عقبة بن عمرو انصاری

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(تغییرمسیر از ابی مسعود انصاری)
عقبة بن عمرو انصاری
تصویر قدیمی از مسجد کوفه
نام کاملعقبة بن عمرو انصاری
جنسیتمرد
کنیهابومسعود
از قبیلهبنو حارث بن خزرج
از تیرهبنو جِداره
پدرعمرو بن ثعلبة بن یسیره
مادرسلمی بنت عازب بن عوف
پسربشیر بن عقبة بن عمرو
برادرجبلة بن عمرو انصاری
خویشاوندانابواسید ساعدی (عموزاده)
محل زندگیکوفه
درگذشت۴۰ هجری، کوفه
از اصحاب
حضور در جنگ
فعالیت‌های اوجانشین امام علی در کوفه

مقدمه

عقبة بن عمرو انصاری از انصار اصحاب رسول خدا (ص) و از یاران باوفای امیرمؤمنان (ع) بود که به ابومسعود کنیه داشت. زمانی که حضرت علی (ع) عازم جنگ صفین بود، او را به جانشینی خود در کوفه منصوب کرد[۱].

ابن اثیر می‌گوید: عقبه بن عمرو بن ثعلبه، بدری است و به کنیه‌اش ابومسعود معروف بود. وی در جنگ بدر حضور نیافت، لکن در منطقه بدر ساکن شد و به «بدری» معروف گشت. وی در عقبۀ دوم حضور داشت و در میان حاضران از همه جوان‌تر بود. بعد از عقبۀ دوم او ملازم پیامبر خدا (ص) شد و از زمان جنگ احد در تمام غزوه‌ها شرکت داشت. گرچه برخی می‌نویسند: وی در جنگ بدر نیز حضور داشت اما نزد اکثر مؤرخان این قول صحیح نیست.

ابن اثیر در ادامه می‌گوید: عمرو در کوفه ساکن شد و حضرت علی (ع) هنگام عزیمت به صفین او را جانشین خود در کوفه گردانید[۲].

نصر بن مزاحم می‌گوید: در حالی که وی جوان‌ترین اصحاب هفتاد نفری عقبه بود، امیرالمؤمنین (ع)، او را به عنوان والی کوفه برگزید و خود همراه سپاهیان، عازم جنگ صفین شد[۳].

یعقوبی می‌نویسد: عقبه بن عمرو انصاری بعد از بیعت مردم با امیرالمؤمنین (ع) سخنرانی کرد و گفت: چه کسی است که برای او روزی همانند روز عقبه و بیعتی هم چون بیعت رضوان باشد و رهبر هدایتگری که به کسی جور او نمی‌رسد و ظلمی نمی‌کند و عالمی که جاهل نیست و به تمام مسائل آگاهی دارد، می‌باشد[۴].

ابو مسعود با این سخنرانی اعتقاد و ایمان خود به امیرالمؤمنین (ع) را اظهار داشت و مردم را در امر بیعت تشویق نمود.

از عقبه ۱۰۲ حدیث به جای مانده است و او در زمان خلافت حضرت علی (ع) سال ۳۹ یا ۴۰ هجری و به قولی زمان حکومت مغیره بر کوفه سال ۴۱ یا ۴۲ هجری از دنیا رفت[۵].[۶]

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. رجال طوسی، ص۵۳، ش۱۱۲.
  2. ر. ک: اسدالغابه، ج۳، ص۴۱۹ و ج۵، ص۲۹۶؛ تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۶۰.
  3. وقعة صفین، ص۱۲۱؛ شرح ابن ابی الحدید، ج۳، ص۱۹۱.
  4. تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹.
  5. اعیان الشیعه، ج۸ ص۱۴۷؛ اسدالغابه، ج۳، ص۴۱۹؛ ج۵، ص۲۹۶؛ تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۶۰.
  6. ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۰۰۰-۱۰۰۱.