عقبۀ دوم حضور داشت و در میان حاضران از همه جوان‌تر بود. بعد از عقبۀ دوم او ملازم پیامبر خدا (ص) شد و از زمان جنگ احد در تمام غزوه‌ها شرکت داشت. گرچه برخی می‌نویسند: وی در جنگ بدر نیز حضور داشت اما نزد اکثر مؤرخان این قول صحیح نیست.
ابن اثیر در ادامه می‌گوید: عمرو در کوفه ساکن شد و حضرت علی (ع) هنگام عزیمت به صفین او را جانشین خود در کوفه گردانید[۲].
نصر بن مزاحم می‌گوید: در حالی که وی جوان‌ترین اصحاب هفتاد نفری عقبه بود، امیرالمؤمنین (ع)، او را به عنوان والی کوفه برگزید و خود همراه سپاهیان، عازم جنگ صفین شد[۳].
یعقوبی می‌نویسد: عقبه بن عمرو انصاری بعد از بیعت مردم با امیرالمؤمنین (ع) سخنرانی کرد و گفت: چه کسی است که برای او روزی همانند روز عقبه و بیعتی هم چون بیعت رضوان باشد و رهبر هدایتگری که به کسی جور او نمی‌رسد و ظلمی نمی‌کند و عالمی که جاهل نیست و به تمام مسائل آگاهی دارد، می‌باشد[۴].
ابو مسعود با این سخنرانی اعتقاد و ایمان خود به امیرالمؤمنین (ع) را اظهار داشت و مردم را در امر بیعت تشویق نمود.
از عقبه ۱۰۲ حدیث به جای مانده است و او در زمان خلافت حضرت علی (ع) سال ۳۹ یا ۴۰ هجری و به قولی زمان حکومت مغیره بر کوفه سال ۴۱ یا ۴۲ هجری از دنیا رفت[۵].[۶]
جستارهای وابسته
- بشیر بن عقبة بن عمرو (فرزند)
- جبلة بن عمرو انصاری (برادر)
- ابواسید ساعدی (عموزاده)
- بنو حارث بن خزرج (قبیله)
- کارگزاران خلفا بر کوفه
- کارگزاران امام علی
- کارگزاران امام علی بر کوفه
منابع
پانویس
- ↑ رجال طوسی، ص۵۳، ش۱۱۲.
- ↑ ر. ک: اسدالغابه، ج۳، ص۴۱۹ و ج۵، ص۲۹۶؛ تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۶۰.
- ↑ وقعة صفین، ص۱۲۱؛ شرح ابن ابی الحدید، ج۳، ص۱۹۱.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۸ ص۱۴۷؛ اسدالغابه، ج۳، ص۴۱۹؛ ج۵، ص۲۹۶؛ تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۶۰.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۰۰۰-۱۰۰۱.