احتکار در لغت

مقدمه

«احتکار» از «حَکر» گرفته شده است. فراهیدی می‌نویسد: حَکْر: ستم در نقصان و بدرفتاری است و حکرِ طعام و مانند آن از چیزهایی که خورده می‌شود و معنای آن، جمع کردن است و صاحب این کار محتکر نامیده می‌شود که با نگه داری آن، منتظر گرانیِ کالاست^[۱].

در کتاب لغت «المحیط» می‌نویسد: حَکْر به معنای ستم و بدرفتاری است^[۲]. در تاج العروس حکر را به معنای ستم، تنقّص و کمی نیز دانسته است^[۳]. در لسان العرب حَکر را به معنای ذخیره کردن طعام به انتظار قیمت مناسب دانسته است که مسئول این کار، محتکر نامیده می‌شود و احتکار به معنای جمع طعام و مانند آن است از آنچه خورده می‌شود و نگه داری آن به امید بالا رفتن قیمت آن. و حَکَر و حُکَر هر دو به معنی آنچه احتکار شده است و حکْر و حکْره اسم از آن است یعنی آنچه جمع شده، که در حدیث از آن نهی شده است^[۴].

بنابراین، اگر به معنای لغوی اوّلیه آن توجه کنیم، ذخیره کردن هر کالایی که باعث ستم به دیگران شود و رفتار سوء با مردم را به دنبال داشته باشد احتکار نامیده و باعث کمبود آن در بازار می‌شود. ولی چون در روایات احتکار به ذخیره کردن طعام اطلاق شده آن را به ذخیره‌سازی غذا و طعام برای فروش به قیمت بیشتر دانسته‌اند، به همین دلیل لغویان این نکته را در معنای احتکار در نظر گرفته‌اند.

نراقی می‌نویسد: احتکار حبس چیزی است به امیدِ گرانی. این اجماعی است^[۵].

و ادامه می‌دهد: این که احتکار را به طعام اختصاص داده‌اند، منظور احتکاری است که شرعاً ممنوع است؛ به همین دلیل برخی در تعریف احتکار از آن سخن گفته‌اند.

مازندرانی می‌نویسد:احتکار طعام نگه داری آن است تا کم شود؛ پس گران گردد. بنا به قول مشهورتر این کار مطلقاً (بدون شرط) حرام است^[۶].^[۷]

منابع

ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴

پانویس

↑ فراهیدی، العین، ج۳، ص۶۱: الحَکَر: الظلمُ فی النَقْص و سُوءِ المَعاشِرَة...و الحَکْر: ما احْتَکَرْت مِن طَعامٍ و نَحْوِهِ مِمّا یُؤکَلُ، و مَعْناه: الجمعُ، و الفِعْل: احْتَکَرَ و صاحِبَه مُحْتَکِر یَنْتظِرُ باحتباسِه، الغلاءَ.
↑ صاحب بن عباد، المحیط فی اللغه، ج۲، ص۳۷۸: الحَکْرُ: الظُّلْمُ و سُوْءُ العِشْرَة.
↑ زبیدی، تاج العروس، ج۶، ص۳۰۰.
↑ ابنمنظور، لسان العرب، ج۴، ص۲۰۸: الحَکْرُ: ادِّخارُ الطعام للتَّرَبُّضِ، و صاحبُه مُحْتَکِرٌ.... الاحْتِکارُ جمعُ الطَّعامِ و نَحُوهُ مِمّا یُؤکَلُ و احتِباسُه انْتِظارَ وقت الغَلاء بِه....
↑ الإحتکار و هوَ حَبْسُ الشئِ انْتظاراً لغلائه اجْماعا؛ نراقی، مستند الشّیعه، ج۱۴، ص۴۴.
↑ إحتکارُ الطّعام وَ هُوَ حبْسُهُ لِیَقِلَّ فیَغْلُوا، حرامٌ مُطلقاً عَلَی الأشهَرِ؛ ملاصالح مازندرانی، شرح الکافی، ج۱۱، ص۳۰۷.
↑ ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴، ص ۷۲۱ - ۷۲۲.

[1] فراهیدی، العین، ج۳، ص۶۱: الحَکَر: الظلمُ فی النَقْص و سُوءِ المَعاشِرَة...و الحَکْر: ما احْتَکَرْت مِن طَعامٍ و نَحْوِهِ مِمّا یُؤکَلُ، و مَعْناه: الجمعُ، و الفِعْل: احْتَکَرَ و صاحِبَه مُحْتَکِر یَنْتظِرُ باحتباسِه، الغلاءَ.

[2] صاحب بن عباد، المحیط فی اللغه، ج۲، ص۳۷۸: الحَکْرُ: الظُّلْمُ و سُوْءُ العِشْرَة.

[3] زبیدی، تاج العروس، ج۶، ص۳۰۰.

[4] ابنمنظور، لسان العرب، ج۴، ص۲۰۸: الحَکْرُ: ادِّخارُ الطعام للتَّرَبُّضِ، و صاحبُه مُحْتَکِرٌ.... الاحْتِکارُ جمعُ الطَّعامِ و نَحُوهُ مِمّا یُؤکَلُ و احتِباسُه انْتِظارَ وقت الغَلاء بِه....

[5] الإحتکار و هوَ حَبْسُ الشئِ انْتظاراً لغلائه اجْماعا؛ نراقی، مستند الشّیعه، ج۱۴، ص۴۴.

[6] إحتکارُ الطّعام وَ هُوَ حبْسُهُ لِیَقِلَّ فیَغْلُوا، حرامٌ مُطلقاً عَلَی الأشهَرِ؛ ملاصالح مازندرانی، شرح الکافی، ج۱۱، ص۳۰۷.

[7] ذاکری، علی اکبر، سیمای کارگزاران علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین ج۴، ص ۷۲۱ - ۷۲۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]